Mapa grup strategicznych

Grupa strategiczna to zbiór przedsiębiorstw danego sektora, które realizują podobną strategię konkurencyjną. Ta podobna strategia może być wyznaczana poprzez kluczowe czynniki sukcesu [Leksykon Zarządzania 2004, s. 285]. Są to czynniki wspólne dla danej branży (jak np. specjalizacja, marka, kanały dystrybucji, jakość wyrobów, przywództwo techniczne, integracja pionowa, usługi, cena itd.) aczkolwiek występują one w poszczególnych przedsiębiorstwach w innej formie. Charakterystyka cech bliższych, jak i dalszych konkurentów pozwala na dokonanie ich kwalifikacji do grup strategicznych. Grupa ta nie jest jednak tworem stabilnym w czasie, trwale istniejącym, w związku z tym rywalizacja o dominację na rynku jest płynna i stale się toczy. Do powodów powstawania i istnienia tych cech M.E. Porter zalicza:

• posiadane przez przedsiębiorstwo zasoby i umiejętności,
• nastawienie do ryzyka i cele działalności,
• różnorodne bariery mobilności,
• zmiany strukturalne sektora.

Mapa grup strategicznych jest narzędziem analizy konkurencji w danym sektorze, a tym samym pozwala obserwować relacje jakie zachodzą w grupach i między nimi [A.Stabryła 2000, s. 158]. Przedstawia więc ona w graficzny sposób rozkład konkurencji w sektorze.

TL;DR

Grupa strategiczna to zbiór przedsiębiorstw z tego samego sektora, które mają podobną strategię konkurencyjną. Mapa grup strategicznych jest narzędziem analizy konkurencji w sektorze. Analiza map grup strategicznych pozwala na identyfikację głównych konkurentów i ocenę pozycji konkurencyjnej przedsiębiorstwa. Na podstawie analizy można wybrać jedną z trzech podstawowych strategii: wzmocnienie pozycji w grupie, przejście do innej grupy lub stworzenie nowej grupy. Znajomość mapy grup strategicznych pozwala na identyfikację szans i zagrożeń oraz odnalezienie niszy rynkowej. Budowa i interpretacja map grup strategicznych może być podatna na błędy, takie jak niewłaściwe zdefiniowanie sektora czy badanych obiektów.

Etapy tworzenia

Tworząc mapę należy:

• Wybrać determinanty (wymiary strategiczne), które w opisywanym sektorze są istotne, a jednocześnie różnicują przedsiębiorstwa w określonej branży.
• Wybrać parę takich czynników, które najlepiej różnicują przedsiębiorstwa w analizowanej branży.
• Nanieść wybrane cechy na osie współrzędnych X i Y.
• Umieścić przedsiębiorstwa w przestrzeni wg siły występowania danych cech.
• Zaznaczyć okręgami punkty obrazujące przedsiębiorstwa znajdujące się najbliżej siebie. Owe punkty to grupy strategiczne.

Aby analiza była dokładniejsza należy również wykreślić znaki graficzne (kwadrat, prostokąt), które obrazują obszar najbardziej konkurencyjny, czyli obszar, w którym zastosowana kombinacja strategii jest najbardziej efektywna. Należy również wykreślić linie oznaczające barierę mobilności, która wyznacza przedsiębiorstwa znajdujące się blisko tej najefektywniejszej kombinacji strategii i te, które muszą zmodyfikować swoje strategie, jeśli chcą zwiększać swoją konkurencyjność.

Zasady sporządzania

W celu efektywnego badania sektora należy przestrzegać kilku zasad podczas budowy map: [dr Cabała - wykłady 06.12.2005]

• wymiary strategiczne nie powinny być silnie ze sobą skorelowane,
• wymiary strategiczne powinny wyznaczać równocześnie bariery mobilności wewnątrz branży.
• wymiary strategiczne powinny być mierzalne.

