Badanie Salomona Ascha

Badanie Salomona Ascha (1962) jest jednym z najbardziej znanych eksperymentów społecznych w dziedzinie psychologii. Miało na celu zbadanie wpływu grupowego nacisku na indywidualne podejmowanie decyzji. Asch, amerykański psycholog społeczny, zainspirowany wydarzeniami II wojny światowej, chciał zbadać, dlaczego ludzie poddają się presji grupowej i podejmują decyzje, które są sprzeczne z ich własnym przekonaniem.

Badanie Ascha polegało na umieszczeniu uczestników w grupie osób, z których większość była aktorami współpracującymi z badaczem. Uczestnicy byli proszeni o porównanie długości linii na kartce papieru i wskazanie, która z linii jest najbardziej podobna do linii wzorcowej. Aktorzy celowo wybierali niewłaściwe odpowiedzi, aby zobaczyć, czy uczestnicy poddadzą się presji grupy i również wybiorą błędną odpowiedź.

Wyniki badania Ascha były zaskakujące. Okazało się, że około 75% uczestników przynajmniej raz poddało się presji grupy i dawało błędne odpowiedzi, mimo że wcześniej samodzielnie wybrało właściwą odpowiedź. To odkrycie wskazywało na to, że większość ludzi jest skłonna podporządkować się opinii grupy, nawet jeśli jest ona sprzeczna z ich własnym przekonaniem.

Badanie Ascha ma istotne znaczenie w kontekście zarządzania. Pokazuje, jak silna może być presja grupy na jednostkę, a także jak łatwo można manipulować decyzjami i postawami ludzi. W biznesie, gdzie wiele decyzji jest podejmowanych w grupach, zrozumienie mechanizmów wpływu grupowego jest niezwykle ważne. Zarządzający powinni być świadomi, że nie zawsze decyzje grupowe są optymalne i muszą zachować zdolność do samodzielnego myślenia i podejmowania decyzji.

Podstawowe informacje o badaniu Salomona Ascha

Badanie Salomona Ascha jest jednym z najbardziej znanych eksperymentów w dziedzinie psychologii społecznej. Jego celem było zbadanie wpływu grupy na indywidualne podejmowanie decyzji i ocenę rzeczywistości. Asch postanowił zbadać, czy jednostki rzeczywiście poddają się naciskowi grupy, nawet jeśli jest on sprzeczny z ich własnym osądem. Motywacją do przeprowadzenia badania było zrozumienie mechanizmów, które wpływają na indywidualne podejmowanie decyzji w grupie. W badaniu uczestniczyło 123 mężczyzn w wieku od 18 do 50 lat. Każdy z uczestników został poproszony o udział w tzw. "testach percepcyjnych", które miały na celu ocenę zdolności poznawczych. Jednak głównym celem eksperymentu było zbadanie reakcji uczestników na sytuację, w której grupa wyraźnie podawała błędne odpowiedzi.

Badanie polegało na prezentacji grupie uczestników dwóch linii o różnych długościach oraz trzeciej linii, którą należało porównać z jedną z prezentowanych linii. Jednak jedynie jedna osoba była prawdziwym uczestnikiem badania, reszta to aktorzy, którzy dostali instrukcję, aby celowo udzielać błędnych odpowiedzi. Wyniki badania były zaskakujące. Okazało się, że aż 75% uczestników przynajmniej raz uległo naciskowi grupy i podało błędną odpowiedź, mimo że wcześniej samodzielnie poprawnie ocenili długość linii. Badanie Salomona Ascha wykazało, że jednostki często poddają się naciskowi grupy, nawet jeśli jest on sprzeczny z ich własnym osądem. Wpływ grupy na indywidualne podejmowanie decyzji może być silny i prowadzić do konformizmu. Rozbudowany opis badania Salomona Ascha przedstawia kontekst, motywację, procedurę badawczą oraz wyniki. Badanie to miało ogromne znaczenie dla rozwoju psychologii społecznej i dostarczyło wglądu w mechanizmy wpływu grupy na jednostki.

