Analiza bilansu w układzie pionowym

Analiza pionowa bilansu jest badaniem struktury majątku i kapitałów przedsiębiorstwa. Badanie struktury bilansu dostarcza informacji na temat sytuacji finansowej przedsiębiorstwa. Struktura aktywów mówi o sposobie zaangażowania kapitałów przedsiębiorstwa, a struktura pasywów o źródłach ich pochodzenia. Strukturę aktywów bada się na podstawie wskaźników wyposażenia przedsiębiorstwa w określone środki gospodarcze, strukturę pasywów - na podstawie wskaźników wyposażenia przedsiębiorstwa w kapitały własne i obciążenia obcymi źródłami finansowania

TL;DR

Analiza pionowa bilansu polega na badaniu struktury majątku i kapitałów przedsiębiorstwa. Przeprowadza się analizę struktury aktywów i pasywów, w tym udziału różnych składników majątku i kapitałów. Analiza ta pozwala ocenić sytuację finansową przedsiębiorstwa oraz porównać zmiany strukturalne w czasie. Wskaźniki wyposażenia przedsiębiorstwa w różne składniki aktywów i pasywów dostarczają informacji o elastyczności, płynności i związaniu kapitałów. Przy analizie aktywów bada się strukturę majątku trwałego i obrotowego, a przy analizie pasywów - strukturę kapitałów własnych i obcych.

Charakterystyka

Uzupełnieniem analizy poziomej jest analiza pionowa - czyli oddzielne badanie struktury aktywów i pasywów. Czytanie sprawozdań finansowych w układzie pionowym polega na ustaleniu i analizowaniu struktury aktywów i pasywów wykazanych w bilansie analitycznym, a także struktury elementów składających się na łączny wynik finansowy przedsiębiorstwa. Jednocześnie porównanie zmian strukturalnych z okresu na okres dostarcza dodatkowych informacji na temat sytuacji majątkowej i finansowej przedsiębiorstwa.

Przeprowadzając taką analizę bilansu oblicza się udział poszczególnych składników majątku i kapitału w łącznej sumie bilansowej, a także bada się wewnętrzne struktury podstawowych grup majątku i kapitałów. W analizie pionowej aktywów, wyróżnić można analizę struktury majątku trwałego i struktury majątku obrotowego oraz ich poszczególnych elementów. Ważny jest udział rzeczowych składników majątku trwałego w jego całości, udział zapasów lub ich składników w wartości majątku obrotowego, struktura zapasów materiałowych z uwzględnieniem ich rodzajów, struktura należności według terminów ich występowania lub z podziałem według grup kontrahentów, struktura środków trwałych przy uwzględnieniu stopnia ich zużycia itp.

Przy rozpatrywaniu struktury pasywów na szczególną uwagę zasługują wzajemna struktura kapitałów własnych i obcych oraz ich wewnętrzne proporcje. Analiza może nie tylko dotyczyć porównań w czasie ale także porównań z planem. Opracowywane przez przedsiębiorstwa plany finansowe zawierają z reguły planowany rachunek zysków i strat oraz planowany bilans na koniec roku. Istnieje wtedy możliwość oceny dotrzymania planowanych założeń. Jednak plany są dokumentami wewnętrznymi przedsiębiorstwa i nie podlegają opublikowaniu łącznie z rocznym sprawozdaniem finansowym. Analiza wykonania planu może być zatem przeprowadzona tylko wewnątrz przedsiębiorstwa.

Wskaźniki wyposażenia przedsiębiorstwa w środki gospodarcze

• Udział aktywów trwałych w aktywach ogółem

${Aktywa~{}trwale \over Aktywa~{}ogolem}*~{}100~{}\%$

• Udział aktywów obrotowych w aktywach ogółem

${Aktywa~{}obrotowe \over Aktywa~{}ogolem}*~{}100~{}\%$

• Udział wartości niematerialnych i prawnych w aktywach ogółem

${Wartosci~{}niematerialne~{}i~{}prawne \over Aktywa~{}ogolem}*~{}100~{}\%$

• Udział rzeczowych aktywów trwałych w aktywach ogółem

${Rzeczowe~{}aktywa~{}trwale \over Aktywa~{}ogolem}*~{}100~{}\%$

• Udział należności długoterminowych w aktywach ogółem

${Naleznosci~{}dlugoterminowe \over Aktywa~{}ogolem}*~{}100~{}\%$

• Udział inwestycji długoterminowych w aktywach ogółem

${Inwestycje~{}dlugoterminowe \over Aktywa~{}ogolem}*~{}100~{}\%$

• Udział długoterminowych rozliczeń międzyokresowych w aktywach ogółem

${Dlugoterminowe~{}rozliczenia~{}miedzyokresowe \over Aktywa~{}ogolem}*~{}100~{}\%$

• Udział zapasów w aktywach ogółem

${Zapasy \over Aktywa~{}ogolem}*~{}100~{}\%$

• Udział należności w aktywach ogółem

${Naleznosci \over Aktywa~{}ogolem}*~{}100~{}\%$

• Udział inwestycji krótkoterminowych w aktywach ogółem

${Inwestycje~{}krotkoterminowe \over Aktywa~{}ogolem}*~{}100~{}\%$

• Udział krótkoterminowych rozliczeń międzyokresowych w aktywach ogółem

${Krotkoterminowe~{}rozliczenia~{}miedzyokresowe \over Aktywa~{}ogolem}*~{}100~{}\%$ Najbardziej istotnymi są wskaźniki wyposażenia w trwałe i obrotowe składniki aktywów. Wskaźnik udziału aktywów trwałych w aktywach ogółem jest ściśle uzależniony od specyfiki branży, asortymentu produkcji czy też technologii wytwarzania produktów. Jest większy w branżach o dużej chłonności kapitałów - hutnictwo, chemia ciężka, budownictwo, górnictwo, energetyka.

