Zarząd Narodowego Banku Polskiego

Zarząd Narodowego Banku Polskiego przyjmuje formę zarządzająco-wykonawczą, na co wskazują jego główne zadania: spełnianie uchwał RPP oraz kierowanie działalnością NBP. Zgodnie z art. 17 ust. 2 u.NBP, w skład Zarządu banku centralnego wchodzą Prezes Narodowego Banku Polskiego jako przewodniczący Zarządu, dwóch wiceprezesów NBP oraz pozostali członkowie zarządu, w liczbie od czterech do sześciu. Członkowie Zarządu NBP są powoływani na okres sześciu lat. Wiceprezesi w tym jeden będący pierwszym zastępcą Prezesa NBP, kierują wyznaczonymi przez Prezesa działami pracy NBP, dodatkowo zaś pierwszy zastępca Prezesa NBP zastępuje Prezesa NBP w przypadku jego nieobecności.

TL;DR

Zarząd Narodowego Banku Polskiego jest odpowiedzialny za kierowanie działalnością banku centralnego i realizację polityki pieniężnej. Składa się z Prezesa, wiceprezesów i innych członków, którzy są powoływani na 6 lat. Zarząd podejmuje decyzje dotyczące polityki kursowej, nadzoru nad operacjami rynku, oceny systemu bankowego i stabilności finansowej. Posiedzenia zarządu odbywają się regularnie, a uchwały są publikowane w Monitorze Polskim. Zarząd odpowiada również za utrzymanie rezerwy obowiązkowej i naliczanie oprocentowania. Protokół posiedzenia zarządu zawiera informacje o dyskusji, uchwałach i postanowieniach. Zarząd może tworzyć organy opiniodawczo-doradcze i zespoły robocze do przygotowania ważniejszych zagadnień.

Powołanie i odwołanie członków Zarządu NBP

"Prezydent RP na wniosek Prezesa NBP powołuje i odwołuje Członków Zarządu NBP". Osoby wchodzące w skład Zarządu banku centralnego pod rygorem odwołania zobowiązane są zawiesić na czas pełnienia swoich obowiązków czynności związane z prowadzeniem działalności zarobkowej, jak również nie mogą oni zajmować innych stanowisk, poza pracą naukową, dydaktyczną lub twórczością autorską. Członkowie Zarządu NBP muszą zawiesić na czas pełnienia swoich obowiązków działalność w partiach politycznych lub w związkach zawodowych, których są członkami.

Uprawnienia Zarządu NBP

Określone ustawowo w art. 17 ust. 4 u.NBP uprawnienia Zarządu NBP podzielić można na dwie zasadnicze grupy: kompetencje związane z organizacją szeroko rozumianej działalności banku centralnego oraz kompetencje do realizowania w określonym zakresie polityki pieniężnej i kursowej.

Do zakresu uprawnień Zarządu NBP należy w szczególności:

1. realizowanie zadań z zakresu polityki kursowej,
2. okresowa ocena obiegu pieniężnego i rozliczeń pieniężnych oraz obrotu dewizowego,
3. nadzorowanie operacji otwartego rynku,
4. ocena funkcjonowania systemu bankowego,
5. analiza stabilności krajowego systemu finansowego,
6. uchwalanie planu działalności i planu finansowego NBP,
7. uchwalanie prowizji i opłat bankowych stosowanych przez NBP oraz ustalanie ich wysokości,
8. określanie zasad gospodarowania funduszami NBP,
9. określanie zasad organizacji i podziału zadań w NBP,
10. określanie zasad polityki kadrowej i płacowej w NBP,
11. uchwalanie rocznego sprawozdania z działalności NBP,
12. sporządzanie rocznego sprawozdania finansowego NBP,
13. opracowywanie bilansów obrotów płatniczych państwa z zagranicą,
14. przygotowywanie i rozpatrywanie projektów uchwał i innych materiałów kierowanych do Rady.