Opis badania Do pomieszczenia, w którym znajdowali się współpracownicy Ascha (grupa studentów, złożona z siedmiu, ośmiu lub dziewięciu osób) wprowadzał on rzeczywistą osobę badaną (która nie wiedziała, że pozostałe osoby są współpracownikami eksperymentatora). Następnie pokazywał każdemu dwie plansze. Na pierwszej znajdowała się pojedyncza linia, na drugiej zaś trzy linie zaopatrzone w kolejne numery (1, 2, 3). Poproszono każdego uczestnika, aby ocenił, która z trzech linii na drugiej planszy jest najbardziej zbliżona długością do linii z pierwszej planszy i dopiero potem po kolei głośno wypowiedział swoją opinię. Rzeczywista osoba badana oceniała długość odcinków zwykle jako przedostatnia lub ostatnia, a więc po wysłuchaniu ocen innych osób. Długość odcinków była tak zróżnicowana, że w normalnych warunkach udzielenie poprawnej odpowiedzi było bardzo proste. Współpracownicy eksperymentatora, wcześniej przez niego poinstruowani, w większości prób wypowiadali oceny niezgodne z rzeczywistością, tzn. twierdzili, że odcinek krótki jest znacznie dłuższy niż był on faktycznie, lub odwrotnie (mieli udzielać błędnych odpowiedzi w 12 na 16 przeprowadzonych prób).

Mechanizmy wpływu grupowego

Badanie Salomona Ascha przyczyniło się do odkrycia istotnych mechanizmów wpływu grupowego na jednostkę. Jednym z tych mechanizmów jest zaburzenie w spostrzeganiu spowodowane przez wpływ większości. W eksperymencie Ascha, uczestnicy byli pytani o ocenę długości linii, przy czym większość z nich udzielała błędnej odpowiedzi. W rezultacie, część badanych pod wpływem grupy również udzielała błędnych odpowiedzi, chociaż wcześniej byli pewni swojego osądu. Zjawisko to wynika z niepewności, jaka może pojawić się u jednostki, gdy jej własne przekonania różnią się od przekonań większości. Jednostka może zacząć wątpić w swoje oceny i zaczynać ufać grupie bardziej niż sobie. Niepewność co do własnych sądów może prowadzić do przyjmowania mylnych informacji i prowadzić do błędnych decyzji.

Kolejnym istotnym mechanizmem wpływu grupowego jest obawa przed odrzuceniem. Ludzie często obawiają się, że wyrażenie odmiennego zdania niż większość grupy, spowoduje ich odrzucenie lub izolację społeczną. W eksperymencie Ascha, uczestnicy często zgadzali się z błędnymi odpowiedziami większości, nawet jeśli byli przekonani o ich nieprawdziwości. Robili to w celu uniknięcia konfliktu i utrzymania pozytywnych relacji z innymi członkami grupy. Obawa przed odrzuceniem może prowadzić do tzw. konformizmu, czyli dostosowywania się do norm i przekonań grupowych. Jest to często motywowane potrzebą przynależności społecznej i akceptacji. Jednakże, konformizm może prowadzić do utrwalania błędnych przekonań i hamować innowacyjność oraz krytyczne myślenie jednostki.

Liczebność grupy oraz jednomyślność osób wywierających nacisk są również ważnymi czynnikami wpływającymi na jednostkę. Badania Ascha wykazały, że im większa liczba osób wywierających nacisk, tym większe jest prawdopodobieństwo, że jednostka dostosuje się do grupy i zaakceptuje błędne przekonania. Jednocześnie, jednomyślność osób wywierających nacisk może wzmocnić wpływ grupowy. Gdy jednostka zauważa, że wszyscy członkowie grupy zgadzają się na pewne przekonania, może to wpływać na jej własne przekonania i skłaniać ją do dostosowania się do grupy.

Wpływ grupowy może być również związany z autorytetem i kompetencjami osób wywierających nacisk. Jeśli osoba posiada wysoki status społeczny, posiada wiedzę lub doświadczenie w danej dziedzinie, jej zdanie może być uważane za bardziej wiarygodne przez innych członków grupy. W rezultacie, jej wpływ na decyzje grupy może być większy. Badania Ascha pokazały, że uczestnicy eksperymentu częściej zgadzali się z błędnymi odpowiedziami, gdy zostały one podane przez osobę uznawaną za autorytet lub eksperta. Wpływ autorytetu może być silniejszy, gdy jednostka ma niewielką wiedzę w danej dziedzinie i nie jest pewna swoich osądów. Wnioski płynące z badań Salomona Ascha dotyczące mechanizmów wpływu grupowego są istotne dla zarządzania grupami w organizacjach. Zrozumienie tych mechanizmów może pomóc w tworzeniu bardziej efektywnych procesów decyzyjnych oraz w unikaniu błędów wynikających z konformizmu i niepewności co do własnych sądów.

Implikacje badania Salomona Ascha dla zarządzania

Menadżer ma kluczową rolę w kształtowaniu norm grupowych w organizacji. Jego zachowanie, komunikacja i podejście do pracy mają duży wpływ na to, jak pracownicy odbierają i interpretują normy grupowe. Istnieje kilka sposobów, w jakie menadżer może wpływać na te normy:

• Wzorowanie zachowań - menadżer powinien być przykładem dla innych członków zespołu poprzez konsekwentne stosowanie się do ustalonych norm i wartości.
• Komunikacja - menadżer powinien jasno i konkretnie przedstawiać oczekiwania dotyczące zachowań i norm grupowych.
• Dostarczanie informacji zwrotnej - menadżer powinien regularnie oceniać i komentować zachowania członków zespołu, aby wzmocnić pozytywne normy i skorygować negatywne.

