Spirala jakości

Z Encyklopedia Zarządzania

Spirala jakości (spirala jakości Jurana lub pętla jakości) to uporządkowany system działań zaplanowanych względem określonego produktu, bądź usługi, pozwalający na kształtowanie ich finalnego poziomu jakościowego w całym cyklu życia (M. Jędra 1993, s. 135).

Spirala jakości obejmuje siedem elementów (F. Mroczko 2012, s. 121):

  1. Penetrację rynku w celu identyfikacji oczekiwań konsumentów
  2. Przeprowadzenie badań badawczo-rozwojowych
  3. Zaprojektowanie oraz wybór systemu wytwórczego
  4. Działalność zaopatrzeniową
  5. Realizację produkcji
  6. Sprzedaż produktów lub usług
  7. Realizację działań w ramach obsługi posprzedażowej

Klasyfikacja elementów zawartych w ramach spirali rozpatrywana jest w ramach działań jakościowych, związanych z (J.M. Myszewski 2009, s.242):

  • Planowaniem
  • Kontrolą
  • Udoskonalaniem

TL;DR

Spirala jakości to system działań mający na celu kształtowanie poziomu jakości produktu lub usługi. Składa się z siedmiu elementów: penetracji rynku, badań i rozwoju, projektowania systemu produkcji, zaopatrzenia, realizacji produkcji, sprzedaży i obsługi posprzedażowej. Planowanie jakości odnosi się do identyfikacji potrzeb i tworzenia produktu, kontrola jakości dotyczy wykrywania słabych stron i doskonalenia procesów, a udoskonalanie jakości polega na minimalizacji strat i ciągłym doskonaleniu. Spirala jakości wymaga zaangażowania zarządu i pracowników oraz uwzględnienia różnych determinant jakościowych. J.M. Juran jest uważany za twórcę spirali jakości, która ma na celu podniesienie jakości produktu poprzez współpracę między różnymi organizacjami i osobami.

Planowanie jakości

Planowanie jakości oparte jest na czynnościach opartych na (F. Mroczko 2012, s.123):

  • identyfikacji potrzeb potencjalnego konsumenta oraz jego profilu,
  • stworzeniu nowatorskiego produktu, bądź rozwojowi istniejącego,
  • zaaranżowaniu procesów związanych z produkcją produktu,
  • czynnościach optymalizujących produkcję oraz zdolności wytwórcze,
  • działaniach produkcyjnych.

Kontrola jakości

Kontrola jakości skupia się na realizacji czynności związanych z (F. Mroczko 2012, s. 124-125):

  • wykryciem słabych stron obejmujących jakość wytwarzanych produktów oraz związanych z nimi procesów,
  • analizowaniem miejsc powstawania wąskich gardeł procesów,
  • określeniem zdolności wytwórczych w zakresie poszczególnych procesów,
  • wyselekcjonowaniem obszarów wymagających reorganizacji oraz udoskonaleń,
  • ustaleniem koncepcji maksymalizacji jakości w poszczególnych obszarach.

Udoskonalanie jakości

Działania podjęte w ramach doskonalenia jakości związane są z nieustannym dążeniem do zminimalizowania poziomu strat. Czynności obejmują dziesięć elementów związanych z (F. Mroczko 2012, s.125-126):

  • spostrzeżeniem intencji doskonalenia jakości,
  • określeniem celowości nieustannych działań doskonalących,
  • wykształceniem strategii organizacyjnej,
  • systematycznym szkoleniem kadry pracowniczej,
  • wdrożeniem koncepcji projektowej w celu minimalizacji powstawania problemów,
  • raportowaniem realizowanych działań projektowych oraz powstałych rezultatów,
  • zademonstrowaniem uznania dla powstałych osiągnięć,
  • prezentacją wyników,
  • wyselekcjonowaniem pomyślnych wyników działań oraz gromadzeniem związanych z nimi informacji,
  • wdrożeniem systemu doskonalenia.

