Johann Plenge

Johannes Plenge (1874-1963) był niemieckim socjologiem i ekonomistą, którego prace miały znaczący wpływ na rozwój nauki organizacji i zarządzania. Jego główne prace i koncepcje miały na celu rewolucjonizację podejścia do organizacji i zarządzania, wprowadzając nowe założenia, teorie, pojęcia i metody. To jeden z prekursorów nauki organizacji i zarządzania.

Główne kierunki badań

Plenge był pionierem w zakresie teorii organizacji, a jego najważniejsze prace skupiały się na analizie struktury organizacji i roli zarządzania w procesie organizacyjnym. Jego prace miały na celu zrozumienie złożoności organizacji i wpływu zarządzania na efektywność i efektywność organizacji.

Jedną z głównych koncepcji Plengego było wprowadzenie idei elastyczności organizacji. Twierdził, że organizacje powinny być otwarte na zmiany i dostosowywać się do szybko zmieniającego się otoczenia. Wprowadził również pojęcie decentralizacji w zarządzaniu, twierdząc, że decyzje powinny być podejmowane na najniższym możliwym poziomie hierarchii organizacyjnej, aby zwiększyć efektywność i zaangażowanie pracowników.

Plenge wprowadził również nowe metody badawcze do nauki organizacji i zarządzania. Był zwolennikiem stosowania badań terenowych i analizy empirycznej jako podstawy dla teorii organizacji. Jego podejście opierało się na obserwacjach i badaniach praktyk organizacyjnych, a nie tylko na teorii.

Organizacyjny socjalizm

Fundamentalną pracą Johanna Plenge jest "Marks i Hegel" z 1917 r. Plenge będąc wielkim znawcą Marksa próbuje połączyć w tym dziele filozoficzny idealizm Hegla z politycznym realizmem Marksa. Jego krytyka dotycząca Marksa odnosiła się do braku jego gospodarczej wyobraźni. Zdaniem autora, słabość marksizmu można było zwalczyć heglowską ideą państwa i inną (niż głoszona przez Marksa) koncepcją socjalizmu. Tę "inną" koncepcję socjalizmu Plenge nazywał socjalizmem organizacyjnym lub socjalizmem organizacji, odróżniając ją zdecydowanie od socjalizmu państwowego.

Organizacyjny socjalizm Johanna Plenge uwzględniał bardzo dobrą znajomość realiów gospodarki i społeczeństwa, opartą na socjologicznej analizie strukturalnej wg zasady: najpierw usystematyzowanie pojęć, a dopiero potem systematyzacja rozwoju. Według niego powstanie socjalizmu bez nacisku i wymuszenia jest możliwe. Jeden z profesorów Uniwersytetu Erlangen twierdzi, iż Plenge był uważany za socjalistę i ateistę, jednak w rzeczywistości jego działalność wynikała z myśli chrześcijańskiej.

Kolejnym założeniem organizacyjnego socjalizmu Johanna Plenge było to, że gospodarka ma być zorganizowana przez prawo i cywilne umowy, tak aby zagwarantować przynajmniej regulacje rynku.

Ogólna nauka organizacji

W 1913 r. Plenge rozpoczął pracę na Uniwersytecie w Menster jako profesor Wydziału Prawa i Państwa. W 1919 r. otworzył przy tym wydziale Instytut Nauki Państwowej.

Wart wspomnienia jest fakt ukazania się w 1919 r. pierwszej pracy z zakresu nauki organizacji i zarządzania jego autorstwa - "Trzy wykłady o ogólnej nauce organizacji". W dziele tym, pojęcie organizacji jest pojęciem fundamentalnym, które ma wyznaczać nową dyscyplinę naukową i wykładaną na uniwersytetach niemieckich. W I wykładzie Plenge wyróżnia dwa typy organizacji: trwałe (państwo, kościół, kultura, gospodarka) i zmieniające się (organizacje młodzieżowe, uczniowskie, studenckie i związkowe). II wykład obrazuje powiązania nauki organizacji z naukami humanistycznymi, przyrodniczymi i technicznymi. Natomiast III wykład dotyczy prawa organizacji. Plenge wymienia dwa podstawowe prawa kształtowania struktur organizacyjnych: prawo podziału (różnorodności) i prawo jedności.

W dorobku Johanna Plenge znajdziemy również studia nad wzajemnymi związkami między organizacją i propagandą.

Johann Plenge — artykuły polecane

Thorstein Veblen — Mary Parker Follett — Nauki społeczne — Nurt uniwersalistyczny — Behawiorysta — Marian Mazur — Doktryna — John Stuart Mill — Ekonomia feministyczna — Standaryzacja produktu

Bibliografia

• Martyniak Z. (1993), Prekursorzy nauki organizacji i zarządzania, PWE, Warszawa
• Martyniak Z. (2002), Historia myśli organizatorskiej, Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Kraków
• Romanowska M. (2004), Podstawy organizacji i zarządzania, Difin, Warszawa

Autor: Magdalena Kuczaba