Innowacje finansowe: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Zarządzania
Nie podano opisu zmian
m (cleanup bibliografii i rotten links)
 
(Nie pokazano 38 wersji utworzonych przez 3 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
Podmioty, które oferują bądź wprowadzają innowacyjne usługi w sektorze finansowym, stanowią w ostatnich latach bardzo dużą konkurencję dla tradycyjnych instytucji finansowych 1.  
Podmioty, które oferują bądź wprowadzają innowacyjne usługi w sektorze finansowym, stanowią w ostatnich latach bardzo dużą konkurencję dla tradycyjnych [[instytucje finansowe|instytucji finansowych]]<ref>P. Dec, 2018, s. 214</ref>.


[[Innowacja]] finansowa nazywana w ostatnich latach terminem [[FINTECH|fintech]] stała się wiodącym czynnikiem transformacji sektora finansowego w skali globalnej. Zmiany technologiczne stwarzają szanse rozwoju zarówno dla nowych podmiotów (start-upy fintech), jak i dla dojrzałych instytucji (np. tradycyjnych banków), pozwalając obniżyć koszty, zwiększyć zasięg czy wykreować nowe [[model biznesowy|modele biznesowe]], a przede wszystkim wzbogacić pozytywne doświadczenia klientów w trakcie zaspokajania potrzeb finansowych<ref>R. Milic-Czerniak, 2019, s. 40</ref>.


Innowacja finansowa nazywana w ostatnich latach terminem „fintech” stała się wiodącym czynnikiem transformacji sektora finansowego w skali globalnej. Zmiany technologiczne stwarzają szanse rozwoju zarówno dla nowych podmiotów (start-upy fintech), jak i dla dojrzałych instytucji (np. tradycyjnych banków), pozwalając obniżyć koszty, zwiększyć zasięg czy wykreować nowe modele biznesowe, a przede wszystkim wzbogacić pozytywne doświadczenia klientów w trakcie zaspokajania potrzeb finansowych 2.  
==TL;DR==
Innowacje finansowe, zwane FINTECH, wprowadzają wiele zmian w sektorze finansowym, stwarzając konkurencję dla tradycyjnych instytucji. Istnieją różne definicje innowacji finansowych, które obejmują nowe rozwiązania w instrumentach finansowych i w systemie finansowym. Determinanty innowacji finansowych to zmiany na rynku, regulacje, popyt i nowe technologie. Istnieje wiele barier hamujących rozwój innowacji finansowych w Polsce. Przykłady innowacji finansowych to płatności mobilne, technologia blockchain, kryptowaluty, crowdfunding, banki internetowe i narzędzia automatyzacji w audycie finansowym.


Definicje
==Definicje innowacji finansowych==
Innowacje finansowe:
Innowacje finansowe<ref>J. Błach, 2011, s. 21</ref>:
- w wąskim ujęciu – definiowane są jako nowe rozwiązania w zakresie instrumentów finansowych (całkowicie nowe instrumenty, kombinacje kilku tradycyjnych instrumentów, modyfikacje tradycyjnych instrumentów, nowe zastosowania istniejących instrumentów, nowe techniki finansowe, nowe usługi finansowe itp.),
* '''w wąskim ujęciu''' - definiowane są jako nowe rozwiązania w zakresie [[instrumenty finansowe|instrumentów finansowych]] (całkowicie nowe instrumenty, kombinacje kilku tradycyjnych instrumentów, modyfikacje tradycyjnych instrumentów, nowe zastosowania istniejących instrumentów, nowe techniki finansowe, nowe usługi finansowe itp.),
- w szerokim ujęciu – obejmują nowe rozwiązania w którymkolwiek z elementów sytemu finansowego (w obrębie rynków, instytucji, instrumentów, operacji i regulacji finansowych) 3.  
* '''w szerokim ujęciu''' - obejmują nowe rozwiązania w którymkolwiek z elementów systemu finansowego (w obrębie rynków, instytucji, instrumentów, operacji i regulacji finansowych).


==Historia innowacji finansowych==
Rozwój innowacji finansowych ma długą historię. Można założyć, że każdy instrument finansowy (poza [[akcje|akcjami]] zwykłymi i [[obligacje|obligacjami]] o stałym oprocentowaniu), każda instytucja finansowa (poza tradycyjnymi bankami) oraz każdy [[rynek finansowy]] (poza tradycyjnymi rynkami akcji i obligacji) w pewnym okresie historii mógł być traktowany jako innowacja finansowa. W XVII i XVIII w. wykorzystano nowe instrumenty finansowe - '''kontrakty dłużne''' notowane na płynnych rynkach finansowych w celu zgromadzenia kapitału potrzebnego do sfinansowania transoceanicznych ekspedycji handlowych. Następnie, w XIX w. powstały nowe instytucje finansowe - [[bank inwestycyjny|'''banki inwestycyjne']''] stosujące nowe metody rachunkowości, a ich pierwotnym zadaniem było określenie rentowności przedsiębiorstw kolejowych i dostarczenie im funduszy niezbędnych na rozbudowę sieci kolei. Z kolei w XX w. powstały '''fundusze [[Private Equity]]''' zajmujące się analizą i finansowaniem projektów w obszarze wysokich technologii. Na początku XXI w. obserwowany jest rozwój nowych form '''firm inwestycyjnych''' - pojawiają się korporacje farmaceutyczne opracowujące analizy i dostarczające funduszy dla sfinansowania innowacyjnych rozwiązań biotechnologicznych. To tylko wybrane przykłady nowych rozwiązań wskazujące na istotność innowacji finansowych dla rozwoju technologicznego i gospodarczego. Innowacje finansowe nie są więc nowym zjawiskiem, jednak ich znaczenie systematycznie wzrasta, gdyż od połowy lat 90 XX w. obserwowany jest ich dynamiczny rozwój<ref>J. Błach, 2011, s. 17-18</ref>.


