Postępowanie likwidacyjne

Postępowanie likwidacyjne jest to w myśl Kodeksu Spółek Handlowych zakończenie bieżących interesów spółki, ściągnięcie wszelkich wierzytelności, spłacenie zobowiązań oraz dokonanie czynności, które sprawią, że majątek stanie się płynny. Likwidacja jest procesem, którym stopniowo wygaszamy działalność spółki a to wszystko zmierza do zakończenia jej istnienia Każdą spółkę handlową, która występuje w obrocie gospodarczym może dotknąć konieczność likwidacji. Może to być zarówno spółka kapitałowa (z o. o. i akcyjna) jak również osobowa (jawna, partnerska, komandytowa czy komandytowo-akcyjna). Powody likwidacji mogą być różne. Na pewno głównymi argumentami będą niesprzyjające względy ekonomiczne takie jak:

• stagnacja na rynku,
• dotknięcie kryzysem,
• zmiana gustów i zwyczajów u potencjalnych klientów,
• nieuzyskiwanie spodziewanych dochodów,
• problemy z dorównaniem konkurencji.

Spółki mogą ulec likwidacji również z powodu:

• wypełnienia wszystkich założonych celów,
• upłynięcia czasu, jaki był ustanowiony na istnienie spółki,
• braku następców

Wraz z chwilą, gdy wspólnicy przyjmują stosowną uchwałę rozpoczyna się proces likwidacji. Może to być również chwila, w której uprawomocnia się odpowiednie orzeczenie sądu lub pojawią się inne przyczyny rozwiązania

Pierwszą z czynności, które są dokonywane w ramach tego procesu jest powiadomienie sądu rejestrowego o przyjęciu tego rodzaju uchwały. Następnie przebiega sam proces likwidacji, czyli zakończenie wszelkich bieżących spraw, interesów, uregulowanie długów i ściągnięcie należności. W sądzie rejestrowym ponownie należy złożyć wniosek w chwili zakończenia postępowania likwidacyjnego. Wniosek ten dotyczy wykreślenia spółki z rejestru, co jest poprzedzone orzeczeniem sądu.Związany jest z tym również obowiązek informacyjny. W spółce kapitałowej będzie to poinformowanie właściwego urzędu skarbowego o rozwiązaniu spółki oraz przekazanie odpisu sprawozdania likwidacyjnego

Jeżeli skłonilibyśmy się do dokonania podziału likwidacji, to na podstawie obserwacji moglibyśmy podzielić je na dwa różne sposoby. Z jednej strony mogą to być procesy spokojne. Oznacza to, że nawet gdy spółka nie sprosta zaspokojeniu wszystkich wierzycieli, to nie jest ona "tonącym okrętem". Z drugiej zaś strony proces ten może przebiegać w nieco bardziej wzburzony sposób. Są to sytuacje w których spółka nie posiada nawet środków na pokrycie kosztów postępowania upadłościowego. Wniosek ten wypływa jedynie z obserwacji praktyki, nie jest to podział, który ma charakter prawny

TL;DR

Postępowanie likwidacyjne jest procesem zakończenia działalności spółki, uregulowania długów i zakończenia jej istnienia. Może być wymagane zarówno dla spółek kapitałowych, jak i osobowych. Likwidacja może być spokojna lub bardziej burzliwa, w zależności od sytuacji finansowej spółki. W przypadku spółek osobowych, likwidacja następuje w momencie wykreślenia jej z rejestru sądowego. W przypadku spółek kapitałowych, likwidacja jest obowiązkowa i regulowana przepisami prawa. W postępowaniu likwidacyjnym spółek kapitałowych, spółka z o.o. musi przeprowadzić likwidację przed wykreśleniem jej z rejestru.

Postępowanie likwidacyjne w spółkach osobowych

Postępowanie likwidacyjne w spółkach osobowych nie jest wymagane. Za rozwiązanie spółki osobowej uznaje się moment wykreślenia jej z rejestru sądowego. Szczególnym przypadkiem jest spółka komandytowo - akcyjna, w której postępowanie likwidacyjne prowadzone jest na zasadach przewidzianych dla spółki akcyjnej.

Likwidacja spółki osobowej na przykładzie spółki jawnej

Przepisy art. 58-66 k.s.h. regulują kwestie dotyczące rozwiązania spółki jawnej. Z rozwiązaniem spółki wiąże się jej likwidacja. Rozwiązanie spółki i rozpoczęcie postępowania likwidacyjnego nie oznacza końca bytu prawnego spółki jawnej. W okresie postępowania likwidacyjnego spółka jawna nadal istnieje, zmienia jedynie formę bytu prawnego i zakres działalności, stając się "spółką jawną w likwidacji". Na tym etapie postępowania, celem spółki jest zakończenie bieżących interesów i upłynnienie majątku. Zgodnie z art. 77 par.1 k.s.h., spółka może podjąć nowe interesy tylko w przypadku, gdy jest to niezbędne do ukończenia spraw w toku. Przeprowadzenie postępowania likwidacyjnego powierza się likwidatorom, którymi mogą być wspólnicy spółki jawnej lub osoby trzecie. W sprawie ustanowienia likwidatorów wymagana jest jednomyślna uchwała wspólników, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. W czasie postępowania likwidacyjnego nie może być ustanowiona prokura, a jeżeli była ustanowiona wcześniej - wygasa. Likwidatorzy spółki jawnej mają prawo prowadzenia spraw spółki i jej reprezentowania. Przy rozpoczęciu postępowania likwidacyjnego i na jego zakończenie sporządza się bilans. Likwidatorzy zobowiązani są do zgłoszenia do rejestru otwarcia i zakończenia likwidacji, nazwisk likwidatorów oraz sposobu reprezentowania przez nich spółki. Likwidatorzy są zobowiązani zgłosić ukończenie likwidacji w celu wykreślenia spółki z rejestru. W przypadku rozwiązania spółki bez przeprowadzenia likwidacji obowiązek złożenia wniosku spoczywa na wspólnikach. Księgi i dokumenty spółki należy przechowywać przez okres nie krótszy niż 5 lat.

