Nurt uniwersalistyczny

Nurt uniwersalistyczny (1900-1930) rozwijał się w tym samym czasie, co kierunek przemysłowy w obszarze klasycznej teorii organizacji i zarządzania. Skupiał się on na naukowym tworzeniu zasad działalności administracyjnej oraz na bardziej ogólnych zasadach organizacji. W literaturze używa się zamiennie także kilku innych nazw tego nurtu tj.: kierunek administracyjny, klasyczna nauka administracji, szkoła uniwersalistyczna.Za twórcę nurtu uniwersalistycznego uważa się klasyka francuskiego Henri Fayola, który był jego liderem. Nurt ten w dużej mierze koncentrował się na organizacji procesów zarządzania zarówno w gospodarce jak i w innych dziedzinach życia społecznego takich jak: administracja państwowa, sądownictwo, szkolnictwo itp. Głównym zadaniem badaczy nurtu uniwersalistycznego było rozstrzyganie następujących kwestii:

• rozdzielne rozgraniczenie pracy administracyjnej pomiędzy konkretne stanowiska pracy oraz sprecyzowana specjalizacja w obszarze zadań,
• podział dokładnie zdefiniowanych kompetencji, które są podstawowymi do sprawowania określonych funkcji,
• określenie ważności poszczególnych funkcji oraz stanowisk jak również tworzenie sieci powiązań między nimi,
• zachowanie dyscypliny przez pracowników administracyjnych,
• podporządkowanie interesu prywatnego jednostki warunkom, które są niezbędne do skutecznego działania organizacji.

Przedstawiciele nurtu uniwersalistycznego

• Henri Fayol (1841-1925) nazywany ojcem nauki zarządzania, autor wielu prac naukowych, z których najbardziej znaną jest "Administracja przemysłowa i ogólna". Ponad 30 lat swojego życia kierował w firmą górniczo-hutniczej. To doświadczenie wraz z licznymi badaniami, które przeprowadził pozwoliło mu na wyodrębnienie funkcji przedsiębiorstwa (techniczne, handlowe, finansowe, ubezpieczeniowe, rachunkowości, administracyjne). W obszarze tych czynności administracyjnych Fayol wyodrębnił także funkcje zarządzania (przewidywanie, organizowanie, rozkazodawstwo, koordynowanie i kontrolowanie). Ponadto stworzył tablicę uzdolnień kierowniczych oraz sformułował 14 zasad zarządzania a w celu uproszczenie struktur organizacyjnych przedstawił ramowy model tzw. kładki organizacyjnej.
• Max Weber (1864-1921) niemiecki uczony, socjolog, filozof, ekonomista i metodolog nauk społecznych. Jego najważniejszym osiągnięciem było stworzenie teorii władzy a także zdefiniowanie idei pojęcia organizacja biurokratyczna. Skupił się on na władzy organizacyjnej i w jej obrębie wskazał jej trzy typy: charyzmatyczny, tradycyjny i racjonalny (organizacyjny). Określił również zasady biurokracji zwracając szczególną uwagę na stanowiska aparatu administracyjnego.
• Harrington Emerson (1852-1951)autor wielu publikacji naukowych oraz książek z czego najważniejszą była "Dwanaście zasad wydajności", w której wyróżnił dwa rodzaje organizacji tj. twórczo-obronną oraz rabunkowo-niszczącą.
• Piotr Drzewiecki (1865-1944) założyciel oraz współzałożyciel kilku przedsiębiorstw. Uważał, że w pracy najważniejszy jest czas i dlatego efektywność powinna być mierzona jako stosunek różnicy pomiędzy wynikiem jaki został uzyskany a potrzebnym do tego nakładem - do czasu, który został zużyty.
• Zygmunt Rytel (1880-1947) napisał dzieło "Teoretyczne podstawy organizacji" i zawarł w niej m.in. najważniejsze hasła dotyczące organizacji oraz pokazał oryginalne wyobrażenie na temat metodologii badań organizatorskich. Kluczową rolę w jego twórczości naukowej zajmuje energetyczna koncepcja oceny działalności.

Nurt uniwersalistyczny — artykuły polecane

Karol Adamiecki — Klasyczna szkoła zarządzania — Edwin Hauswald — Teoria zarządzania — Prakseologia — Mary Parker Follett — Charles de Freminville — Stanisław Bieńkowski — Herbert Simon

Bibliografia

• Bieniok H. (red.) (2003), Podstawy zarządzania przedsiębiorstwem, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej, Katowice
• Koźmiński A., Piotrowski W. (red.) (2010), Zarządzanie teoria i praktyka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Martyniak Z. (1993), Prekursorzy nauki organizacji i zarządzania, PWE, Warszawa

Autor: Katarzyna Urbańska