Historia
<google>n</google>
Rozwój innowacji finansowych ma długą historię. Można założyć, że każdy instrument finansowy (poza akcjami zwykłymi i obligacjami o stałym oprocentowaniu), każda instytucja finansowa (poza tradycyjnymi bankami) oraz każdy rynek finansowy (poza tradycyjnymi rynkami akcji i obligacji) w pewnym okresie historii mógł być traktowany jako innowacja finansowa. W XVII i XVIII w. wykorzystano nowe instrumenty finansowe – kontrakty dłużne notowane na płynnych rynkach finansowych w celu zgromadzenia kapitału potrzebnego do sfinansowania transoceanicznych ekspedycji handlowych. Następnie, w XIX w. powstały nowe instytucje finansowe – banki inwestycyjne stosujące nowe metody rachunkowości, a ich pierwotnym zadaniem było określenie rentowności przedsiębiorstw kolejowych i dostarczenie im funduszy niezbędnych na rozbudowę sieci kolei. Z kolei w XX w. powstały fundusze private equity zajmujące się analizą i finansowaniem projektów w obszarze wysokich technologii. Na początku XXI w. obserwowany jest rozwój nowych form firm inwestycyjnych – pojawiają się korporacje farmaceutyczne opracowujące analizy i dostarczające funduszy dla sfinansowania innowacyjnych rozwiązań biotechnologicznych. To tylko wybrane przykłady nowych rozwiązań wskazujące na istotność innowacji finansowych dla rozwoju technologicznego i gospodarczego. Innowacje finansowe nie są więc nowym zjawiskiem, jednak ich znaczenie systematycznie wzrasta, gdyż od połowy lat 90 XX w. obserwowany jest ich dynamiczny rozwój 4.


==Determinanty innowacji finansowych==
Analiza zewnętrznych przyczyn innowacji finansowych prowadzi do wyodrębnienia czterech głównych grup determinant<ref>J. Canals, 1997, s. 65</ref>:
* '''[[rynek]]''' - zmiany w środowisku finansowym,
* '''regulacje''' - deregulacja i re-regulacja,
* '''[[popyt]]''' - zmiany oczekiwań klientów,
* '''[[technologia]]''' - nowe rozwiązania technologiczne.


Determinanty innowacji finansowych:
==Klasyfikacja innowacji finansowych==
Analiza zewnętrznych przyczyn innowacji finansowych prowadzi do wyodrębnienia czterech głównych grup determinant:  
Klasyfikacja innowacji finansowych została opracowana przez [[Bank Rozrachunków Międzynarodowych]] (BIS). Zgodnie z nią innowacje finansowe podzielono na '''pięć grup'''<ref>F. J. Fabozzi, F. Modigliani, 2003, s. 27</ref>:
- rynek – zmiany w środowisku finansowym,
# umożliwiające transfer [[ryzyko cenowe|ryzyka cenowego]],
- regulacje – deregulacja i re-regulacja,
# umożliwiające transfer [[ryzyko kredytowe|ryzyka kredytowego]],
- popyt – zmiany oczekiwań klientów,
# zwiększające płynność,
- technologia – nowe rozwiązania technologiczne 5.
# zwiększające dostępność [[kapitał obcy|kapitału obcego]],
# zwiększające dostępność [[kapitał własny|kapitału własnego]].


Pierwsza grupa innowacji finansowych dostarcza uczestnikom rynku bardziej efektywnych środków
zarządzania ryzykiem cenowym czy ryzykiem kursu walutowego, natomiast instrumenty transferu ryzyka kredytowego pozwalają na realokację ryzyka niedotrzymania warunków umowy przez partnera transakcji. Kolejna grupa - innowacje zwiększające płynność - mogą mieć różne konsekwencje: podnoszą płynność rynku, pozwalają podmiotom deficytowym na poszukiwanie dodatkowych źródeł funduszy oraz umożliwiają uczestnikom rynku omijanie niekorzystnych regulacji prawnych<ref>J. Błach, 2011, s. 24-25</ref>.


