Marian Mazur

Marian Mazur - (1909-1983), elektryk, automatyk, pionier badań cybernetycznych w Polsce, twórca teorii systemów autonomicznych na kanwie których powstała cybernetyczna teoria charakteru.

TL;DR

Marian Mazur był polskim elektrykiem i automatykiem, pionierem badań cybernetycznych w Polsce. Jego najważniejszym osiągnięciem było stworzenie teorii systemów autonomicznych oraz jakościowej teorii informacji. Mazur pracował w różnych instytucjach, wykładał na uczelniach i był przewodniczącym komitetu naukowego. Napisał wiele książek na temat elektrotermii i cybernetyki. Zmarł w 1983 roku.

Studia i początki działalności naukowej

Marian Mazur urodził się 7 grudnia 1909 roku w Radomiu. Jego ojcem był Mikołaj Mazur - blacharz w radomskich warsztatach PKP w Radomiu, zaś jego matka - Maria Mazur pracowała w gabinecie kosmetycznym. Młody Marian Mazur uczęszczał do Gimnazjum im. Jana Kochanowskiego w Radomiu, gdzie również zdał maturę. W 1934 roku rozpoczął studia na Wydziale Elektrycznym Politechniki Warszawskiej. Po ich ukończeniu i odbyciu służby wojskowej podjął pracę Państwowym Instytucie Telekomunikacyjnym w Warszawie (1945-1939). W laboratorium pomiarów elektrycznych m.in. opracował i wykonał stanowisko do pomiaru indukcyjności dławików magnetycznie nasycanych prądem. Po przejściu do działu automatyki zajął się pracą nad pionierską w skali światowej koncepcją automatycznego połączenia telefonicznego, które miało być realizowane docelowo na linii Warszawa-Katowice. Efektem tych badań było opracowanie nowoczesnego datownika pełnoautomatycznego przewyższającego inne tego typu urządzenia w ówczesnym czasie. Swoboda w wyborze tematów badań jaka panowała w Instytucie Telekomunikacji miała duży wpływ na dalszą działalność Mariana Mazura (Lechowski J. s. 7-20).

Okres wojenny

Podczas II Wojny Światowej, Marian Mazur ukrywał się w wiejskim dworze w okolicach Warszawy. Dany czas wykorzystał na rozwijanie swojej wiedzy.

"Teoria systemów autonomicznych" i "Jakościowa teoria informacji"

W okresie okupacji Mazur zainteresował się ideą zastosowania pojęć z dziedziny automatyki do opisu procesów psychicznych, szczególnie charakteru. W tym czasie powstała pierwsza wersja "teorii systemów autonomicznych". Niestety rękopis został zniszczony w powstaniu warszawskim. Po wojnie aż do 1956 roku nie mógł prowadzić dalszych badań nad teorią systemów ekonomicznych z uwagi na brak akceptacji zagadnienia przez ówczesne władze. Po dokonaniu się zmian politycznych w 1956 roku i uzyskaniu oficjalnej możliwości dostępu do prac z dziedziny cybernetyki Mazur rozpoznał stan wiedzy ówczesnej cybernetyki. Wnioskiem było wznowienie badań nad teorią systemów autonomicznych, gdyż była ona wciąż pionierska. W trakcie prac powstała "jakościowa teoria informacji", która była niezbędna do wyjaśnienia funkcjonowania systemów autonomicznych. W teorii tej wskazał na czym polega "rozumienie informacji", "znaczenie informacji", "treść" itp., co dotychczas było niewyjaśnione na gruncie teorii informacji. Obie teorie są uznawane za najwybitniejsze osiągnięcia naukowe Mariana Mazura. Odbiły się one szerokim echem i miały wpływ na wielu innych naukowców. Niektórzy z nich kontynuowali i rozwinęli myśl Mazura. Na jej kanwie powstała polska szkoła psychocybernetyki, a zwłaszcza cybernetyki społecznej. Jej najwybitniejszym przedstawicielem jest Józef Kossecki. W Australii powstała pracownia analiz charakteru "Mazur Centre for Psychocybernetical Counselling" (Mazur M. s. 21-26).

Praca i działalność naukowa oraz pełnione funkcje

W okresie powojennym Marian Mazur pracował w Ministerstwie Przemysłu i Handlu, wykładał na Politechnice Warszawskiej, był pracownikiem PAN, w latach 1974-1975 wykładał także cybernetykę na paryskiej Sorbonie. Był przewodniczącym 27 Komitetu Studiów Międzynarodowej Organizacji Elektrotermicznej a w czasie jego kadencji opracowano 20 norm międzynarodowych.

Wybrane dzieła Mariana Mazura

Podczas swojej wieloletniej działalności związanej z elektrotermią i cybernetyką, naukowiec stworzył szereg ksiąg o danej tematyce. Należą do nich między innymi:

• “Cybernetyczna teoria układów samodzielnych" (1966) Dana książka opisuje takie zagadnienia jak przebiegi energetyczne, informacyjne i podstawowe
• “Cybernetyka a zarządzanie" (1969)
• “Historia naturalna polskiego naukowca" (1970)
• “Jakościowa teoria informacji" (1970) Dane dzieło przedstawia próbę jakościowego ujęcia informacji. W książce tej zostały omówione takie kwestie jak rodzaj i ilość informacji, ich przetwarzanie i przenoszenie, zagadnienia informacji z różnych dziedzin naukowych.
• “Tajemnice charakteru czyli Poznaj samego siebie" (1992)
• "Cybernetyka i charakter" (1999) Książka ta rzuca zupełnie nowe światło na różne dziedziny psychologii i przedstawia koncepcję samego autora na wyżej wymienioną dziedzinę.

Dodatkowe informacje

• W 1988 roku powstał krótkometrzarzowy, dokumentalizowany film reżyserii Grzegorza Królikiewicz pt. “Prekursor", który dotyczy bezpośrednio życia Mariana Mazura:
• Hanna Mazur, czyli żona Mariana Mazura była piosenkarką. Wraz z nią Marian Mazur miał dwójkę dzieci.
• Marian Mazur zmarł w 1983 roku w Warszawie. Jego ciało spoczywa na Cmentarzu Komunalnym Północnym na Wólce Węglowej
• Mimo swoich wielkich osiągnięć z dziedziny elektrotermii i cybernetyki, Marian Mazur nigdy nie otrzymał tytułu profesora.
• Często spotyka się informację, że wyraz “cybernetyka" pochodzi z greckiego “kybernetiken", co oznacza umiejętność kierowania. Według dialogu Platona, danego wyrazu użył Sokrates w zdaniu: “Cybernetyka chroni od największych niebezpieczeństw nie tylko dusze, lecz również ciała i dobytek" (Lechowski J. s. 7-20).

Marian Mazur — artykuły polecane

Herbert Simon — Charles Babbage — Stanisław Bieńkowski — Claude E. Shannon — Stefan Banach — Tadeusz Marian Kotarbiński — Nauki społeczne — Joseph Stiglitz — Michael Porter

Bibliografia

• Lechowski J. (1987), Życiorys naukowy profesora Mariana Mazura (1909-1983), Postępy Cybernetyki, z. 2, R. 10, s. 7-20
• Mazur M. (1976), Cybernetyka i charakter, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa
• Mazur M. (1976), Cybernetyka i charakter, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa
• PWN (2004), Nowa encyklopedia powszechna PWN, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Strzelecki J. (2014), Jakościowa teoria informacji a koncepcje prawdy, Humanistyka i Przyrodoznawstwo nr 20

Autor: Marek Żurkowski, Iwona Wasilczyk