Zmiany klimatu

Zmiany klimatu - to ogół zmian obejmujących zasięgiem atmosferę, hydrosferę oraz litosferę planety. Zmiany klimatu nie są nowym zjawiskiem i od lat traktowane były jako procesy w zupełności naturalne. Jednak powody zmian są obecnie w dużej mierze spowodowane działalnością człowieka przejawiającą się m.in. poprzez wzrost stężenia gazów cieplarnianych w atmosferze. Zmiany klimatyczne często w swym znaczeniu błędnie są postrzegane jako globalne ocieplenie. W rzeczywistości pojęcie globalnego ocieplenia oznacza proces szybkiego podwyższania się średniej temperatury na Ziemi, co znacząco przyczynia się do zmian klimatycznych, jednak nie powinno być z nimi w zupełności utożsamiane (Z. W. Kundzewicz, 2011, s. 39)

TL;DR

Artykuł omawia zmiany klimatu i ich przyczyny, w tym naturalne i spowodowane działalnością człowieka. Zmiany klimatyczne mają duże znaczenie dla rolnictwa, mogąc zarówno przynieść negatywne skutki, jak i pozytywne. UE aktywnie podejmuje działania w zakresie zmian klimatycznych i czystej energii, mając na celu zapewnienie bezpieczeństwa dostaw, efektywność energetyczną i rozwój odnawialnych źródeł energii. UE dąży do ograniczenia ocieplenia do 2°C i obniżenia emisji szkodliwych substancji.

Przyczyny zmian klimatu

Wykrycie nieprawidłowości klimatycznych powoduje konieczność poszukiwania mechanizmów sterujących tymi procesami. Można je podzielić na dwie grupy: te, które przebiegają w sposób naturalny oraz te, na które mają wpływ czynniki naturalne oraz działalność ludzi.

Czynniki Naturalne

• wahania promieniowania słonecznego (zmiany zachodzące w atmosferze Słońca, których wyznacznikiem są np. plamy słoneczne)
• proces wahań wymiany ciepła między hydrosferą a atmosferą (np. ENSO - El Niño Southern Oscillation)
• zmiany parametrów orbity ruchu Ziemi wokół Słońca

Czynniki naturalne i działalność człowieka

• zmiany w składzie ziemskiej atmosfery (gazy cieplarniane - para wodna, dwutlenek węgla, metan, aerozole, metan, pyły)
• zmiany we właściwościach powierzchni Ziemi (np.: współczynnik odbicia, naturalne zjawisko magazynowania wody, przepuszczalność powierzchni, roślinność) (Z. W. Kundzewicz i in., 2010, s. 69)

Zmiany klimatyczne w rolnictwie

Bardzo duże znaczenie zmiany odegrają w sektorze rolniczym, gdzie mogą stanowić zarówno pozytywny jak i negatywny skutek:

• Negatywny - Rolnictwo podlega ryzyku zwiększonego występowania niekorzystnych warunków klimatycznych, a w związku z tym - silnej zmianie wielkości plonów z każdym kolejnym rokiem. Niedobory wody w sezonie wegetacyjnym stają się coraz bardziej powszechne i dotkliwe, a susze będą występować częściej. Oprócz tego, istnieje sporo innego rodzaju zagrożeń takich jak: fale upałów, intensywne opady, powodzie i osuwiska, silne wiatry. Zakres pracy agroklimatologów będzie miał nowy wymiar: poszerzony zostanie o opracowanie podstaw do adaptacji w nowych warunkach. Celem tego działania będzie utrzymanie wielkości plonów na tym samym bądź większym poziomie i zapobieganie stratom. (Z. W. Kundzewicz i in., 2011, s. 68, 69)
• Pozytywny - Niektórzy badacze jednak twierdzą, że spodziewane skutki zmian klimatycznych będą miały pozytywne efekty w rolnictwie. Konsekwencją wzrostu temperatury będą sezonowe zmiany ilościowe opadów atmosferycznych. Będzie się to wiązało z rozwojem systemu nawadniającego w celu wspomagania odpowiedniej gospodarki rolnej, a jednocześnie ze wzrostem możliwości produkcyjnych. Zmiana klimatu może sprzyjać wprowadzaniu nowych gatunków upraw i poszerzania zakresu działalności, co przełoży się na ewentualne zyski. (L. Łabędzki, 2009, s. 8, 9)

Polityka klimatyczno - energetyczna UE

Unia Europejska aktywnie podejmuje działania w kwestii zmian klimatycznych i czystej energii zgodnie ze strategią zrównoważonego rozwoju zapisaną w Traktacie o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE). Państwa Unii należą do grupy o wzrostowej tendencji zapotrzebowania na energię, w związku z tym decyzje i prowadzona polityka UE należy do bardzo istotnych. Zgodnie z zapisami tego traktatu, działania UE solidarnie z państwami członkowskimi mają na celu:

• zapewnienie bezpieczeństwa dostaw na terenie Unii
• wspieranie efektywności energetycznej
• pomoc przy funkcjonowaniu rynku energii
• wspieranie wzajemnych połączeń między sieciami energii
• wspomaganie oszczędności energii
• rozwój nowych i odnawialnych źródeł energii

Duży udział w branży energetycznej ma emisja gazów cieplarnianych - główna przyczyna zmian klimatycznych. Na wniosek UE został podjęty szereg działań prawnych i organizacyjnych, mających na celu zminimalizowanie szkodliwych skutków tego zjawiska. W myśl porozumienia klimatycznego, UE chce zwrócić uwagę na kwestie takie jak:

• ograniczenie średniej temperatury ocieplania do 2°C powyżej poziomu przed okresem uprzemysłowienia
• obniżanie emisji szkodliwych substancji w krajach rozwiniętych i szybko rozwijających się
• zwiększone zaangażowanie w dziedzinę badań i rozwoju czystych technologii
• ograniczenie szkodliwych emisji gazów i pyłów będących skutkiem deforestacji (wylesiania)

W myśl powyższych założeń, Komisja Europejska przyjęła zintegrowany pakiet działań z zakresu energii oraz zmian klimatu na rzecz zwiększenia bezpieczeństwa, zwany pakietem klimatyczno - energetycznym (G. Wojtkowska- Łodej, 2014, s. 44, 45)

Zmiany klimatu — artykuły polecane

Bioróżnorodność — Różnorodność biologiczna — Protokół z Kioto — Degradacja biosfery — Środowisko przyrodnicze — Zielona rewolucja — Efekt cieplarniany — Globalne ocieplenie — Główne problemy ekologiczne

Bibliografia

• Kundzewicz Z. (2011), Zmiany klimatu, ich przyczyny i skutki: obserwacje i projekcje, Landform Analysis, nr 15
• Kundzewicz Z., Kozyra J. (2011), Ograniczanie wpływu zagrożeń klimatycznych w odniesieniu do rolnictwa i obszarów wiejskich, Polish Journal of Agronomy, nr.7
• Kundzewicz Z. (red.) (2010), Zagrożenia związane ze zmianami klimatu, Nauka, nr 4
• Łabędzki L. (2009), Przewidywane zmiany klimatyczne a rozwój nawodnień w Polsce, Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich, nr 3
• Wojtkowska-Łodej G. (2014), Wyzwania klimatyczne i energetyczne a polityka Unii Europejskiej, Polityka Energetyczna - Energy Policy Journal, vol. 17, nr.2

Autor: Izabela Stypuła