Klasyfikacja funkcji innowacji finansowych została opracowana przez Bank Rozrachunków Międzynarodowych (BIS). Zgodnie z nią innowacje finansowe podzielono na pięć grup:
==Bariery w rozwoju innowacji finansowych==
(1) umożliwiające transfer ryzyka cenowego,
Bariery blokujące rozwój innowacji finansowych w Polsce<ref>KNF, 2017</ref>:
(2) umożliwiające transfer ryzyka kredytowego,
* brak rozwiązań systemowych wspierających rozwój innowacji finansowych w Polsce (wysokie [[bariery wejścia]] na rynek dla nowych podmiotów);
(3) zwiększające płynność,
* brak zabezpieczenia prawnego w zakresie innowacyjnych rozwiązań (np. [[crowdfunding]], pożyczki społecznościowe);
(4) zwiększające dostępność kapitału obcego,
* potrzeba prowadzenia efektywnego dialogu z organem nadzoru i wymiany informacji;
(5) zwiększające dostępność kapitału własnego 6.
* zapewnienie przyjaznego środowiska prawno-organizacyjnego w celu testowania innowacyjnych usług finansowych (utworzenie tzw. piaskownicy regulacyjnej);
* nadmierne regulacje krajowe względem przepisów unijnych (tzw. goldplating);
* długość trwania postępowań prowadzonych przez nadzór oraz ich formalizacja;
* wymiana dokumentów w formie papierowej na ich odpowiedniki cyfrowe (istotne dla podmiotów działających wyłącznie w środowisku internetowym);
* wykorzystywanie zaufanych profili identyfikacji elektronicznej (eID) do celów komercyjnych;
* ograniczony dostęp instytucji finansowych do danych w rejestrach publicznych;
* problemy wynikające z restrykcyjnych przepisów dotyczących [[outsourcing|outsourcingu]];
* wykorzystywanie usług przetwarzania w chmurze (cloud computing) w działalności biznesowej;
* ograniczenia wynikające z zasad przetwarzania danych osobowych.


Pierwsza grupa innowacji finansowych dostarcza uczestnikom rynku bardziej efektywnych środków
==Przykłady innowacji finansowych==
zarządzania ryzykiem cenowym czy ryzykiem kursu walutowego, natomiast instrumenty transferu ryzyka kredytowego pozwalają na realokację ryzyka niedotrzymania warunków umowy przez partnera transakcji. Kolejna grupa – innowacje zwiększające płynność – mogą mieć różne konsekwencje: podnoszą płynność rynku, pozwalają podmiotom deficytowym na poszukiwanie dodatkowych źródeł funduszy oraz umożliwiają uczestnikom rynku omijanie niekorzystnych regulacji prawnych.
Przykładowe innowacje finansowe to:
* '''Płatności BLIK''' to system płatności mobilnych dostępnych za pośrednictwem smartfona, który jest oferowany w Polsce od 9 lutego 2015 roku<ref>P. Dec, 2018, s. 218</ref>;
* '''Mobilny wpłatomat''' to pierwsza w Polsce usługa odbioru gotówki oferowana przez Idea Bank i dostępna bezpłatnie dla jego klientów posiadających aktywne konto i kartę płatniczą. Na potrzeby mobilnego wpłatomatu przerobiono samochody BMW i3, które można wezwać za pomocą aplikacji IdeaBank Money Collection, stworzonej przez firmę iTaxi<ref>P. Dec, 2018, s. 221</ref>;
* '''Blockchain''' - technologia [[blockchain]] nie jest sama w sobie innowacją z zakresu finansów, ale jest narzędziem z zakresu IT, które zostało zastosowane jako fundament wielu innowacyjnych rozwiązań w dziedzinie finansów (bitcoin, ICO); jest to rozproszona, współdzielona i zaufana baza danych w formie łańcucha bloków zarządzana przez rozproszoną sieć równorzędnych uczestników, która zawiera historię wszystkich zweryfikowanych i zaakceptowanych zmian (transakcji);<ref>H. Kołodziejczyk, 2021, s.10</ref>
* '''Kryptowaluty''' są formą pieniądza cyfrowego, stanowiąc otwarty rodzaj walut wirtualnych; ich charakterystycznym elementem jest sposób tworzenia ściśle związany z kwestiami technologicznymi; [[kryptowaluta|kryptowaluty]] to oparty na kryptografii rozproszony system księgowy, przechowujący informację o stanie posiadania w umownych jednostkach<ref>P. Marszałek, 2021, s.33-34</ref>; najbardziej znaną kryptowalutą jest bitcoin, który jest oparty na technologii blockchain;
* '''ICO (initial coin offering)''' jest mechanizmem pozwalającym pozyskać finansowanie przez firmy lub projekty oparte na technologii blockchain. Firma lub projekt otrzymuje finansowanie i w zamian oferuje uczestnikom ICO cyfrowe tokeny. Transakcja ta jest zawierana za pomocą tzw. Inteligentnego kontraktu, który autonomicznie egzekwuje wymianę środków między pomiotem chcącym pozyskać finansowanie, a podmiotami, które tego finansowania udzielają; jest to alternatywne źródło finansowania start-up’ów dla venture capital czy aniołów biznesu<ref>K. Włosik, 2021, s.71-72</ref>;
* '''[[Crowdfunding]]''' to finansowanie różnych projektów przez społeczność za pomocą portalu internetowego. Oprócz pomysłu, który ma być sfinansowany, trzeba go rozpromować i zbudować wokół niego społeczność. Zainteresowani projektem mogą wesprzeć go jednorazowymi, małymi wpłatami. Finansowanie społecznościowe odbywa się przez Internet poprzez portale crowdfundingowe. Za pośrednictwem portali organizator opisuje swój projekt, promuje go oraz pobiera wpłaty. Organizatorem takiej zbiórki może być zarówno osoba fizyczna, jak i organizacja, zaś finansować można różnorodne przedsięwzięcia kulturalne, biznesowe czy społeczne<ref>M. Staniszewski, 2022</ref>;
* '''Banki internetowe''' to nie tylko bankowość internetowa i mobilna, ale także spójna koncepcja instytucji, która oferuje klientom usługi wyłącznie dzięki wykorzystaniu nowoczesnych technologii, a więc poprzez aplikacje lub strony internetowe. Wykorzystują one najbardziej zaawansowane technologie (kryptografia, sztuczna inteligencja, big data, deep learning). Nie posiadają one stacjonarnych placówek, lub ich liczba jest ograniczona do minimum<ref>K. Schmidt-Jessa, 2021, s.105-106</ref>;
* '''ATA (automated tools and techniques)''' to zautomatyzowane narzędzia i techniki są wykorzystywane w audycie na każdym etapie badania sprawozdań finansowych (zwłaszcza do analizy i eksploracji danych). Obecnie większość informacji w środowisku biznesowym jest dostępna elektronicznie. Dzięki zaawansowanym narzędziom może ona podlegać przetwarzaniu, selekcji i analizie i tym samym wesprzeć biegłego rewidenta<ref>E. Kalińska, T. Gabrusewicz,2021, s.182-183</ref>.


