Reurbanizacja

Reurbanizacja w nauce o procesach demograficznych jest to ostatni z etapów urbanizacji; proces odradzania się dużych i starych miast na nowo na skutek przywrócenia wartości mieszkalnej w centralnych ich częściach i migracja do nich najbogatszych ludzi. Poprzedzona jest działaniami, których zadaniem jest przywrócenie wartości i funkcjonalności dzielnicom śródmiejskim dzięki realizacji procesów rewitalizacyjnych. Istotnym jest, że wzrost liczby ludności zachodzi po jej dłuższym okresie tendencji spadkowej, a w wyniku poprawy jakości obszaru komunalnego zaczęła spełniać preferencje mieszkaniowe niektórych grup ludności, takich jak społeczność elit. Aktualnie proces reurbanizacji widoczny jest szczególnie we wschodnich i przyjeziornych obszarach Stanów Zjednoczonych, a nawet dostrzec je można zarówno w Europie Zachodniej.

TL;DR

Reurbanizacja to proces odradzania się dużych miast poprzez przywrócenie wartości mieszkalnej w ich centralnych częściach i migrację najbogatszych ludzi. Jest to długofalowe zjawisko, które dotyczy zarówno Stanów Zjednoczonych, jak i Europy Zachodniej. Etapy reurbanizacji to: dezurbanizacja, urbanizacja obszarów wiejskich, reurbanizacja i modernizacja.

Ewolucja pojęcia reurbanizacji

Jak prezentuje literatura przedmiotu, pojęcie reurbanizacji po raz pierwszy zostało użyte przez niemiecką badaczkę zajmująca się uchodźcami oraz socjologią miejską - Elisabeth Pfeil. Wówczas określiła ona reurbanizację jako metodę planowanego rozwoju sfer zurbanizowanych. Podczas analizy definicji reurbanizacji można rozważać ją na poziomie całego miasta lub samej dzielnicy. Przegląd pojęcia w mniejszej skali wskazuje na wzmożony rozwój oraz wzrost znaczenia konkretnej dzielnicy, która na przestrzeni całego miasta, zaczyna pełnić najsilniej funkcję mieszkalną w wyniku zintensyfikowanego osiedlenia się ludzi na danym terenie. Inne definicje odwołują się do całych miast, a mianowicie głoszą, iż reurbanizacja to ewolucja demograficzna polegająca na przyroście liczby ludności po wcześniejszym jej gwałtownym spadku. Jak twierdził Leo Klaassen, reurbanizacją możemy nazwać jeden z etapów pozytywnej reformy miast, gdzie po okresie nasilonego napływu ludności na tereny przedmieść, mieszkańcy ponownie osiedlają się w centralnych częściach miast i właśnie tam odnotowuje się wysoki przyrost liczby ludności. Jednak stale prowadzone prace badawcze nad tym pojęciem pozwoliły na ujednolicenie pojęcia reurbanizacji i obecnie uważa się je za długofalowe zjawisko, opisujące dążenie do zrównoważenia terenów zurbanizowanych, na których jej mieszkańcy deklarują chęć ich zamieszkania (na długi okres lub na stałe). Ponadto, obserwuje się również proces imigracji nowych osób.

Etapy reurbanizacji

Fazy reurbanizacji opisał Sławomir Dmowski w swoim opracowaniu naukowym:

• Na początku, przed zaistnieniem reurbanizacji, następuje faza dezurbanizacji: widoczna jest tendencja spadkowa ludności w centrum miast oraz na ich obrzeżach. Dotychczasowi mieszkańcy sfer zurbanizowanych wyprowadzają się na tereny wiejskie. Powodem tego zjawiska jest automatyzacja produkcji, a następnie przenoszenie jej poza obszar miasta - na tereny peryferyjne. Jest to uwarunkowane względami proekologicznymi jak i ekonomicznymi. Na tym etapie dochodzi do kryzysowego zaniku miast.
• Równocześnie z etapem dezurbanizacji następuje etap urbanizacji obszarów wiejskich. Faza ta dotyczy życia społecznego tamtejszej ludności - mieszkańcy przybywający ze stref zurbanizowanych przyjmują miejski styl bycia. Dzięki temu, na tych terenach dochodzi do rozwoju wszelkich usług, co z kolei prowadzi do urbanizacji na tle przestrzennym. Proces ten można nazwać powstaniem "cywilizacji miejskiej bez miast".
• W kolejnym etapie zaczyna się zasadnicza faza reurbanizacji. Następuje przebudowa miast (szczególnie ścisłego centrum) zgodnie z koncepcją zrównoważonego rozwoju. Jej zadaniem jest odejście od tradycyjnych gałęzi przemysłowych i wprowadzenie technologii z każdego sektoru gospodarki bazujących na innowacyjnych rozwiązaniach. Dzięki szeregowi prac rewitalizacyjnych, przywrócony zostaje wysoki standard jakości mieszkalnej, która odpowiada preferencjom konsumentów.
• W ostatnim etapie, dzięki wcześniejszej odnowie miast, do obszarów zurbanizowanych powtórnie napływa ludność. W efekcie widoczna jest modernizacja dzielnic w centrum, które zaczynają funkcjonować jako np. siedziby finansowe.

Reurbanizacja — artykuły polecane

Modernizacja — Ekonomia rozwoju — Orientacje przedsiębiorstw w marketingu — Cykl Kondratiewa — Agrobiznes — Reforma rolna — Miasto przyszłości — Ubóstwo — Rewitalizacja — Karta urlopowa

Bibliografia

• Brombach K. (2014), Reurbanization in metropolitan regions in The US and Germany - comparing apples and oranges?, Paper presented at Aesop conference 2014 in Utrecht
• Dmowski S. (2020), Urbanizacja na świecie, Materiały pomocnicze do nauki, Opracowane w celach edukacyjnych
• Jopek D. (2018), Procesy transformacji współczesnych miast na wybranych przykładach miast, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Kraków
• Zasina J. (2015), Reurbanizacja w świetle dotychczasowych badań nad miastami europejskimi, Studia Miejskie, nr 20

Autor: Angelika Kopytko