Hala produkcyjna

Hala produkcyjna - parterowy budynek, w którym odbywa się proces (lub kilka procesów) produkcji, wyposażony w odpowiednie maszyny. Hala to część zakładu produkcyjnego, stanowiąca zasób należący do technicznych środków produkcji.

Zalety budynków halowych:

• niskie koszty budowy (w przeliczeniu na 1 m2 lub m3)
• równomierne docieranie światła dziennego
• duże utrzymanie obciążeń
• możliwość budowy na słabych gruntach

Wady budynków halowych:

• duże straty ciepła
• duża powierzchnia zabudowy
• wysokie kosztu utrzymania
• konieczność stosowania urządzeń wentylacyjnych (I. Pisz, T. Sęk, W. Zielecki 2013, s. 265).

Czynniki decydujące o budowie hali:

czynniki lokalizacji:

• rodzaj gruntu oraz warunki zakupu
• infrastruktura transportowa w okolicy (połączenia kolejowe, drogi)
• lokalizacja już istniejących budynków
• możliwości rozbudowy planowanej hali
• ilość ludności oraz stan jej wykształcenia

czynniki przestrzeni hali:

• przewidywana powierzchnia poszczególnych pomieszczeń
• ilość i powierzchnia pomieszczeń wymagających światła słonecznego lub innych czynników naturalnych
• liczba zatrudnionych i podział na płeć
• liczba i rodzaj maszyn
• liczba i rodzaj obciążeń ruchomych i statycznych
• ewentualne inne wymagania dot. pomieszczenia, takie jak ochrona przed hałasem, przyłącza elektryczne, klimatyzacja, itp

czynniki technologiczne:

• przepływ materiałów i półproduktów
• ilość i rodzaj maszyn
• ilość pracowników
• obciążenia statyczne i dynamiczne (I. Pisz, T. Sęk, W. Zielecki 2013, s. 262-263).

Powierzchnię hali produkcyjnej można wyznaczyć ze wzoru: $P=(L_{m}*P_{m}*L_{z}*P_{z})*1,3$ gdzie:

P - powierzchnia hali produkcyjnej

Lm - liczba maszyn małych

Pm - powierzchnia dla maszyn małych (m2)

Lz - liczba maszyn zwykłych

Pz - powierzchnia maszyn zwykłych (m2)

1,3 - wskaźnik zwiększający powierzchnię - przestrzeń potrzebna na drogi, dojścia itp.

Źródło: Pisz I., Sęk T., Zielecki W. (2013), Logistyka w przedsiębiorstwie, PWE, Warszawa, s. 271

TL;DR

Artykuł omawia budowę hal produkcyjnych, zaznaczając ich zalety (np. niskie koszty budowy) i wady (np. duże straty ciepła). Przedstawia także czynniki decydujące o budowie hali, takie jak lokalizacja i wymagania technologiczne. Wskazuje, że powierzchnię hali można obliczyć na podstawie liczby maszyn i ich powierzchni. Artykuł opisuje również projektowanie przestrzeni hali, uwzględniając organizację produkcji, wielkość maszyn, transport wewnętrzny i rozmieszczenie pomieszczeń. Wskazuje na zasady organizacji produkcji, takie jak liniowość, ciągłość, równoległość i elastyczność.

Projektowanie przestrzeni hali produkcyjnej

Organizacja przestrzeni hali produkcyjnej zależy od:

• organizacji produkcji

Hale produkcyjne wykorzystuje się przy produkcji masowej lub seryjnej, ponieważ wymagają one zwykle specjalistycznych maszyn i dużej przestrzeni operacyjnej. Przy produkcji potokowej maszyny są ułożone w kolejności zgodnej z ich wykorzystaniem w procesie produkcji (R. Kozłowski, B. Liwowski 2011, s. 36-37). Produkcja z wykorzystaniem gniazd technologicznych charakteryzuje się maszyny według ich przeznaczenia (np. gniazda tokarek, wtryskarek, szlifierek). Gniazda przedmiotowe wymagają ustawienia maszyn niezbędnych do wykonania danego produktu lub półproduktu np. wałków, silniczków (E. Pająk 2006, s. 143).

• wielkości i rodzaju maszyn

Maszyna produkcyjna oprócz zajmowanej przestrzeni wymaga jeszcze miejsca operacyjnego, czyli przestrzeni po której będą mogli się poruszać operatorzy. Zależy to od ilości stron, z których będzie potrzebny dostęp - przykładowo maszyna wymagająca dostępu z czterech stron nie może być ustawiona przy ścianie lub przylegać do innej maszyny. Ilość dodatkowej przestrzeni zależy również od ilości osób jednocześnie potrzebnych do jej obsługi. Wyznaczając miejsce wokół maszyny należy również pamiętać o pozostawieniu miejsca do odłożenia materiałów czy półfabrykatów oczekujących na obróbkę oraz wielkość urządzenia naprawiającego.