Metodologia Banku Rozrachunków Międzynarodowych stała się podstawą dla bardziej rozbudowanego podejścia wyróżniającego następujące rodzaje innowacji finansowych
{{infobox5|list1={{i5link|a=[[Inkubator przedsiębiorczości]]}} &mdash; {{i5link|a=[[Franchising]]}} &mdash; {{i5link|a=[[Źródła informacji]]}} &mdash; {{i5link|a=[[Bancassurance]]}} &mdash; {{i5link|a=[[Krajowa Izba Rozliczeniowa]]}} &mdash; {{i5link|a=[[Fundusz zalążkowy]]}} &mdash; {{i5link|a=[[Usługa bankowa]]}} &mdash; {{i5link|a=[[Bank komercyjny]]}} &mdash; {{i5link|a=[[Metoda project finance]]}} }}
1) innowacje transferu ryzyka – instrumenty i techniki redukcji ryzyka lub ochrony przed wszystkimi typami ryzyka rynkowego: ryzykiem cenowym, ryzykiem kursu walutowego, ryzykiem stop procentowych, ryzykiem kredytowym (np. instrumenty pochodne, sekurytyzacja, kolateralizacja),
2) innowacje wyceny ryzyka – wybrany rodzaj ryzyka wynikający z danego instrumentu finansowego może być oddzielony, wyceniony oraz sprzedany niezależnie od innych rodzajów ryzyka zawartych w tym instrumencie (np. poprzez rynek wtóry transakcji na instrumenty typu CDO czy ABS),
3) innowacje wspomagające płynność – zwiększające płynność aktywów lub instrumentów finansowych (np. poprzez proces sekurytyzacji umowy kredytowe mogą być przedmiotem obrotu na rynku wtórnym, przez co struktura aktywów instytucji kredytowej ulega poprawie),
4) innowacje zwiększające dostępność finansowania dłużnego – poprzez ułatwiony dostęp do rynków dłużnych lub poprzez rosnącą pojemność zadłużeniową zarówno kredytodawców, jak i kredytobiorców (np. poprzez wykorzystanie instrumentów typu CDO lub CDS),
5) innowacje zwiększające dostępność finansowania udziałowego – poprzez ułatwiony dostęp do finansowania własnego oraz wyższą elastyczność struktury kapitału (np. poprzez zastosowanie swapów długu na kapitał własny czy instrumentów zamiennych),
6) innowacje ubezpieczeniowe – zwiększające możliwość ubezpieczenia ryzyka w zamian za płatność określonej składki ubezpieczeniowej (np. ryzyko kredytowe może być ubezpieczone poprzez emisję instrumentów typu CDS),
7) innowacje w zarządzaniu aktywami i pasywami – zwiększające zakres możliwości zarządzania aktywami i pasywami podmiotów gospodarczych (np. poprzez sekurytyzację, instrumenty typu CD czy CDO),
8) innowacje w finansowaniu instytucji finansowych – zwiększające dostęp źródeł finansowania dla instytucji finansowych (np. sekurytyzacja pozwala na dywersyfikację źródeł finansowania działalności instytucji finansowych) 7 .


