Wąskie gardło

Wąskie gardło (ang. bottleneck) w zarządzaniu produkcją i projektami jest jednym z procesów w łańcuchu procesów, który ograniczona zdolność i przepustowość całego łańcucha. W wyniku wąskiego gardła powstają zastoje w produkcji, nadwyżki podaży, presja ze strony klientów czy niskie morale pracowników. Istnieją zarówno krótkie, jak i długotrwałe wąskie gardła. Krótkoterminowe wąskie gardła mają charakter tymczasowy i zwykle nie stanowią istotnego problemu. Przykładem krótkotrwałego wąskiego gardła może być wykwalifikowany pracownik, który skorzysta z kilku dni wolnego. Długoterminowe wąskie gardła występują przez cały czas i mogą znacząco spowolnić produkcję. Przykładem długotrwałego wąskiego gardła jest sytuacja, w której maszyna nie jest wystarczająco wydajna. Przykładem jest linia montażowa, która składa się z montażu składającego się z kilku lub kilkunastu operacji. Zwykle w takim wypadku stosuje się ustawienie i przesunięcie elementu wąskiego gardła pod koniec procesu, skłaniając wydajniejsze maszyny do utrzymywania stałego przepływu, nie pozwalającego na całkowite zatrzymanie produkcji przez mniej efektywne maszyny.

TL;DR

Wąskie gardła w zarządzaniu produkcją i projektami mogą prowadzić do zastoju w produkcji, nadwyżek podaży i problemów z morale pracowników. Identyfikacja wąskich gardeł jest kluczowa dla poprawy wydajności. Konsekwencją wąskich gardeł są przestoje i utrata klientów. Zarządzanie wąskim gardłem obejmuje dodanie zasobów, minimalizację przestojów i inwestycję w więcej maszyn. Zapobieganie wąskim gardłom może być osiągnięte poprzez dawanie pracownikom swobody w podejmowaniu decyzji, przekwalifikowanie pracowników i planowanie wyższej wydajności.

Identyfikacja wąskich gardeł

Prawie każdy system ma wąskie gardło, nawet gdy jest niewielkie. Jeśli każdy system działałby z pełną wydajnością to co najmniej jedna maszyna będzie gromadzić procesy. Identyfikacja wąskich gardeł ma kluczowe znaczenie dla poprawy wydajności linii produkcyjnej, ponieważ pozwala określić obszar, w którym występuje akumulacja. Maszyna lub proces, który gromadzi najdłuższą kolejkę, zwykle jest wąskim gardłem, jednak nie zawsze tak jest. Wąskie gardła można znaleźć poprzez: identyfikację obszarów, w których występuje nagromadzenie, ocenę przepustowości, ocenę, czy każda maszyna jest używana z pełną wydajnością czy znalezienie maszyny o wysokim czasie oczekiwania.

Konsekwencje wąskich gardeł w produkcji

Konsekwencją występowania wąskich gardeł w produkcji są możliwe przestoje w produkcji, nadwyżki podaży, spadek morali pracowników czy utrata klientów. Wąskie gardła mogą spowodować przeciążenie maszyny, które może doprowadzić do uszkodzenia lub zużycia maszyny, czego skutkiem mogą być potencjalne przestoje w dłuższej perspektywie.

Zarządzanie wąskim gardłem

Po zidentyfikowaniu wąskiego gardła, ocena stopnia wąskiego gardła jest kluczowa dla określenia sposobu radzenia sobie z wąskim gardłem. Wąskie gardło może być niewielkie lub poważne. Niewielkie wąskie gardła mogą nie wymagać natychmiastowej reakcji, w przeciwieństwie do poważnych, które należy natychmiast rozwiązać. Istnieje kilka sposobów na wyeliminowanie wąskich gardeł.

Oto niektóre sposoby:

• dodanie zasobów do działania np. więcej osób,
• minimalizacja przestojów,
• inwestycja w większą ilość maszyn, które wykonują te same czynności i optymalizują działanie wąskich gardeł,
• zapewnienie zapasów przed wąskim gardłem,
• szkolenie większej ilości operatorów dla maszyny z wąskim gardłem,
• posiadanie harmonogramu produkcji w celu optymalizacji wydajności.

Planowanie zmniejsza również liczbę sytuacji, w których wstrzymuje się produkcję ze względu na brak personelu ze względu na większą organizację i planowaną produkcję. Pozwala to również na pełne wykorzystanie dostępnego czasu, aby maszyna działała przez tyle godzin, ile to możliwe w ciągu tygodnia.

Zapobieganie wąskim gardłom

Zapobieganie wąskim gardłom byłoby idealne, aby uniknąć konieczności zarządzania nimi i rozwiązywania ich w przyszłości. Są sposoby obejścia ich podczas planowania środowiska produkcyjnego. Dawanie pracownikom swobody w podejmowaniu drobnych decyzji pozwoli im podjąć decyzję, która ich zdaniem jest najskuteczniejsza, a będąc operatorami maszyny, ich doświadczenie pozwoli im wyspecjalizować się w korzystaniu z urządzenia w miarę upływu czasu. Pracownicy przekwalifikowani zwiększą zdolności adaptacyjne w linii produkcyjnej, a tym samym zredukują potencjalne przestoje w przyszłości. Zatrudnianie pracowników o wysokich osiągach zmniejszy możliwość powstawania wąskich gardeł przez nierentownych pracowników, którzy nie są wydajni w posługiwaniu się przydzielonymi maszynami. Planowanie wyższej wydajności potencjalnej podczas projektowania środowiska produkcyjnego ma kluczowe znaczenie w dłuższej perspektywie dla wystąpienia większych zamówień, gdy zachodzi potrzeba uruchomienia wszystkich maszyn. Posiadanie wszystkich maszyn pracujących z pełną wydajnością nie zawsze jest idealne ze względu na sytuacje, w których występują awarie i wstrzymanie produkcji. Posiadanie inspirujących liderów, którzy wiedzą jak utrzymać płynność produkcji, pozwolą na większą kontrolę nad wszystkimi procesami w łańcuchu produkcji. Uwzględnienie układu różnych procesów może również zwiększyć wydajność, ponieważ minimalizuje opóźnienie spowodowane na etapie transportu. Użycie odpowiedniego układu może zmniejszyć narzut maszyn i może skrócić czas obsługi materiału.

Wąskie gardło — artykuły polecane

Utrzymanie ruchu — Muda — Automatyka przemysłowa — OPT — Nadprodukcja — Lean manufacturing — Lean production — Jidoka — Kanban (agile)

Bibliografia

• Babalska D. (2013), Planowanie procesu wytwórczego Heijunka i Bęben-Bufor-Lina, Wiedza i Praktyka, Warszawa
• Babalska D. (2013), Planowanie procesu wytwórczego Heijunka i Bęben-Bufor-Lina, Wiedza i Praktyka, Warszawa
• Danilczuk W., Cechowicz R., Gola A. (2014), Analiza konfiguracji linii produkcyjnych na podstawie modeli symulacyjnych, Informatyczne Systemy Zarządzania, Koszalin, nr 5
• Koliński A. (2010), Wykorzystanie koncepcji analizy wąskich gardeł w zarządzaniu produkcją, Wyższa Szkoła Logistyki
• Szatkowski K. (red.) (2014), Nowoczesne zarządzanie produkcją. Ujęcie procesowe, PWN, Warszawa

Autor: Mateusz Gąsiorek