• transportu wewnętrznego

Transport wewnętrzny (inaczej wewnątrzzakładowy) obejmuje przemieszczanie elementów na terenie zakładu. Projektując rozmieszczenie maszyn na terenie hali należy uwzględnić również procesy transportowe materiałów oraz półproduktów. Istotna jest wielkość urządzeń transportujących, częstotliwość przejazdu oraz trasa. Przestrzeń powinna być zaprojektowana w taki sposób, aby minimum dwa środki transportu mogły się wyminąć. System transportu wewnętrznego zależy od organizacji produkcji, wielkości i rodzaju przewożonych materiałów, rozmieszczenie magazynów oraz urządzeń produkcyjnych (K. Szatkowski 2014, s. 238).

• ilości i rodzaju pomieszczeń

Wydzielenie oddzielnych pomieszczeń na hali produkcyjnej może służyć zapewnieniu odpowiednich warunków dla procesu wytwarzania lub też dla pracowników. Procesy wymagające docierania dużej ilości światła powinny być usytuowane w miejscach nasłonecznionych, po stronie południowej lub wschodniej. Oddzielenie pomieszczeń może być również korzystne dla zminimalizowania hałasu, co jest bardzo ważne z punktu widzenia pracowników oraz pracodawców, gdyż jego obowiązkiem jest zapewnienie odpowiednich warunków pracy i ograniczenie hałasu (A. Kuboszek 2015, s. 1). Natomiast może się przyczynić do zwiększenia operacji transportowych.

Istnieje kilka metod projektowania rozmieszczenia maszyn i stanowisk roboczych, a wośród nich: metoda Blocha-Schmigalli (metoda trójkątów Schmigalli), metoda CORELAP, metoda CRAFT, metoda projektowania sieciowego (C. Bartnicka 2017, s. 1).

Podczas projektowania przestrzennego hali należy pamiętać o zasadach organizacji produkcji, a szczególnie ważne są:

• zasada liniowości - przemieszczanie materiałów i półproduktów powinno się odbywać w jednym kierunku, bez nawrotów i skrzyżowań
• zasada ciągłości - powinno się dążyć do takiej organizacji produkcji, przy której przerw będzie bardzo mało lub nie będą występowały wcale; można to osiągnąć przez eliminację wąskich gardeł
• zasada równoległości - umożliwienie wykonywania kilku operacji równocześnie
• zasada elastyczności - przystosowanie procesu wytwórczego do zmian w możliwie najszybszym i najłatwiejszy sposób np. poprzez przestawienie parametrów maszyny (E. Staniewska 2015, s. 2)

Hala produkcyjna — artykuły polecane

Zasady organizacji magazynu — Linia produkcyjna — System transportu wewnętrznego — Utrzymanie ruchu — Przepustowość — Controlling produkcji — Podatność magazynowa — Produkcja potokowa — Gospodarka magazynowa

Bibliografia

• Bartnicka C. (2017), Optymalizacja przebiegu produkcji z wykorzystaniem harmonogramów pracy oraz metody Blocha-Schmigalli, Oficyna Wydawnictwo Polskiego Towarzystwa Zarządzania Produkcją, tom 1
• Kozłowski R., Liwowski B. (2011), Podstawowe zagadnienia zarządzania produkcją, Wolters Kluwer, Warszawa
• Kuboszek A. (2015), Wspomaganie procesu projektowania zabezpieczeń akustycznych na stanowiskach pracy, Oficyna Wydawnictwo Polskiego Towarzystwa Zarządzania Produkcją, tom 2
• Pająk E. (2013), Zarządzanie produkcją. Produkt, technologia, organizacja, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Pisz I., Sęk T., Zielecki W. (2013), Logistyka w przedsiębiorstwie, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Staniewska E. (2015), Doskonalenie procesu produkcyjnego przedsiębiorstwa hutniczego, Instytut Logistyki i Magazynowania, Czasopismo Logistyka, nr 2/2015
• Szatkowski K. (2008), Przygotowanie produkcji, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Szatkowski K. (red.) (2014), Nowoczesne zarządzanie produkcją. Ujęcie procesowe, PWN, Warszawa

Autor: Anna Tracz