Bariery blokujące rozwój innowacji finansowych w Polsce:
==Przypisy==
–– brak rozwiązań systemowych wspierających rozwój innowacji finansowych
<references />
w Polsce (wysokie bariery wejścia na rynek dla nowych podmiotów);
–– brak zabezpieczenia prawnego w zakresie innowacyjnych rozwiązań (np. crowdfunding,
pożyczki społecznościowe);
–– potrzeba prowadzenia efektywnego dialogu z organem nadzoru i wymiany
informacji;
–– zapewnienie przyjaznego środowiska prawno-organizacyjnego w celu testowania
innowacyjnych usług finansowych (utworzenie tzw. piaskownicy regulacyjnej);
–– nadmierne regulacje krajowe względem przepisów unijnych (tzw. goldplating);
–– długość trwania postępowań prowadzonych przez nadzór oraz ich formalizacja;
–– wymiana dokumentów w formie papierowej na ich odpowiedniki cyfrowe
(istotne dla podmiotów działających wyłącznie w środowisku internetowym);
–– wykorzystywanie zaufanych profili identyfikacji elektronicznej (eID) do
celów komercyjnych;
–– ograniczony dostęp instytucji finansowych do danych w rejestrach publicznych;
–– problemy wynikające z restrykcyjnych przepisów dotyczących outsourcingu;
–– wykorzystywanie usług przetwarzania w chmurze (cloud computing) w działalności
biznesowej;
–– ograniczenia wynikające z zasad przetwarzania danych osobowych 8.


==Bibliografia==
<noautolinks>
* Błach J. (2011), ''Innowacje finansowe i ich znaczenie we współczesnym systemie finansowym - identyfikacja i systematyzacja problem'', e-Finanse vol. 7, nr 3
* Canals J. (1997), ''Strategie konkurencyjne w europejskiej bankowości'', PWN, Warszawa
* Dec P. (2018), ''[https://cor.sgh.waw.pl/handle/20.500.12182/974 Innowacyjne usługi finansowe]'', [w:] Innowacyjna fala w społeczeństwie i gospodarce, J. W. Pietrewicz, R. Sobiecki, (red.), Warszawa
* Fabozzi F., Modigliani F. (2003), ''Capital Markets. Institutions and Instruments'', Upper Saddle River: Pearson Education International
* Kalińska E., Gabrusewicz T. (2021), ''Transformacja cyfrowa procesu badania sprawozdań finansowych'', [w:] Innowacje finansowe w gospodarce 4.0, K. Perez, (red.), Poznań
* Kołodziejczyk H. (2021), ''Zastosowania technologii blockchain w finansach'', [w:] Innowacje finansowe w gospodarce 4.0, K. Perez, (red.), Poznań
* Majewski M. (2020), ''[https://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.doi-10_33119_GN_116618/c/gna-pdf-116618-48906.pdf Crowdfunding - cechy i typologia]'', Gospodarka Narodowa, The Polish Journal of Economics, 1(301)
* Marszałek P. (2021), ''Kryptowaluty jako element systemu pieniężnego'', [w:] Innowacje finansowe w gospodarce 4.0, K. Perez, (red.), Poznań
* Milic-Czerniak R. (2019), ''Rola fintechów w rozwoju innowacji finansowych'', Studia BAS, nr 1(57)
* Schmidt-Jessa K. (2021), ''Bank internetowy (Digital-only bank) - nowy model bankowości'', [w:] Innowacje finansowe w gospodarce 4.0, K. Perez, (red.), Poznań
* Urząd Komisji Nadzoru Finansowego (2017), ''[https://fintech.gov.pl/pl/wszystkie-aktualnosci/303-aktualnosci-artykuly/683-status-prac-zespolu-roboczego-ds-rozwoju-innowacji-finansowych-fintech-w-polsce-2 Status prac Zespołu roboczego ds. rozwoju innowacji finansowych (FinTech) w Polsce]'', KNF, Warszawa
* Włosik K. (2021), ''Initial Coin Offering jako nowa forma finansowania i inwestycji'', [w:] Innowacje finansowe w gospodarce 4.0, K. Perez, (red.), Poznań
</noautolinks>


{{a| Aleksandra Woźniak}}
[[Kategoria:Zarządzanie innowacjami]]


== Bibliografia ==
{{#metamaster:description|Innowacje finansowe rewolucjonizują sektor finansowy, obniżając koszty, zwiększając zasięg i tworząc nowe modele biznesowe. Odkryj, jak zmieniają doświadczenia klientów w sektorze finansowym.}}
1. (Dec P., Innowacyjne usługi finansowe, W: Innowacyjna fala w społeczeństwie i gospodarce / red. Pietrewicz JW, Sobiecki R., Warszawa, 2018, s. 214, https://cor.sgh.waw.pl/handle/20.500.12182/974)
2. (R. Milic-Czerniak, Rola fintechów w rozwoju innowacji finansowych, Studia BAS, nr 1(57) 2019, s. 40, https://studiabas.sejm.gov.pl/journal.nsf/pubBAS.xsp?documentId=90C05C7529122FE4C12583E10036CEA5 )
3. (J. Błach, (2011), „Innowacje finansowe i ich znaczenie we współczesnym systemie finansowym – identyfikacja i systematyzacja problemu” „e-Finanse” 2011, vol. 7, nr 3, s. 21) https://docplayer.pl/12102554-Innowacje-finansowe-i-ich-znaczenie-we-wspolczesnym-systemie-finansowym-identyfikacja-i-systematyzacja-problemu.html
4. (J. Błach, (2011), „Innowacje finansowe i ich znaczenie we współczesnym systemie finansowym – identyfikacja i systematyzacja problemu”, „e-Finanse” 2011, vol. 7, nr 3, s. 17-18 https://docplayer.pl/12102554-Innowacje-finansowe-i-ich-znaczenie-we-wspolczesnym-systemie-finansowym-identyfikacja-i-systematyzacja-problemu.html
5. (J. Canals, (1997) „Strategie konkurencyjne w europejskiej bankowości” PWN, Warszawa, s. 65)
6. (Fabozzi i Modigliani, 2003, s. 27). Fabozzi, F. J., Modigliani, F. (2003). Capital Markets. Institutions and Instruments. Upper Saddle River: Pearson Education International
7. (Llewellyn, D. T. (2009). Financial Innovation and the Economics of Banking and the Financial System. In: L. Anderloni, D. T. Llewellyn, R. H. Schmidt, Financial Innovation in Retail and Corporate Banking. Cheltenham: Edward Elgar., s. 5-7)
8. Status prac Zespołu roboczego ds. rozwoju innowacji finansowych (FinTech) w Polsce, (2017), Urząd Komisji Nadzoru Finansowego, komunikat z dnia 4 kwietnia 2017, https://fintech.gov.pl/pl/wszystkie-aktualnosci/303-aktualnosci-artykuly/683-status-prac-zespolu-roboczego-ds-rozwoju-innowacji-finansowych-fintech-w-polsce-2

