Zasoby niematerialne

Zasoby niematerialne
Polecane artykuły
Wartości niematerialne i prawne Aktywa Kapitał Rzeczowe aktywa trwałe Własność intelektualna Nakłady Leasing zwrotny Użytkownik Podział przedsiębiorstwa

Zasoby niematerialne - jest to jeden z typów zasobów, którymi dysponuje przedsiębiorstwo. Charakteryzują się brakiem postaci fizycznej (nie możemy ich dotknąć) i trudno oszacować ich wartość. Ustawa o rachunkowości zalicza je do "Wartości niematerialnych i prawnych”.

Zaliczamy do nich między innymi: relacje, patenty, reputacje, prawa autorskie, możliwości, franczyzę, znaki towarowe, nazwy handlowe, a także szeroko rozumiane oprogramowanie komputerowe.

Problem ze zdefiniowaniem zasobów niematerialnych

Przez lata nie powstała jednolita, wspólna definicja zasobów niematerialnych. Powodem tego są cechy tych zasobów - jako że nie mają fizycznej postaci to każdy badacz czy przedsiębiorca postrzega, a tym samym definiuje je inaczej. Skutkiem tego jest niespójność definicyjna.

Definicja zasobów niematerialnych przez RMSR (ang. IASB)

Rada Międzynarodowych Standardów Rachunkowości podjęła próbę i z sukcesem zdefiniował zasoby niematerialne w Międzynarodowym Standardzie Rachunkowości numer 38. Jego treść brzmi:

"Składnik wartości niematerialnych to możliwy do zidentyfikowania niepieniężny składnik aktywów, nieposiadający postaci fizycznej.”

Dodatkowo, aby dany składnik został zakwalifikowany do wartości niematerialnych musi spełnić szereg kryteriów szeroko omówionych w MSR 38.

Definicja zasobów niematerialnych w świetle ustawy o rachunkowości

W ustawie o rachunkowości zasoby niematerialne wchodzą w skład "wartości niematerialnych i prawnych”. Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 14 ustawy, wartościami niematerialnymi i prawnymi nazywamy:

• Nabyte, poprzez zakup, nieodpłatne otrzymanie, wniesienie aportem lub wytworzone we własnym zakresie prace rozwojowe zaliczane do aktywów trwałych. Powinna istnieć możliwość ich późniejszej komercjalizacji.
• Prawa majątkowe, które nadają się do wykorzystania gospodarcze i są długoterminowe (ich okres użyteczności ekonomicznej musi być dłuższy niż rok),
• Przeznaczone do używania na potrzeby jednostki. Mogą to być, na przykład wartości niematerialne i prawne produkcyjne, użytkowane dla celów produkcji, zaopatrzenia i zbytu, oraz wartości niematerialne i prawne nieprodukcyjne wykorzystane do spełnienia potrzeb zarządu, a także innych celów socjalnych.

Ustawa w szczególności rozumie przez wartości niematerialne i prawne "autorskie prawa majątkowe, prawa pokrewne, licencje, koncesje, prawa do wynalazków, patentów, znaków towarowych, wzorów użytkowych oraz zdobniczych”.

Cechy zasobów niematerialnych według A. Westona

A. Weston przedstawia w swoich pracach następujące cechy zasobów niematerialnych:

• Identyfikowalne - można je wyodrębnić spośród innych składników,
• Objęte są własnością - jednostka ma do nich prawa,
• Łatwość w ustaleniu ścieżki ich powstania,
• Posiadają fizyczny dowód istnienia - w postaci np. umowy, licencji itp.
• Porównywalne,
• Istnieje możliwość ustalenia ich wartości,

Podział zasobów niematerialnych

A. Weston także podzielił zasoby niematerialne kierując się środowiskami w jakich występują:

• Zasoby niematerialne rynkowe - są to wszystkie zasoby niematerialne związane z rynkiem (np. wszelkie znaki firmowe i te ustalone na nazwy firmowe),
• Zasoby niematerialne technologiczne - są to wszystkie zasoby niematerialne związane z technologiami (np. powiązane z patentami, ich wprowadzaniem, projektowaniem, metodą opracowania, a także dokumentacja technologiczna),
• Najszersza grupa, w którą wchodzą pozostałe zasoby niematerialne. Dzieli się je dalej na artystyczne (prawa autorskie, prace autorów); dane przetworzone (zautomatyzowane bazy danych, prawa autorskie, platformy programowe); wszelkie dane związane z rozwiązaniami technicznymi przedsiębiorstwa (tajemnice handlowe, ‘’know-how’’, projekty techniczne); informacje o klientach (ich listy, kontrakty, relacje, zamówienia, bazy danych); umowy (franczyzy, licencje, subskrypcja praw); kapitał ludzki (kadra pracownicza z odpowiednimi umiejętnościami, kontrakty ze związkami); lokalizacje (prawa do użytkowania i eksploatowania złóż i do emisji); składniki związane z Internetem (domeny, linki),
• Wartość intelektualna - są to składniki posiadające najwyższą wartość i posiadają możliwość ochrony prawnej. W jej skład wchodzą między innymi: nazwa i znaki firmowe, patenty, tajemnice, wiedza, zdolności i umiejętności,
• Wartość firmy - jest to "nadwyżka ceny sprzedaży przedsiębiorstwa nad wartością wszystkich aktywów materialnych i niematerialnych” (Michalczuk 2013, s. 83).

Bibliografia

• Międzynarodowy Standard Rachunkowości nr 38 "Wartości Niematerialne” (2008), [w]: Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej (MSSF) obejmujące Międzynarodowe Standardy Rachunkowości (MSR), SKwP i IASB
• Michalczuk G. (2013). Zasoby niematerialne jako czynnik wartości przedsiębiorstwa. Luka informacyjna sprawozdawczości finansowej, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok
• Murawska M. (2008). Zarządzanie strategiczne niematerialnymi zasobami przedsiębiorstwa, Fundacja Promocji i Akredytacji Kierunków Ekonomicznych, Warszawa
• Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości. Dz.U. 1994 nr 121 poz. 591
• Weston A. (2007). The Intangible assets Handbook. Measuring vaule from intangible assets, American Bar Association, Chicago

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.

Autor: Janusz Żak