Jasne wartości i cele są kluczowe dla kształtowania norm grupowych w organizacji. Menadżer powinien zapewnić, że wartości i cele są jasno określone i komunikowane wszystkim członkom zespołu. To daje zespołowi wspólny punkt odniesienia i umożliwia skupienie się na osiąganiu wspólnych celów. Jasne wartości i cele pomagają również w eliminowaniu niejasności i konfliktów, które mogą powstać w wyniku różnic w interpretacji norm grupowych.

Wykorzystanie metod i technik do minimalizacji wpływu grupowego

• Trening umiejętności komunikacyjnych może pomóc menadżerom w minimalizowaniu negatywnego wpływu grupowego na procesy decyzyjne i rozwiązywanie problemów. Poprawa umiejętności komunikacyjnych członków zespołu może przyczynić się do skuteczniejszej komunikacji, wyeliminowania nieporozumień i konfliktów oraz zwiększenia efektywności grupowej.
• Metoda brainstormingu jest skutecznym narzędziem do minimalizowania wpływu grupowego, ponieważ zachęca do generowania nowych i innowacyjnych pomysłów przez wszystkich członków zespołu. Dzięki temu, grupa może uniknąć pułapki konformizmu i otworzyć się na różnorodne perspektywy i pomysły.
• Analiza SWOT (Strengths, Weaknesses, Opportunities, Threats) może pomóc menadżerom w identyfikacji mocnych stron, słabości, szans i zagrożeń związanych z grupą. Pozwala to na lepsze zrozumienie kontekstu, w którym grupa działa, oraz na podjęcie odpowiednich działań mających na celu minimalizację wpływu grupowego i wykorzystanie potencjalnych możliwości.
• Metoda przypadku polega na analizie konkretnych sytuacji, problemów lub decyzji z przeszłości, które spotkały grupę. Dzięki temu, menadżer może wyciągnąć wnioski z tych przypadków, zidentyfikować wzorce zachowań i unikać powtarzania błędów. Metoda przypadku może pomóc w zmniejszeniu wpływu grupowego na podejmowanie decyzji.
• System feedbacku, który umożliwia regularne dostarczanie informacji zwrotnych członkom zespołu, jest ważnym narzędziem w minimalizowaniu wpływu grupowego. Poprzez regularne oceny i komentarze, menadżer może korygować niepożądane zachowania i wzmocnić pozytywne, wpływając tym samym na normy grupowe.
• Szkolenia z rozwiązywania konfliktów mogą pomóc menadżerom w minimalizowaniu negatywnego wpływu grupowego na efektywność zespołu. Poprzez nauczanie członków zespołu umiejętności radzenia sobie z konfliktami, menadżer może przyczynić się do budowania pozytywnych relacji i rozwiązywania problemów w sposób konstruktywny.
• Różnorodność w zespołach może przyczynić się do zmniejszenia wpływu grupowego. Różnorodne perspektywy, doświadczenia i umiejętności członków zespołu mogą prowadzić do lepszych wyników i innowacyjnych rozwiązań. Menadżer powinien promować różnorodność i tworzyć środowisko, w którym wszyscy członkowie zespołu czują się docenieni i mogą wnosić wartość do grupy.
• Metoda 360 stopni polega na zbieraniu informacji zwrotnych od różnych osób, takich jak współpracownicy, podwładni i klienci. Dzięki temu, menadżer może uzyskać pełniejszy obraz swojego wpływu na grupę i identyfikować obszary do poprawy. Metoda 360 stopni może pomóc w minimalizowaniu negatywnego wpływu grupowego poprzez lepsze zrozumienie perspektyw innych osób.
• Autorytet przywództwa jest ważnym czynnikiem w minimalizowaniu wpływu grupowego. Menadżer powinien wykazywać się autorytetem, aby budować zaufanie i szacunek wśród członków zespołu. Autorytet przywództwa pozwala menadżerowi wpływać na normy grupowe i skutecznie zarządzać grupą.
• Analiza kosztów i korzyści może pomóc menadżerom w podejmowaniu decyzji dotyczących minimalizacji wpływu grupowego. Przeanalizowanie potencjalnych kosztów, jakie mogą wynikać z negatywnych norm grupowych, oraz korzyści, jakie mogą wyniknąć z ich minimalizacji, może pomóc menadżerom w wybieraniu odpowiednich działań i strategii.
• Wnioski z badania Salomona Ascha mają duże znaczenie dla zarządzania, ponieważ pokazują, jak ważne jest kształtowanie norm grupowych i minimalizowanie negatywnego wpływu grupowego. Menadżerowie powinni wykorzystać różne metody i techniki, aby skutecznie zarządzać tym wpływem i stworzyć pozytywne środowisko pracy oparte na wspólnych wartościach i celach.