Aktualna wersja na dzień 18:04, 18 sty 2024

Podmioty, które oferują bądź wprowadzają innowacyjne usługi w sektorze finansowym, stanowią w ostatnich latach bardzo dużą konkurencję dla tradycyjnych instytucji finansowych[1].

Innowacja finansowa nazywana w ostatnich latach terminem fintech stała się wiodącym czynnikiem transformacji sektora finansowego w skali globalnej. Zmiany technologiczne stwarzają szanse rozwoju zarówno dla nowych podmiotów (start-upy fintech), jak i dla dojrzałych instytucji (np. tradycyjnych banków), pozwalając obniżyć koszty, zwiększyć zasięg czy wykreować nowe modele biznesowe, a przede wszystkim wzbogacić pozytywne doświadczenia klientów w trakcie zaspokajania potrzeb finansowych[2].

TL;DR

Innowacje finansowe, zwane FINTECH, wprowadzają wiele zmian w sektorze finansowym, stwarzając konkurencję dla tradycyjnych instytucji. Istnieją różne definicje innowacji finansowych, które obejmują nowe rozwiązania w instrumentach finansowych i w systemie finansowym. Determinanty innowacji finansowych to zmiany na rynku, regulacje, popyt i nowe technologie. Istnieje wiele barier hamujących rozwój innowacji finansowych w Polsce. Przykłady innowacji finansowych to płatności mobilne, technologia blockchain, kryptowaluty, crowdfunding, banki internetowe i narzędzia automatyzacji w audycie finansowym.

Definicje innowacji finansowych

Innowacje finansowe[3]:

  • w wąskim ujęciu - definiowane są jako nowe rozwiązania w zakresie instrumentów finansowych (całkowicie nowe instrumenty, kombinacje kilku tradycyjnych instrumentów, modyfikacje tradycyjnych instrumentów, nowe zastosowania istniejących instrumentów, nowe techniki finansowe, nowe usługi finansowe itp.),
  • w szerokim ujęciu - obejmują nowe rozwiązania w którymkolwiek z elementów systemu finansowego (w obrębie rynków, instytucji, instrumentów, operacji i regulacji finansowych).

Historia innowacji finansowych

Rozwój innowacji finansowych ma długą historię. Można założyć, że każdy instrument finansowy (poza akcjami zwykłymi i obligacjami o stałym oprocentowaniu), każda instytucja finansowa (poza tradycyjnymi bankami) oraz każdy rynek finansowy (poza tradycyjnymi rynkami akcji i obligacji) w pewnym okresie historii mógł być traktowany jako innowacja finansowa. W XVII i XVIII w. wykorzystano nowe instrumenty finansowe - kontrakty dłużne' notowane na płynnych rynkach finansowych w celu zgromadzenia kapitału potrzebnego do sfinansowania transoceanicznych ekspedycji handlowych. Następnie, w XIX w. powstały nowe instytucje finansowe - [[bank inwestycyjny|banki inwestycyjne']] stosujące nowe metody rachunkowości, a ich pierwotnym zadaniem było określenie rentowności przedsiębiorstw kolejowych i dostarczenie im funduszy niezbędnych na rozbudowę sieci kolei. Z kolei w XX w. powstały fundusze Private Equity zajmujące się analizą i finansowaniem projektów w obszarze wysokich technologii. Na początku XXI w. obserwowany jest rozwój nowych form firm inwestycyjnych - pojawiają się korporacje farmaceutyczne opracowujące analizy i dostarczające funduszy dla sfinansowania innowacyjnych rozwiązań biotechnologicznych. To tylko wybrane przykłady nowych rozwiązań wskazujące na istotność innowacji finansowych dla rozwoju technologicznego i gospodarczego. Innowacje finansowe nie są więc nowym zjawiskiem, jednak ich znaczenie systematycznie wzrasta, gdyż od połowy lat 90 XX w. obserwowany jest ich dynamiczny rozwój[4].