Wysoki udział aktywów trwałych w aktywach ogółem świadczy o tym, że przedsiębiorstwo jest elastyczne i jest w stanie szybko zareagować na zmiany koniunktury gospodarczej i związane z nią ryzyko działalności operacyjnej. Im większy jest udział aktywów trwałych w aktywach ogółem, tym większe są koszty stałe związane z ich utrzymaniem i większe ryzyko zmiany cen posiadanych długoterminowych aktywów finansowych. Niski udział aktywów trwałych pozwala łatwiej reagować na zmiany koniunktury i związany z nią poziom sprzedaży.

Struktura aktywów obrotowych przedsiębiorstwa

• Udział zapasów w aktywach obrotowych

${Zapasy \over Aktywa~{}obrotowe}*~{}100~{}\%$

• Udział należności w aktywach obrotowych

${Naleznosci \over Aktywa~{}obrotowe}*~{}100~{}\%$

• Udział inwestycji krótkoterminowych w aktywach obrotowych

${Inwestycje~{}krotkoterminowe \over Aktywa~{}obrotowe}*~{}100~{}\%$

• Udział krótkoterminowych rozliczeń międzyokresowych w aktywach obrotowych opracowanie własne.

${Krotkoterminowe~{}rozliczenia~{}miedzyokresowe \over Aktywa~{}obrotowe}*~{}100~{}\%$

Przeprowadzanie pogłębionej analizy struktury aktywów uzależnione jest od potrzeb przedsiębiorstwa. Struktura aktywów obrotowych wyznacza płynność majątku, czyli tempo jego zamienialności na gotówkę. Struktura trwałych aktywów mówi o stopniu związania kapitałów w poszczególnych ich składnikach. Wysoki wskaźnik udziału inwestycji długoterminowych można interpretować jako możliwość łatwiejszego odzyskiwania środków. Ważne informacje dotyczące płynności finansowej dostarcza analiza wskaźników związanych z wewnętrzną strukturą zapasów czy należności. Im wyższy jest w strukturze zapasów udział wyrobów gotowych i towarów, tym wyższa jest ich płynność. Półprodukty i produkty w toku dopiero po przetworzeniu generują gotówkę.

Wskaźniki wyposażenia przedsiębiorstwa w kapitały własne i obciążenia obcymi źródłami finansowania

• Stopień wyposażenia przedsiębiorstwa w kapitał własny

${Kapital~{}wlasny \over Paywa~{}ogolem}*~{}100~{}\%$

• Stopień obciążenia przedsiębiorstwa zobowiązaniami

${Rezerwy~{}i~{}zobowiazania \over Paywa~{}ogolem}*~{}100~{}\%$

• Stopień wyposażenia przedsiębiorstwa w kapitał stały

${Kapital~{}staly \over Paywa~{}ogolem}*~{}100~{}\%$

• Udział rezerw w pasywach ogółem

${Rezerwy~{}na~{}zobowiazania \over Paywa~{}ogolem}*~{}100~{}\%$

• Udział zobowiązań długoterminowych w pasywach ogółem

${Zobowiazania~{}dlugoterminowe \over Paywa~{}ogolem}*~{}100~{}\%$

• Udział zobowiązań krótkoterminowych w pasywach ogółem

${Zobowiazania~{}krotkoterminowe \over Paywa~{}ogolem}*~{}100~{}\%$

• Udział rozliczeń międzyokresowych w pasywach ogółem

${Rozliczenia~{}miedzyokresowe \over Paywa~{}ogolem}*~{}100~{}\%$

Ogólną pionową strukturę źródeł finansowania majątku przedsiębiorstwa można właściwie ustalić, posługując się wskaźnikami wyposażenia przedsiębiorstwa w kapitał własny oraz wskaźnikami obciążenia przedsiębiorstwa zobowiązaniami długoterminowymi. Wysoki udział kapitałów własnych w pasywach ogółem zapewnia przedsiębiorstwu suwerenność wobec otoczenia i stabilność oraz zapewnia wierzycielom wypłacalność. Przyjmuje się, że kapitały własne powinny stanowić ⅓ pasywów ogółem.

Analiza bilansu w układzie pionowym — artykuły polecane

Struktura bilansu — Rachunek przepływów pieniężnych — Analiza sytuacji ekonomicznej — Sprawozdanie finansowe - informacja dodatkowa — Przepływy pieniężne — Płynność finansowa — Analiza płynności finansowej — Zestawienie zmian w kapitale własnym — Wskaźnik rentowności

Bibliografia

• Bednarski L. (1990), Sprawozdanie z rocznej działalności przedsiębiorstwa i jego analiza w systemie anglo-amerykańskim, IKR, Żyrardów
• Gad J. (2015), Analiza i ocena sytuacji finansowej przedsiębiorstwa, Uniwersytet Łódzki, Łódź
• Grabiec W. (1991), Ocena pozycji finansowej przedsiębiorstwa przy gospodarce rynkowej, Rachunkowość, nr 2
• Sierpińska M., Jachna T. (2015), Ocena przedsiębiorstwa według standardów światowych, PWN, Warszawa
• Waśniewski T. (1989), Metody analizy finansowej w przedsiębiorstwie, PWE, Warszawa
• Wędzki D. (2015), Analiza wskaźnikowa sprawozdania finansowego według polskiego prawa bilansowego, Wolters Kluwer, Warszawa

Autor: Anna Cios, Angelika Prochal