Tryb działania Zarządu NBP

Szczegółowy tryb działania Zarządu NBP określa regulamin uchwalony przez Zarząd NBP. Posiedzenia Zarządu NBP odbywają się nie rzadziej niż raz na dwa tygodnie, zgodnie z przyjętym przez Zarząd NBP harmonogramem, ustalanym na okres jednego roku lub krótsze okresy. Posiedzenie Zarządu NBP jest otwierane, zamykane i prowadzone przez przewodniczącego zarządu, w przypadku jego nieobecności zostaje on zastąpiony przez wiceprezesa NBP, który jest pierwszym zastępcą Prezesa NBP. W przypadku nieobecności obu: Prezesa NBP oraz jego pierwszego zastępcy, Posiedzenie zarządu NBP otwiera, przewodniczy oraz zamyka wiceprezes NBP. Harmonogram ustalany jest z uwzględnieniem terminów posiedzeń Rady Polityki Pieniężnej. Posiedzenia Zarządu NBP odbywają się w obecności co najmniej połowy jego składu. Uchwały Zarządu NBP zapadają bezwzględną większością głosów, zaś w przypadku równej ich liczby rozstrzyga Prezes NBP. Uchwały Zarządu NBP podlegają zasadniczo publikacji w Monitorze Polskim, wyjątek stanowią uchwały dotyczące funkcjonowania banków, które zgodnie z art. 54 u.NBP powinny być ogłaszane w Dzienniku Urzędowym NBP.

Można zwołać posiedzenia w dwóch trybach:

1. "zwyczajnym", wówczas posiedzenie zarządu zwołane jest przez przewodniczącego według zaakceptowanego harmonogramu,
2. "nadzwyczajnym", wówczas posiedzenie zarządu zwołane jest przez przewodniczącego lub na pisemny wniosek, w którym opisany jest przedmiot posiedzenia, przedstawiony przez co najmniej 3 członków zarządu przewodniczącemu, w ciągu trzech dni od otrzymania wniosku.

Gabinet prezesa przekazuje do akceptacji przewodniczącemu zarządu projekt porządku obrad oraz materiały potrzebne na posiedzeniu zarządu. Materiały te są przygotowywane w niejawnym trybie, jeśli wynika to z ustawy, według reguł ustalonych w odrębnych przepisach. Materiały te muszą być potwierdzone przez Prezesa NBP, wiceprezesa NBP lub upoważnionego członka zarządu. Najpóźniej trzy dni przed terminem, członkowie zarządu oraz osoby uczestniczące w posiedzeniu zarządu muszą zostać zawiadomieni o posiedzeniu zarządu, porządku obrad oraz pisemnymi materiałami. Co więcej, gabinet prezesa dostarczyć powinien projekt protokołu/protokołów poprzednich posiedzeń zarządu. Wyjątkiem są materiały oznaczone klauzulą "tajne", "ściśle tajne" lub "poufne", które są doręczone przez kancelarie tajną. Przyjęcie protokołu/protokołów z lat poprzednich oraz przyjęcie porządku obrad wcześniej zaproponowanego rozpoczyna posiedzenie zarządu. Prawem przewodniczącego jest włączenie do obrad spraw nieprzewidzianych wcześniej".

Zarząd NBP a rezerwa obowiązkowa

Do kompetencji zarządu NBP należy ustalanie zasad i trybu naliczania a także utrzymania rezerwy obowiązkowej. Zarząd musi również ustalić rodzaje środków pieniężnych, które nie muszą być utrzymywane jako rezerwa obowiązkowa. Zarząd jest zobowiązany do określenia zasad naliczania oprocentowania rezerwy obowiązkowej i przekazywania środków pieniężnych należnych z tytułu tego oprocentowania. Zarząd NBP ma prawo ustalić wysokość zapasu gotówki w złotych, którego utrzymywanie w kasach bankowych, spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych oraz w Krajowej Spółdzielczej Kasie Oszczędnościowo-Kredytowej, będzie jednoznaczne z utrzymywaniem rezerwy obowiązkowej w NBP.