Determinanty innowacji finansowych

Analiza zewnętrznych przyczyn innowacji finansowych prowadzi do wyodrębnienia czterech głównych grup determinant[5]:

  • rynek - zmiany w środowisku finansowym,
  • regulacje - deregulacja i re-regulacja,
  • popyt - zmiany oczekiwań klientów,
  • technologia - nowe rozwiązania technologiczne.

Klasyfikacja innowacji finansowych

Klasyfikacja innowacji finansowych została opracowana przez Bank Rozrachunków Międzynarodowych (BIS). Zgodnie z nią innowacje finansowe podzielono na pięć grup[6]:

  1. umożliwiające transfer ryzyka cenowego,
  2. umożliwiające transfer ryzyka kredytowego,
  3. zwiększające płynność,
  4. zwiększające dostępność kapitału obcego,
  5. zwiększające dostępność kapitału własnego.

Pierwsza grupa innowacji finansowych dostarcza uczestnikom rynku bardziej efektywnych środków zarządzania ryzykiem cenowym czy ryzykiem kursu walutowego, natomiast instrumenty transferu ryzyka kredytowego pozwalają na realokację ryzyka niedotrzymania warunków umowy przez partnera transakcji. Kolejna grupa - innowacje zwiększające płynność - mogą mieć różne konsekwencje: podnoszą płynność rynku, pozwalają podmiotom deficytowym na poszukiwanie dodatkowych źródeł funduszy oraz umożliwiają uczestnikom rynku omijanie niekorzystnych regulacji prawnych[7].

Bariery w rozwoju innowacji finansowych

Bariery blokujące rozwój innowacji finansowych w Polsce[8]:

  • brak rozwiązań systemowych wspierających rozwój innowacji finansowych w Polsce (wysokie bariery wejścia na rynek dla nowych podmiotów);
  • brak zabezpieczenia prawnego w zakresie innowacyjnych rozwiązań (np. crowdfunding, pożyczki społecznościowe);
  • potrzeba prowadzenia efektywnego dialogu z organem nadzoru i wymiany informacji;
  • zapewnienie przyjaznego środowiska prawno-organizacyjnego w celu testowania innowacyjnych usług finansowych (utworzenie tzw. piaskownicy regulacyjnej);
  • nadmierne regulacje krajowe względem przepisów unijnych (tzw. goldplating);
  • długość trwania postępowań prowadzonych przez nadzór oraz ich formalizacja;
  • wymiana dokumentów w formie papierowej na ich odpowiedniki cyfrowe (istotne dla podmiotów działających wyłącznie w środowisku internetowym);
  • wykorzystywanie zaufanych profili identyfikacji elektronicznej (eID) do celów komercyjnych;
  • ograniczony dostęp instytucji finansowych do danych w rejestrach publicznych;
  • problemy wynikające z restrykcyjnych przepisów dotyczących outsourcingu;
  • wykorzystywanie usług przetwarzania w chmurze (cloud computing) w działalności biznesowej;
  • ograniczenia wynikające z zasad przetwarzania danych osobowych.

Przykłady innowacji finansowych

Przykładowe innowacje finansowe to:

  • Płatności BLIK to system płatności mobilnych dostępnych za pośrednictwem smartfona, który jest oferowany w Polsce od 9 lutego 2015 roku[9];
  • Mobilny wpłatomat to pierwsza w Polsce usługa odbioru gotówki oferowana przez Idea Bank i dostępna bezpłatnie dla jego klientów posiadających aktywne konto i kartę płatniczą. Na potrzeby mobilnego wpłatomatu przerobiono samochody BMW i3, które można wezwać za pomocą aplikacji IdeaBank Money Collection, stworzonej przez firmę iTaxi[10];
  • Blockchain - technologia blockchain nie jest sama w sobie innowacją z zakresu finansów, ale jest narzędziem z zakresu IT, które zostało zastosowane jako fundament wielu innowacyjnych rozwiązań w dziedzinie finansów (bitcoin, ICO); jest to rozproszona, współdzielona i zaufana baza danych w formie łańcucha bloków zarządzana przez rozproszoną sieć równorzędnych uczestników, która zawiera historię wszystkich zweryfikowanych i zaakceptowanych zmian (transakcji);[11]
  • Kryptowaluty są formą pieniądza cyfrowego, stanowiąc otwarty rodzaj walut wirtualnych; ich charakterystycznym elementem jest sposób tworzenia ściśle związany z kwestiami technologicznymi; kryptowaluty to oparty na kryptografii rozproszony system księgowy, przechowujący informację o stanie posiadania w umownych jednostkach[12]; najbardziej znaną kryptowalutą jest bitcoin, który jest oparty na technologii blockchain;
  • ICO (initial coin offering) jest mechanizmem pozwalającym pozyskać finansowanie przez firmy lub projekty oparte na technologii blockchain. Firma lub projekt otrzymuje finansowanie i w zamian oferuje uczestnikom ICO cyfrowe tokeny. Transakcja ta jest zawierana za pomocą tzw. Inteligentnego kontraktu, który autonomicznie egzekwuje wymianę środków między pomiotem chcącym pozyskać finansowanie, a podmiotami, które tego finansowania udzielają; jest to alternatywne źródło finansowania start-up’ów dla venture capital czy aniołów biznesu[13];
  • Crowdfunding to finansowanie różnych projektów przez społeczność za pomocą portalu internetowego. Oprócz pomysłu, który ma być sfinansowany, trzeba go rozpromować i zbudować wokół niego społeczność. Zainteresowani projektem mogą wesprzeć go jednorazowymi, małymi wpłatami. Finansowanie społecznościowe odbywa się przez Internet poprzez portale crowdfundingowe. Za pośrednictwem portali organizator opisuje swój projekt, promuje go oraz pobiera wpłaty. Organizatorem takiej zbiórki może być zarówno osoba fizyczna, jak i organizacja, zaś finansować można różnorodne przedsięwzięcia kulturalne, biznesowe czy społeczne[14];
  • Banki internetowe to nie tylko bankowość internetowa i mobilna, ale także spójna koncepcja instytucji, która oferuje klientom usługi wyłącznie dzięki wykorzystaniu nowoczesnych technologii, a więc poprzez aplikacje lub strony internetowe. Wykorzystują one najbardziej zaawansowane technologie (kryptografia, sztuczna inteligencja, big data, deep learning). Nie posiadają one stacjonarnych placówek, lub ich liczba jest ograniczona do minimum[15];
  • ATA (automated tools and techniques) to zautomatyzowane narzędzia i techniki są wykorzystywane w audycie na każdym etapie badania sprawozdań finansowych (zwłaszcza do analizy i eksploracji danych). Obecnie większość informacji w środowisku biznesowym jest dostępna elektronicznie. Dzięki zaawansowanym narzędziom może ona podlegać przetwarzaniu, selekcji i analizie i tym samym wesprzeć biegłego rewidenta[16].