Koncepcja funkcjonowania spirali jakości

Wdrożenie spirali jakości w strategię przedsiębiorstwa, wiąże się według J.M. Jurana z podjęciem działań doskonalących. Ich realizacja związana jest ze stworzeniem uporządkowanego systemu organizacyjnego w obrębie przedsiębiorstwa oraz zaangażowaniem zarówno kadry zarządczej, jak i pracowników produkcyjnych w cały proces tworzenia spirali (F. Mroczko 2012, s. 121). Każdy kolejny z wyróżnionych siedmiu elementów spirali jakości, stanowi następstwo poprzedniego. W związku z tym, aby działania w obrębie elementów spirali mogły zostać zrealizowane, należy podejmować etapowo podejmować uporządkowane działania. Każdy z elementów spirali, wiąże się z rozpatrywaniem zróżnicowanych determinant z zakresu (M. Jędra 1993, s. 136):

  • możliwości wytwórczych,
  • dostępnej technologii,
  • kadry pracowniczej,
  • innowacji,
  • oddziaływania otoczenia.

Ponadto, w ramach całościowego podejścia do spirali jakości, należy nie tylko ją wdrożyć, ale w późniejszych etapach kontynuować jej realizację, uwzględniając ciągłe doskonalenie jakościowe (S. Lachiewiz, M. Matejun 2007, s. 231). Początek "obrotu" spirali to działania marketingowe związane z badaniem potrzeb rynku na danym etapie jego rozwoju, projektowanie i rozwój wyrobu. Koniec obrotu to likwidacja wyrobu po zużyciu (wykorzystaniu) i dokumentowanie doświadczeń uzyskanych w wyniku użytkowania produktu. Wiedza nabyta stanowi impuls do rozpoczęcia następnego obrotu - nowy pomysł na usprawnienie został dostrzeżony lub zasygnalizowany przez potrzeby rynku i powinien być zbadany. Może on zostać wdrożony na wyższym poziomie jakości.

Spirala pokazuje jak wiele organizacji ma wpływ na produkt: producent, dostawcy, handlowcy, gospodarstwa domowe i inni. Wszystkie te organizacje i osoby spełniają różnorodne funkcje i maja one również własne cele. Głównym problemem jest zatem stworzenie zależności pomiędzy uczestnikami, aby w efekcie podnieść jakość produktu (zobacz także: łańcuch wartości).

Powstanie spirali jakości

Za twórcę spirali jakości uważa się J.M. Jurana, jednego z twórców systemu zarządzania jakością. W swojej działalności badawczej, związanej z kształtowaniem jakości, zauważył, iż główny obszar problemowy stanowią niedoskonałości systemowe, przyczyniające się do zaburzeń jakościowych produktów oraz usług w przedsiębiorstwie (F. Mroczko 2012, s. 121). Na skutek zauważonych nieprawidłowości, J.M. Juran stworzył system doskonalenia jakości, w ramach którego zawarto koncepcję spirali jakości. Elementy tworzące definiowaną koncepcję spirali, umiejscowiono w pozycji Trylogii Jurana, koncentrującej się na wyselekcjonowaniu kompleksowego podejścia do problematyki jakości.


Spirala jakościartykuły polecane
ProcesZarządzanie produktemProces gospodarczyStrategia projakościowa - zasady formułowaniaIstota zarządzania przez jakośćMetoda WCMProces biznesowyKoszty jakościKoncepcje zarządzania

Bibliografia

  • Jędra M. (1993), Normy międzynarodowe związane z kompleksowym systemem jakości, Roczniki PZH, Nr 2-3
  • Karaszewski R. (2022), Nowoczesne Koncepcje zarządzania jakością, Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa, Toruń
  • Lachiewicz S., Matejun M. (red.) (2007), Problemy współczesnej praktyki zarządzania, Wydawnictwo Politechniki Łódzkiej, Łódź
  • Łukasiński W. (2009), Dylematy jakości, Zeszyty Naukowe Uniwersytety Ekonomicznego w Krakowie, nr 806
  • Mikulski H. (2008), Wdrażanie systemu zarządzania jakością zgodnego z normami ISO, Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica, tom 218
  • Mroczko F. (2012), Zarządzanie Jakością, WWSZiB, Wałbrzych
  • Myszewski J. (2009), Po prostu jakość. Podręcznik zarządzania jakością, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości i Zarządzania im. Leona Koźmińskiego, Warszawa
  • Salerno-Kochan M. (red.) (2016), Wybrane aspekty zarządzania jakością, Polskie Towarzystwo Towaroznawcze, Kraków
  • Wasilewski L. (1998), Podstawy zarządzania jakością, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości i Zarządzania, Warszawa


Autor: Lukasz Rej Szymon Uchto