Wpływ badania Salomona Ascha na teorię konformizmu społecznego

Teoria konformizmu społecznego jest jedną z teorii psychologicznych, które badają, dlaczego ludzie często dostosowują się do opinii i zachowań innych członków grupy społecznej, chociaż mogą mieć inne przekonania lub preferencje. Głównym założeniem tej teorii jest to, że jednostki mają tendencję do konformizmu, aby zyskać akceptację i uniknąć odrzucenia społecznego. Według teorii konformizmu społecznego, istnieją dwa główne czynniki wpływające na poziom konformizmu jednostek: informacyjny i normatywny. Czynnik informacyjny odnosi się do sytuacji, w której jednostka wierzy, że inni mają większą wiedzę lub lepsze informacje na dany temat. Czynnik normatywny natomiast dotyczy społecznych norm i oczekiwań, które jednostka pragnie spełnić, aby być akceptowanym przez grupę.

Badanie Salomona Ascha przeprowadzone w latach 50. XX wieku miało na celu zbadanie, jak jednostki reagują na presję grupy i czy są skłonne zmieniać swoje odpowiedzi w celu dostosowania się do opinii większości. Badanie polegało na zadawaniu prostych pytań o ocenę długości linii, przy czym jedna osoba była testowana w grupie osób, które udawały, że udzielają błędnych odpowiedzi. Wyniki badania wykazały, że wielu uczestników poddało się presji grupy i udzielało błędnych odpowiedzi, mimo że wiedzieli, że są one nieprawidłowe. To odkrycie było zgodne z teorią konformizmu społecznego, ponieważ jednostki dostosowały swoje odpowiedzi, aby uniknąć społecznego odrzucenia i uzyskać akceptację grupy.

Wyniki badania Salomona Ascha były silnym dowodem na zgodność teorii konformizmu społecznego. Uczestnicy badania, mimo posiadania własnych przekonań, zgodzili się z błędnymi odpowiedziami grupy, aby uniknąć izolacji i odrzucenia społecznego. To potwierdza, że czynnik normatywny, czyli pragnienie bycia akceptowanym przez grupę, ma duży wpływ na nasze decyzje. Ponadto, badanie Salomona Ascha ujawniło, że im większa była presja grupy, tym większa była skłonność jednostek do konformizmu. To sugeruje, że czynnik normatywny ma większe znaczenie w sytuacjach, w których grupa jest bardziej znacząca dla jednostki, na przykład w organizacjach czy społecznościach, gdzie zależy nam na utrzymaniu pozytywnych relacji społecznych.

Wpływ badania Salomona Ascha na teorię konformizmu społecznego ma również istotne konsekwencje dla zarządzania i podejmowania decyzji w organizacjach. Badanie to pokazuje, że jednostki są podatne na presję grupy i mogą zmieniać swoje zachowania, aby dostosować się do norm i oczekiwań grupy. Dla menedżerów i liderów organizacji jest to ważne zrozumienie, ponieważ mogą wykorzystać tę wiedzę, aby wpływać na zachowanie i decyzje pracowników. Jednocześnie powinni być świadomi, że presja grupy może prowadzić do nieprawidłowych decyzji, gdy jednostki poddają się konformizmowi, pomijając własne przekonania i analizę sytuacji.

Wnioski z badania Salomona Ascha sugerują, że liderzy powinni zachęcać do otwartości i różnorodności poglądów w organizacji, aby uniknąć jednomyślności i grupowego myślenia. Również istotne jest budowanie atmosfery, w której pracownicy czują się bezpieczni w wyrażaniu swoich opinii i są oceniani nie tylko na podstawie konformizmu, ale również na podstawie indywidualnych osiągnięć i wkładu.

Badanie Salomona Ascha — artykuły polecane

Efekt Krugera-Dunninga — Próba — Problem społeczny — Zasady komunikowania werbalnego — Socjometria — Polaryzacja grupowa — Złoty środek — Teoria perspektywy — Wyuczona bezradność

Bibliografia

• Stoner J., Freeman R., Gilbert D. (2001), Kierowanie, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Tomaszowski T. (red.) (1976), Psychologia, PWN, Warszawa