Innowacje finansowe — artykuły polecane
Inkubator przedsiębiorczości — Franchising — Źródła informacji — Bancassurance — Krajowa Izba Rozliczeniowa — Fundusz zalążkowy — Usługa bankowa — Bank komercyjny — Metoda project finance

Przypisy

  1. ↑ P. Dec, 2018, s. 214
  2. ↑ R. Milic-Czerniak, 2019, s. 40
  3. ↑ J. Błach, 2011, s. 21
  4. ↑ J. Błach, 2011, s. 17-18
  5. ↑ J. Canals, 1997, s. 65
  6. ↑ F. J. Fabozzi, F. Modigliani, 2003, s. 27
  7. ↑ J. Błach, 2011, s. 24-25
  8. ↑ KNF, 2017
  9. ↑ P. Dec, 2018, s. 218
  10. ↑ P. Dec, 2018, s. 221
  11. ↑ H. Kołodziejczyk, 2021, s.10
  12. ↑ P. Marszałek, 2021, s.33-34
  13. ↑ K. Włosik, 2021, s.71-72
  14. ↑ M. Staniszewski, 2022
  15. ↑ K. Schmidt-Jessa, 2021, s.105-106
  16. ↑ E. Kalińska, T. Gabrusewicz,2021, s.182-183

Bibliografia

  • Błach J. (2011), Innowacje finansowe i ich znaczenie we współczesnym systemie finansowym - identyfikacja i systematyzacja problem, e-Finanse vol. 7, nr 3
  • Canals J. (1997), Strategie konkurencyjne w europejskiej bankowości, PWN, Warszawa
  • Dec P. (2018), Innowacyjne usługi finansowe, [w:] Innowacyjna fala w społeczeństwie i gospodarce, J. W. Pietrewicz, R. Sobiecki, (red.), Warszawa
  • Fabozzi F., Modigliani F. (2003), Capital Markets. Institutions and Instruments, Upper Saddle River: Pearson Education International
  • Kalińska E., Gabrusewicz T. (2021), Transformacja cyfrowa procesu badania sprawozdań finansowych, [w:] Innowacje finansowe w gospodarce 4.0, K. Perez, (red.), Poznań
  • Kołodziejczyk H. (2021), Zastosowania technologii blockchain w finansach, [w:] Innowacje finansowe w gospodarce 4.0, K. Perez, (red.), Poznań
  • Majewski M. (2020), Crowdfunding - cechy i typologia, Gospodarka Narodowa, The Polish Journal of Economics, 1(301)
  • Marszałek P. (2021), Kryptowaluty jako element systemu pieniężnego, [w:] Innowacje finansowe w gospodarce 4.0, K. Perez, (red.), Poznań
  • Milic-Czerniak R. (2019), Rola fintechów w rozwoju innowacji finansowych, Studia BAS, nr 1(57)
  • Schmidt-Jessa K. (2021), Bank internetowy (Digital-only bank) - nowy model bankowości, [w:] Innowacje finansowe w gospodarce 4.0, K. Perez, (red.), Poznań
  • Urząd Komisji Nadzoru Finansowego (2017), Status prac Zespołu roboczego ds. rozwoju innowacji finansowych (FinTech) w Polsce, KNF, Warszawa
  • Włosik K. (2021), Initial Coin Offering jako nowa forma finansowania i inwestycji, [w:] Innowacje finansowe w gospodarce 4.0, K. Perez, (red.), Poznań


Autor: Aleksandra Woźniak


Źródło: „https://mfiles.pl/pl/index.php?title=Innowacje_finansowe&oldid=214006”