Konsorcjum

Konsorcjum to dobrowolne zrzeszenie innych organizacji lub przedsiębiorstw zawiązywane w związku z potrzebą realizacji wspólnego przedsięwzięcia, którego żadna z tych organizacji nie mogłaby zrealizować samodzielnie.

Oczkowska pisze, iż konsorcja są powoływane do realizacji przedsięwzięć wymagających połączenia działań różnych podmiotów w określonym czasie lub do wykonania konkretnego projektu. Konsorcja:

• powstają zwykle na określony czas,
• mają zrealizować określony cel,
• skupiają odpowiednio dobranych partnerów dysponujących stosownymi zasobami.

Członkami tych wspólnych przedsięwzięć mogą być zarówno przedsiębiorstwa jak i instytucje finansowe czy placówki naukowo-badawcze.

1. konsorcja badawcze grupują podmioty w celu wypracowania wspólnego projektu technicznego lub organizacyjnego..
2. konsorcja zakupowe mają za zadanie zwiększenie siły przetargowej wobec dostawców i obniżenie kosztów zaopatrzenia
3. konsorcja partnerów są często wymaganą formą realizacji zadań projektu.

Przedmiotem prac konsorcjum są najczęściej dobra publiczne jak np. infrastruktura techniczna, bezpieczeństwo czy dobra edukacyjne.(R. Oczkowska 2013, s. 78)

Według Steckiego uczestnikami konsorcjum mogą być przedsiębiorstwa o różnorodnych formach organizacyjno-prawnych. Ich uczestnictwo w konsorcjum nie wiąże się z nabyciem przez jeden podmiot określonego udziału kapitałowego w innej jednostce ani nie polega na uzyskaniu możliwości kontrolowania działalności innego przedsiębiorstwa. W konsorcjum nie występuje transfer kapitału z jednego do drugiego podmiotu gospodarczego. Wchodzące w skład konsorcjum przedsiębiorstwa pozostają, w sensie gospodarczym i prawnym wyłącznymi właścicielami swoich majątków. Uczestnicy konsorcjum zmierzają, jak w każdym związku kooperacyjnym, do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego, jakim może być realizacja inwestycji. Konsorcjum w każdym przypadku wyraźnie precyzuje cel i wyznacza odcinek działalności, na którym dochodzi do kooperacji. Popularne wśród konsorcjów przedsiębiorstw są konsorcja tworzone w celu budowy portów morskich i lotniczych, tras kolejowych, autostrad, mostów i tuneli podziemnych i podwodnych. Częstym zjawiskiem są konsorcja przedsiębiorstw budujących linie metra w dużych miastach, konsorcja przedsiębiorstw budujących fabryki, kompleksy handlowe, sportowe itp. Współpraca konsorcjantów kończy się z chwilą osiągnięcia celu gospodarczego, dla którego powołano konsorcjum. Ogólna zasada konsorcjalna przejawia się w tym, że nie tworzy się majątku wspólnego. Podmioty zawiązujące konsorcjum określają maksymalne kwoty pieniężne, albo inne składniki majątkowe, lub oferują innego typu świadczenia, które zagwarantują im status uczestnika konsorcjum. Umowa konsorcjum precyzuje rodzaj, zakres i sposób świadczenia ciążącego na poszczególnych uczestnikach konsorcjum. Świadczenia konsorcjantów, o ile tego typu udziały występują, najczęściej mają związek z realizowaną inwestycją. Na przykład, gdy uczestnikiem konsorcjum jest przedsiębiorstwo budowlane, w ramach swojego wkładu może wykonywać prace budowlane związane z tworzeniem obiektów inwestycyjnych. Udział przedsiębiorstw w konsorcjum realizującym inwestycję może sprowadzać się do postawienia do dyspozycji konsorcjum określonej maszyny, środka transportu, nieruchomości itp. Uczestnictwo jest na ogół wyrażone w wartościach pieniężnych oraz dla celów praktycznych oznaczone w procentach w odniesieniu do globalnego zadania (celu gospodarczego). (L. Stecki 1997, s. 232) Uczestnik konsorcjum stawia daną kwotę, inny składnik majątku lub swoją pracę niejako do dyspozycji konsorcjum, nie wyzbywając się jednak jej własności (A. Michalak 2007, s. 30-33)

