Badanie ewaluacyjne

Badanie ewaluacyjne (ewaluacja) - to proces zbierania, analizowania i wartościowania danych w celu dostarczenia wiedzy niezbędnej do podjęcia decyzji dotyczących przyszłych działań. Ewaluacja może dotyczyć dokumentów, działań, procesów, osób, rezultatów itp. Ewaluacja jest procesem ciągłym, a jej wyniki służą poprawie i doskonaleniu prowadzonych działań.

Przegląd definicji:

• "systematyczne badanie wartości lub zalet jakiegoś obiektu" (Joint..., 1981)
• "proces zbierania danych i ich interpretacja w celu podejmowania decyzji" (Ch. Galloway)
• "proces diagnostyczno-oceniający, zawierający w sobie elementy pomiaru, osądu i decyzji" (J.J. Guilbert)
• "zaplanowane i systematyczne działanie uwidoczniające, w jakim stopniu cele zostały osiągnięte. Proces zmierzający do stwierdzenia, w jakim stopniu zamierzone cele są rzeczywiście realizowane. Systematyczne badanie zdarzeń, które mają miejsce w ramach realizowanego programu bądź stanowią jego konsekwencję. Systematyczny i jawny proces zbierania informacji na temat istoty, charakteru i wartości interesujących zjawisk". (H. Simons)
• "ewaluacja jest procesem systematycznego gromadzenia informacji na temat działania, właściwości i rezultatów programów, personelu oraz produktów" (M.Q. Patton)
• "najprościej ewaluację można określić jako ustalanie wartości czegoś[...] Ewaluacja jest częścią procesu podejmowania decyzji. Obejmuje wydawanie opinii o wartości działania poprzez systematyczne, jawne zbieranie i analizowanie informacji o nim, w odniesieniu do znanych celów, kryteriów i wartości" (K. Aspiwall)
• "systematyczny proces obejmujący zbieranie informacji oraz zdawanie relacji (w postaci raportu) z tego, jak się rzeczy mają, z intencją dostarczenia danych ułatwiających podejmowanie decyzji" (H. Mizerek)
• "systematyczne badanie wartości lub cech konkretnego programu, działania lub obiektu z punktu widzenia przyjętych w tym celu kryteriów, w celu jego usprawnienia, rozwoju lub lepszego zrozumienia" (L. Korporowicz)

TL;DR

Artykuł omawia definicję i pojęcia związane z ewaluacją, która jest procesem badania, analizy i oceny danych w celu podejmowania decyzji dotyczących działań. W artykule opisane są funkcje wskaźników w poszczególnych fazach ewaluacji oraz role różnych zaangażowanych stron.

Pojęcia związane z ewaluacją

• Ewaluator

-"instytucja, firma lub osoba realizująca ewaluację - w tym realizująca przynajmniej jedno z następujących zadań: przygotowanie koncepcji ewaluacji, opracowanie metodologii badania, przygotowanie narzędzi badawczych, zbieranie danych, analiza i opracowanie wyników, formułowanie wniosków i rekomendacji" (Polskie Towarzystwo Ewaluacyjne, Warszawa 2008)

• Zlecający

-"instytucja, firma lub osoba zlecająca i/lub zamawiająca ewaluację, będąca podmiotem inicjującym proces ewaluacji i będąca dysponentem wyników ewaluacji. Podmiot ten również może być adresatem rekomendacji sformułowanych w wyniku przeprowadzonej ewaluacji" (Polskie Towarzystwo Ewaluacyjne, Warszawa 2008)

• Interesariusz

-"instytucja, firma lub osoba w bezpośredni lub pośredni sposób zaangażowana w proces ewaluacji, w szczególności są to podmioty, które: decydują o potrzebie ewaluacji; są odpowiedzialne za stworzenie projektu oraz realizację ewaluacji; są odpowiedzialne za praktyczne wykorzystanie wyników ewaluacji; w sposób pośredni lub bezpośredni są objęte ewaluacją; mogą być zainteresowane wynikami ewaluacji" (Polskie Towarzystwo Ewaluacyjne, Warszawa 2008)

• Ewaluacja zewnętrzna

-"ewaluacja realizowana przez podmiot niezależny, zewnętrzny wobec Zlecającego oraz ewaluowanego przedsięwzięcia" (Polskie Towarzystwo Ewaluacyjne, Warszawa 2008)

• Ewaluacja wewnętrzna

-"ewaluacja realizowana przez podmiot znajdujący się w strukturach organizacyjnych Zlecającego, jednakże zachowująca niezależność wobec ewaluowanego przedsięwzięcia" (Polskie Towarzystwo Ewaluacyjne, Warszawa 2008)

• Autoewaluacja

-"ewaluacja realizowana przez podmiot znajdujący się w strukturach organizacyjnych ewaluowanego przedsięwzięcia" (Polskie Towarzystwo Ewaluacyjne, Warszawa 2008)

Funkcje wskaźników w poszczególnych fazach ewaluacji

"Wskaźnik to mierzalna cecha, która, pojedynczo lub w zestawie z innymi takimi cechami, dostarcza świadectwa wystąpienia określonego stanu rzeczy w sposób użyteczny pod względem menedżerskim i/ lub naukowym. W programach publicznych wskaźniki przyjęte przez planistów są przede wszystkim powiązane z założonymi celami, lub - ogólniej - pożądanymi i zamierzonymi efektami". ( J. Górniak, K. Keler, Warszawa 2008)

Funkcje:

• wskaźniki służą wewnętrznej integracji i koordynacji projektowanego przedsięwzięcia na etapie planowania interwencji,
• dają możliwość precyzyjnego, wymiernego i spójnego formułowania celów oraz powiązania zaplanowanych efektów z nakładami i działaniami,
• ocena skuteczności i efektywności interwencji możliwa jest dzięki temu, że zarówno w czasie realizacji interwencji, jak i po jej ukończeniu, wskaźniki umożliwiają określenie efektów, nakładów i materialnych przejawów podejmowanych działań.

Badanie ewaluacyjne — artykuły polecane

Ewaluacja projektu — Metodyka badania potrzeb informacyjnych — Badania opinii — Ujęcie analityczne identyfikacji SZJ — Produkty cząstkowe — Plan szkoleń — Badania rynku — Proces badania rynku — Metoda pomiarowa

Bibliografia

• Galloway Ch., (Warszawa 1988), Psychologia uczenia się i nauczania, t. I-II, PWN
• Joint Committee on Standards for Educational Evaluation (1981), Standards for evaluations of educational programs, projects, and materials, McGraw-Hill, New York
• Korporowicz L. (red.), (Warszawa 1997), Ewaluacja w edukacji, Oficyna Naukowa
• Mizerek H. (red.) (1997), Ewaluacja w szkole. Wybór tekstów. Program TERM, Olsztyn
• Olejniczak K., Kozak M., Ledzion B. (red.) (2008), Teoria i praktyka ewaluacji interwencji publicznych, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa
• Patton M. (1982), Practical Evaluation, Sage
• Patton M. (1987), Creative Evaluation, Sage
• Patton M. (2002), Qualitative Research and Evaluation Methods, Sage
• Patton M. (2008), Utilization-Focused Evaluation, Sage
• Simons H. (1987), Getting to Know Schools in a Democracy: the politics and process of evaluation, Lewes: Falmer Press
• Strona internetowa: Standardy ewaluacji w Polsce
• Tołowińska-Królikowska E. (red.) (2010), Autoewaluacja w szkole, Ośrodek Rozwoju Edukacji, Warszawa

Autor: Hanna Cieślak, Patrycja Krzyżanowska