Skład posiedzenia zarządu NBP

"W posiedzeniach uczestniczyć mogą:

1. dyrektor gabinetu prezesa,
2. dyrektor departamentu lub jednostki organizacyjnej, który opracował materiał rozpracowywany na posiedzeniu,
3. dyrektor departamentu lub jednostki organizacyjnej, który zgłosił w toku uzgodnienia rozbieżne stanowisko do materiału rozpracowywanego na posiedzeniu,
4. dyrektor departamentu Komunikacji i Promocji,
5. inne osoby zaproszone przez zarząd lub przewodniczącego zarządu".

Obrady zarządu mogą być administrowane w trybie jawnym oraz niejawnym. Prowadzenie w trybie niejawnym przewodniczący zarządu zarządza nad poszczególnymi punktami obrad lub ich całością, jeśli tak nakazuje ustawa. W części posiedzeń tajnych lub posiedzeniach tajnych do uczestnictwa mają prawo jedynie osoby posiadające poświadczenie bezpieczeństwa.

Protokół posiedzenia zarządu

"Protokół z posiedzenia zarządu powinien zawierać w szczególności:

1. datę posiedzenia,
2. imiona i nazwiska osób biorących udział w posiedzeniu oraz dyskusji,
3. porządek i opis przebiegu obrad,
4. informacje o sprawach będących przedmiotem posiedzenia, w tym o powziętych uchwałach i postanowieniach oraz terminach ich wykonania,
5. uchwały oraz postanowienia jako załącznik,
6. treść zgłoszonego zdania odrębnego do uchwały bądź postanowienia wraz z uzasadnieniem i wskazaniem osoby, która je zgłosiła".

Organy opiniodawczo-doradcze przy Zarządzie NBP

Przy Zarządzie NBP mogą działać organy opiniodawczo-doradcze, powoływane przez Zarząd NBP w drodze uchwały, która określa skład oraz zadania organu. Zarząd NBP ma kompetencję powołania zespołów roboczych, dla przygotowania koncepcji ważniejszych zagadnień lub prac, wymagających wprowadzenia w NBP. Zespoły robocze mogą składać się z pracowników NBP oraz ekspertów zewnętrznych. NBP wykonuje swoje zadania przez centralę i inne jednostki organizacyjne, które w drodze uchwały powoływane są przez Zarząd NBP. Zarząd NBP jako konstytucyjny organ struktury organizacyjnej banku centralnego w drodze uchwały może przekształcić oraz zlikwidować komórki organizacyjne Centrali NBP i inne jednostki organizacyjne, a także określić zakres ich działalności oraz zasady funkcjonowania.

Przypisy

Zarząd Narodowego Banku Polskiego — artykuły polecane

Urząd wojewódzki — Prezes Narodowego Banku Polskiego — Najwyższa Izba Kontroli — Rząd — Organy ZUS — Władza ustawodawcza — Starosta powiatu — Główny księgowy — Europejski Trybunał Sprawiedliwości

Bibliografia

• Góral L., Polskie prawo bankowe, Warszawa 2003, s. 38
• Góralczyk W. (red), Prawo bankowe komentarz, Warszawa 1999, s. 559
• Myślak E. (2013) Narodowy Bank Polski wobec transformacji ustrojowej: pozycja prawna - organizacja - funkcje
• Myślak E. (2013), Narodowy Bank Polski w systemie ustrojowym Rzeczypospolitej Polskiej, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków
• Myślak E. (2014) Pozycja Narodowego Banku Polskiego W Systemie Naczelnych Organów Władzy Państwowej: Analiza Wybranych Zagadnień
• Uchwała Zarządu NBP z dnia 10 kwietnia 1998 r. w sprawie regulaminu Zarządu Narodowego Banku Polskiego (M.P. nr 12, poz. 203, ze zm.)
• Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku Polskim. Dz.U. 1997 Nr 149 poz. 938
• Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku Polskim. Dz.U. 1997 Nr 149 poz. 938

Autor: Dawid Jakub Kulas, Damian Pondel