TL;DR

Konsorcjum to zrzeszenie organizacji lub przedsiębiorstw, które powstaje w celu realizacji wspólnego przedsięwzięcia. Może skupiać różne podmioty, takie jak przedsiębiorstwa, instytucje finansowe czy placówki naukowo-badawcze. Konsorcja mają określony czas działania i cel do zrealizowania. Mogą być tworzone w celu realizacji projektów technicznych, zakupowych lub jako forma realizacji zadań projektu. Przedmiotem prac konsorcjum są najczęściej dobra publiczne. Konsorcjum nie tworzy majątku wspólnego, a uczestnicy określają swoje wkłady i świadczenia. W prawie polskim brakuje regulacji umowy konsorcjum, co powoduje trudności i niejasności.

Konsorcjum w umowach prawnych

Konsorcjum powstaje w wyniku zawarcia umowy konsorcjalnej pomiędzy przedsiębiorcami, w której zobowiązują się oni do podejmowania wspólnych działań w celu realizacji określonego przedsięwzięcia gospodarczego. Powyższa definicja jest jedynie ogólnie przyjętą w literaturze prawniczej, gdyż w prawie polskim brakuje ustawowej definicji konsorcjum. Wyjątek stanowi Ustawa z 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe, która w art. 73 ust. 1 wspomina o konsorcjum bankowym.

Prawo polskie nie zawiera regulacji umowy konsorcjum, czyli jest to umowa nienazwana, której zawarcie jest dopuszczalne na zasadzie swobody umów (art. 3531 k.c.). Zasada ta umożliwia zawieranie przez strony różnego typu umów, w których mogą one ułożyć swoje stosunki według własnej woli, pamiętając jednak o tym, by treść i cel umowy nie sprzeciwiały się naturze stosunku zobowiązaniowego, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.

Problem stanowi niejednokrotnie brak uregulowań prawnych dotyczących danej formy współpracy, często, bowiem występujące konstrukcje prawne odnośnie form współpracy przyjętych przez przedsiębiorstwa, wykształcone zostały na gruncie praktyki, doktryny i orzecznictwa. W związku z tym istnieje szereg trudności i niejasności powstających przy rozstrzyganiu praktycznych problemów współdziałania przedsiębiorców. Z jednej strony trudno jest uregulować każdą formę podjęcia współpracy przez przedsiębiorców, ale z drugiej strony normatywne przedstawienie najważniejszych pojęć, np. konsorcjum pozwoliłoby usunąć wiele wątpliwości dotyczących na przykład natury prawnej danej instytucji, a w związku z tym ułatwiłoby przedsiębiorcom decyzję dotyczącą wyboru najodpowiedniejszej dla nich formy wspólnego działania (A. Chrząszcz 2013, s. 43-52)

Konsorcjum — artykuły polecane

Umowa partnerska — Kontrakt menedżerski — Partnerstwo publiczno-prywatne — Spółka celowa — Towarzystwo ubezpieczeniowe — Umowa powiernicza — Likwidator — Poręczyciel — Umowa leasingu

Bibliografia

• Chrząszcz A. (2013). Konsorcjum oraz inne wybrane formy współpracy przedsiębiorstw, "Studia Ekonomiczne i Regionalne", t. 6, nr 4, s. 43-52
• Hilla J. (2005), Prawne problemy funkcjonowania konsorcjum, "Radca prawny", nr 5
• Marszałek A. (2008). Budowanie konsorcjów edukacyjno-badawczych oraz współpracy pomiędzy ośrodkami akademickimi "e-mentor", nr 4
• Michalak A. (2007), Finansowanie inwestycji w teorii i praktyce, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Oczkowska R. (2013), Międzynarodowa ekspansja przedsiębiorstw w warunkach globalizacji. Motywy, strategie, tendencje, Difin, Warszawa
• Stecki L. (1997), Konsorcjum, TNOiK, Toruń
• Stronczek A. (2015), Konsorcja w zamówieniach publicznych jako przykład współpracy międzyorganizacyjnej, Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, nr 224

Autor: Karolina Stajniak