Poza tym zaleca się również budowę kilku map opartych na różnych czynnikach, jak również okresowe powtarzanie wykreślania map opartych na tych samych czynnikach w celu obserwacji dynamiki zmian w branży.

Analiza map grup strategicznych

Istota tej metody sprowadza się do faktu, że przedsiębiorstwa stosują różnorodne strategie rozwoju, kierując się aspektami związanymi z rozwojem branży, czy też wiedzą technologiczną. Po dokonaniu identyfikacji grup strategicznych, można wyróżnić głównych konkurentów, ponieważ konkurencja toczy się właśnie wewnątrz danej grupy. W celu dodatkowego wzbogacenia tej metody można ukazać podział pod względem sprzedaży jaką ma dana firma względem sprzedaży w całym sektorze. Pozwoli to na dodatkową ocenę pozycji konkurencyjnej przedsiębiorstwa. Elementem utrudniającym może być jednak przynależność przedsiębiorstwa do wielu grup strategicznych. W tym celu zaleca się stworzenie zbioru kryteriów w układzie tabelarycznym, ich rangowanie pod względem poziomu istotności cech, a następnie ocenienie wariantów map grup strategicznych w oparciu o dany rynek i sytuację.

Opcje strategiczne

W wyniku analizy stworzonych grup map strategicznych przedsiębiorstwo może obrać jedną z trzech podstawowych strategii:

• wzmocnienie pozycji firmy w grupie, co może doprowadzić do łączenia się przedsiębiorstw,
• przejście do innej grupy, zmieniając jednocześnie własną strategię,
• stworzenie innej grupy, wykorzystując znalezioną przez przedsiębiorstwo lukę.

Korzyści wynikające ze znajomości mapy grup strategicznych

• przedstawia do jakiej grupy strategicznej należy dane przedsiębiorstwo,
• ukazuje przedsiębiorstwa konkurencyjne,
• przedstawia jakie strategie realizuje konkurencja,
• przedstawia czynniki analiz strukturalnych powodujące największe zmiany w intensywności konkurujących firm,
• ukazuje jaka jest atrakcyjność danych grup strategicznych,
• ukazuje szanse i zagrożenia dla przedsiębiorstwa pozostającego w danej grupie strategicznej,
• może pomóc w odnalezieniu niszy rynkowej.

Błędy w budowie i interpretacji

• niewłaściwe zdefiniowanie sektora,
• niewłaściwe zdefiniowanie badanych obiektów,
• niewłaściwe określenie wymiarów grup strategicznych,
• brak określenia celu mapy grup strategicznych,
• poddanie analizie mało istotnych obiektów,
• błędy pomiary wynikające z wykorzystania różnych zmiennych i dobraniu niewłaściwej skali,
• stosowanie mało zróżnicowanych cech,
• wyróżnienie jednoobiektowych grup strategicznych,

Mapa grup strategicznych — artykuły polecane

Segmentacja rynku — Kluczowe czynniki sukcesu — Analiza sytuacji przedsiębiorstwa — Macierz McKinsey — Strategia rozwoju rynku — Macierz ADL — Ocena atrakcyjności sektora — Grupa strategiczna — Analiza portfolio

Bibliografia

• Bąkowska-Morawska U.(2015). Analiza doboru partnerów w kreowaniu usług poprzez wykorzystanie map grup strategicznych, "Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego", Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, nr 376
• Cabała P. (2005), Materiały wykładowe, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Kraków
• Fudaliński J. (2005). Analiza grup strategicznych jako element kształtujący proces formułowania strategii konkurencji, "Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej", nr 673
• Multan E., Wójcik-Augustyniak M. (2017). Mapa grup strategicznych 3D - idea, procedura i zastosowanie praktyczne, "Organizacja i kierowanie", Szkoła Główna Handlowa, nr 4, Warszawa
• Romanowska M. (2004), Leksykon zarządzania, Difin, Warszawa
• Stabryła A. (2000), Zarządzanie strategiczne w teorii i praktyce firmy, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa - Kraków

Autor: Katarzyna Domańska, Karolina Nenko