Prace szczególnie niebezpieczne

Prace szczególnie niebezpieczne - prace uciążliwe, których wykonywanie stwarza zagrożenie dla zdrowia i życia pracownika.

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26.09.1997 r jako prace szczególnie niebezpieczne zostały wyszczególnione:

• prace remontowo-budowlane, rozbiórkowe, montażowe prowadzone bez ograniczenia ruchu zakładu, bądź jego części
• prace w niebezpiecznych powierzchniach zamkniętych takich jak zbiorniki, kanały, wnętrza urządzeń i inne
• prace wykorzystujące materiały niebezpieczne
• prace na wysokościach
• prace określone w przepisach bezpieczeństwa i higieny pracy, bądź instrukcjach obsługi urządzeń i instalacji, jak również inne prace określone przez pracodawcę jako te o nasilonym zagrożeniu lub odbywające się w się w trudnych warunkach.

Obowiązki pracodawcy

Obowiązki pracodawcy związane z pracami szczególnie niebezpiecznymi:

• wyznaczenie i aktualizowanie listy prac szczególnie niebezpiecznych
• wyznaczenie wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu pracy
• zapewnienie adekwatnych środków zabezpieczających
• zapewnienie kontroli pracy poprzez wyznaczenie odpowiednich osób nadzorujących w tym celu
• szkolenie pracowników obejmujące przede wszystkim imienny przydział obowiązków, kolejność ich wykonywania oraz wymagania niezbędne do zachowania bezpieczeństwa i higieny pracy przy poszczególnych czynnościach

Wystąpienie zagrożenia

W momencie wystąpienia zagrożenia dla zdrowia lub życia pracodawca powinien zatrzymać pracę, udzielić pracownikom polecenia udania się w bezpieczne miejsce oraz nie powinien on wznawiać pracy do momentu usunięcia zagrożenia. Pracownicy, którzy podjęli działania, mające na celu zapobiegnięcie zagrożeniu, nie mogą ponosić negatywnych konsekwencji swoich działań, chyba że zaniedbali oni swoje obowiązki.

Ryzyko zawodowe

Na podstawie obwieszczenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 sierpnia 2003 r ryzyko zawodowe to możliwość wystąpienia uciążliwych zdarzeń powiązanych z wykonywaną pracą, mogących doprowadzić do negatywnych skutków zdrowotnych. Zadaniami pracodawcy jest ocena, udokumentowanie i poinformowanie pracowników o ryzyku związanym z wykonywaną pracą i sposobach ochrony przed prawdopodobnym zagrożeniem. Jest on również zobowiązany do przeprowadzania, na swój koszt regularnych badań czynników szkodzących zdrowiu oraz utrzymywania w ciągłej sprawności urządzenia eliminujące zagrażające zdrowiu czynniki.

Prace niebezpieczne dla kobiet w ciąży i w okresie karmienia

Wykaz prac szkodliwych dla kobiet w ciąży i kobiet karmiących dziecko piersią został przedstawiony w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 3 kwietnia 2017 r są to m.in.:

• prace wymagające ręcznego podnoszenia i przenoszenia przedmiotów o masie większej niż 3 kg dla kobiet w ciąży, a dla karmiących matek 6 kg przy pracy stałej, 10 kg przy pracy dorywczej
• prace wystawione na promieniowanie jonizujące opisane w przepisach Prawa atomowego
• prace w warunkach podwyższonego, bądź obniżonego ciśnienia np. prace nurków, w zbiornikach ciśnieniowych
• prace zagrożone prawdopodobieństwem zarażenia m.in. różyczką, wirusem ospy wietrznej i półpaśca, toksoplazmą

Przykłady prac szczególnie niebezpiecznych

Prace remontowo-budowlane

Prace remontowo-budowlane są jednymi z najbardziej niebezpiecznych. Często odbywają się na wysokościach, w niebezpiecznych warunkach atmosferycznych lub przy użyciu niebezpiecznych narzędzi. Ryzyko wypadków związanych z tymi pracami jest wysokie, dlatego konieczne jest przestrzeganie ścisłych norm bezpieczeństwa, takich jak noszenie kasków ochronnych, pasów bezpieczeństwa czy stosowanie zabezpieczeń antypoślizgowych.

Prace w niebezpiecznych powierzchniach zamkniętych

Prace w niebezpiecznych powierzchniach zamkniętych, takich jak zbiorniki, tunel czy studnie, są bardzo ryzykowne dla pracowników. Często występują w nich niebezpieczne substancje chemiczne lub brak odpowiedniej wentylacji. W takich przypadkach konieczne jest zastosowanie specjalnych procedur bezpieczeństwa, a także odpowiedniego sprzętu ochronnego, takiego jak maski przeciwgazowe czy specjalne kombinezony.