Postępowanie likwidacyjne w spółkach kapitałowych

Przeprowadzenie postępowania likwidacyjnego w spółkach kapitałowych jest obligatoryjne. W szczególnych przypadkach spółki kapitałowe mogą zostać wykreślone z rejestru sądowego bez przeprowadzenia likwidacji (jeżeli nie posiadają majątku i zobowiązań względem wierzycieli).

Likwidacja spółki kapitałowej na przykładzie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością

Regulacja dotycząca rozwiązania i likwidacji spółki z ograniczoną odpowiedzialnością przewidziana jest w przepisach art. 270-290 k.s.h. Decyzja o rozwiązaniu spółki z o.o. podejmowana jest uchwałą wspólników (większością 2/3 głosów). Jeżeli zaś bilans wykaże stratę przewyższającą sumę kapitałów zapasowego i rezerwowego oraz połowę kapitału zakładowego, uchwała wspólników o rozwiązaniu spółki może zapaść bezwzględną większością głosów. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością może zostać rozwiązana na mocy prawomocnego orzeczenia sądu:

• na żądanie wspólnika lub członka organu spółki, jeżeli osiągnięcie celu spółki stało się niemożliwe albo jeżeli zaszły inne ważne przyczyny wywołane stosunkami spółki,
• na żądanie oznaczonego w odrębnej ustawie organu państwowego, jeżeli działalność spółki naruszająca prawo zagraża interesowi publicznemu.

Zgodnie z art. 272 k.s.h. rozwiązanie spółki z o.o. następuje z dniem wykreślenie spółki z rejestru, po uprzednim przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego. Jednakże na podstawie art. 273 k.s.h., do dnia złożenia wniosku do sądu rejestrowego o wykreślenie spółki z rejestru jednomyślną uchwałą wszystkich wspólników o dalszym istnieniu spółki, może zapobiec jej rozwiązaniu. Spółka z o.o. od momentu uprawomocnienia się orzeczenia o rozwiązaniu spółki do momentu wykreślenia jej z rejestru, jest spółką w likwidacji i zachowuje osobowość prawną. W czasie przeprowadzania postępowania likwidacyjnego nie działa zarząd, którego obowiązki przejmuje likwidator. Natomiast pozostałe organy spółki, tj. rada nadzorcza, komisja rewizyjna i zgromadzenie wspólników działają bez zmian. Likwidator ma obowiązek przedkładać zgromadzeniu wspólników bilans otwarcia likwidacji, bilanse sporządzone po zakończeniu roku obrotowego oraz bilans likwidacyjny.

Postępowanie likwidacyjne — artykuły polecane

Spółka jawna — Postępowanie naprawcze — Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością — Postępowanie upadłościowe — Zgromadzenie wspólników — Komisja Rewizyjna — Upadłość — Spółka komandytowo-akcyjna — Jednoosobowa spółka skarbu państwa

Bibliografia

• Bieniek G. (1995), Prawo upadłościowe i układowe. Poradnik praktyczny, Oficyna Wydawnicza Ośrodka Postępu Organizacyjnego, Bydgoszcz
• Brzezińska M., Fedak Z., Hrebin E., Kosakowski E., Łukaszun A., Missala W., Pałys J., Pudło E., Radzisław A., Wolbach Ł., Wrześniewski P. (2016), Likwidacja i upadłość podmiotów gospodarczych - aspekty bilansowe i podatkowe, Wydawnictwo Rachunkowość, Warszawa, wrzesień
• Dereń A. (2000), Kodeks spółek handlowych, Oficyna Wydawnicza Ośrodka Postępu Organizacyjnego, Bydgoszcz
• Dworek J. (1995), Vademecum likwidatora i syndyka. Likwidacja podmiotów gospodarczych, Oficyna Wydawnicza Ośrodka Postępu Organizacyjnego, Bydgoszcz
• Kamiński J. (2016), Procesy upadłości przedsiębiorstw na wrocławskim rynku gospodarczym w latach - przypadających na okres trwania globalnego kryzysu gospodarczego, Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu
• Kos R., Porzycki M. (2013), Sytuacja prawna majątku pozostałego po wykreśleniu spółki kapitałowej - uwagi na gruncie postulatu przymusowej likwidacji niewypłacalnych spółek, Monitor Prawa Handlowego, Nr 3
• Kwaśnicki R., Letolc P. (2011), Prawo spółek w orzecznictwie Sądu Najwyższego (2010-)-okiem praktyków, Monitor prawniczy, Nr 21
• Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych. Dz.U. 2000 nr 94 poz. 1037

Autor: Katarzyna Kołodziejczyk, Katarzyna Kośka