Prace wykorzystujące materiały niebezpieczne

Prace, które wymagają manipulacji lub wykorzystywania materiałów niebezpiecznych, takich jak substancje toksyczne, materiały wybuchowe czy radioaktywne, również są uznawane za szczególnie niebezpieczne. Wymagają one szczególnej ostrożności i przestrzegania ścisłych procedur bezpieczeństwa, aby minimalizować ryzyko ekspozycji na te substancje i możliwość wypadków.

Prace na wysokościach

Prace na wysokościach, takie jak prace na rusztowaniach, drabinach czy dachach, są jednymi z najbardziej ryzykownych. Ryzyko upadków lub innych wypadków jest duże, dlatego ważne jest przestrzeganie odpowiednich zasad bezpieczeństwa, takich jak korzystanie z odpowiedniego sprzętu ochronnego, zapewnienie stabilnej powierzchni do pracy i przeprowadzanie regularnych inspekcji sprzętu.

Kontrola i edukacja

Kontrole organizacji związanych z ochroną pracy

Państwowa Inspekcja Pracy (PIP) oraz Inspekcja Sanitarna odgrywają kluczową rolę w kontrolowaniu przestrzegania przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy (BHP). PIP ma za zadanie monitorować warunki pracy w przedsiębiorstwach i instytucjach, a także egzekwować przestrzeganie przepisów BHP. Inspekcja Sanitarna natomiast skupia się na zapewnieniu odpowiednich warunków higienicznych w miejscach pracy.

Obie organizacje mają uprawnienia do przeprowadzania inspekcji w miejscach pracy i mogą nałożyć sankcje na pracodawców, którzy nie przestrzegają przepisów BHP. Procedury przeprowadzania kontroli obejmują m.in. wizytę inspektora, ocenę warunków pracy, sprawdzanie dokumentacji związanej z BHP oraz weryfikację przestrzegania przepisów przez pracodawców i pracowników.

Prawa i obowiązki pracowników

Pracownicy wykonujący prace szczególnie niebezpieczne mają swoje prawa i obowiązki związane z BHP. Przede wszystkim mają prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy oraz do otrzymywania odpowiednich środków ochrony indywidualnej. Mają również obowiązek przestrzegania przepisów dotyczących BHP, korzystania z dostarczonych środków ochrony oraz zgłaszania pracodawcy wszelkich zagrożeń dla zdrowia i życia.

Niewłaściwe przestrzeganie przepisów BHP może wiązać się z poważnymi konsekwencjami dla pracowników. Mogą one obejmować wypadki przy pracy, choroby zawodowe, a nawet śmierć. Dlatego ważne jest, aby pracownicy odpowiednio przyswajali wiedzę na temat BHP i byli w pełni świadomi zagrożeń związanych z ich pracą.

Edukacja i informowanie społeczeństwa

Aby podnieść świadomość społeczeństwa na temat bezpieczeństwa i higieny pracy, konieczne są odpowiednie działania edukacyjne. Istnieje wiele sposobów, które mogą przyczynić się do zmniejszenia liczby wypadków i chorób zawodowych.

Kampanie informacyjne są skutecznym narzędziem, które może dotrzeć do szerokiej publiczności. Poprzez różne kanały komunikacji, takie jak telewizja, radio, prasa czy internet, można przekazywać informacje na temat bezpiecznych metod pracy, korzyści wynikających z przestrzegania przepisów BHP oraz konkretnych zagrożeń w różnych branżach.

Szkolenia są nieodzowne dla pracowników wykonujących prace szczególnie niebezpieczne. Dzięki nim mogą zdobyć niezbędną wiedzę i umiejętności z zakresu BHP, nauczyć się korzystać z odpowiednich środków ochrony oraz dowiedzieć się, jak reagować w sytuacjach awaryjnych.

Dostarczanie materiałów edukacyjnych, takich jak broszury, plakaty czy ulotki, również jest ważnym elementem edukacji. Pracownicy mogą zapoznać się z zasadami bezpieczeństwa w swoim własnym tempie i mieć dostęp do informacji w dowolnym momencie.

Prace szczególnie niebezpieczne — artykuły polecane

Szkolenie BHP — Instrukcja BHP — Obowiązki pracodawcy — Bezpieczeństwo i higiena pracy — Ocena ryzyka — Badania profilaktyczne — Ochrona przeciwpożarowa — Badania do pracy — Wypadek przy pracy

Bibliografia

• Krzyśków B. (2014), Problemy z interpretacją terminów prace szczególnie szkodliwe, uciążliwe i niebezpieczne i innych, Bezpieczeństwo pracy: nauka i praktyka, nr 12
• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Dz.U. 1997 nr 129 poz. 844
• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Dz.U. 1997 nr 129 poz. 844
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 3 kwietnia 2017 r. w sprawie wykazu prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet w ciąży i kobiet karmiących dziecko piersią Dz.U. 2017 poz. 796
• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy. Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.

Autor: Natalia Książek