Stefan Banach

Stefan Banach (1892-1945) urodził się 30 marca 1892 roku w Krakowie. Był polskim matematykiem i przedstawicielem lwowskiej szkoły matematycznej. Przyczynił się do powstania podstawowej gałęzi matematyki zwanej analizą funkcjonalną, której poświęcił większość swojej działalności naukowej . Ostatnie chwile swojego życia spędził we Lwowie. Zamierzał powrócić do Krakowa po zakończeniu wojny, ale rak płuc z którym się zmagał, pokrzyżował jego plany. Zmarł w wieku 52 lat, 31 sierpnia 1945 roku. W 1999 roku, przed budynkiem Instytutu Matematyki i Fizyki Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, postawiono pomnik upamiętniający dokonania naukowe Stefana Banacha .

Dzieciństwo Stefana Banacha

Po swojej matce - Katarzynie Banach, odziedziczył nazwisko, a imię Stefan po swoim ojcu - Stefanie Greczka. Jego rodzice nie byli małżeństwem, nie został też przez nich wychowany. Stefanem opiekowała się rodzina zastępcza. Od najmłodszych lat matematyka była jego przedmiotem zainteresowań, pomimo że bardzo krytycznie podchodził do poziomu programu nauczania w szkołach.

Był dzieckiem z wyjątkową zdolnością przyswajania wiedzy. Bardzo dobrze znał francuski, którego nauczył się od krakowskiego fotografa Luisa Mienia. W 1902 roku, gdy skończył 10 lat, zapisany został do gimnazjum w Krakowie. Od 15 roku życia udzielał korepetycji z matematyki, odciążając tym sposobem finansowo swoich opiekunów. Przez pracę i ogromną pasję do matematyki miał problem ze zdaniem matury, przez co nie dostał się do szkolnego grona wybitnie uzdolnionych .

Działalność naukowa

W czasie I wojny światowej zajął się nauczaniem matematyki w szkołach. W 1916 roku został zauważony przez Hugo Steinhausa, polskiego matematyka żydowskiego pochodzenia, który stał się swego rodzaju opiekunem jego naukowej kariery. Razem z nim założył Polskie Towarzystwo Matematyczne w Krakowie. Ulubionym miejscem Stefana Banacha do prowadzenia dyskusji naukowych były kawiarnie, w szczególności Kawiarnia Szkocka we Lwowie .

Potrafił pracować w każdych warunkach, nawet podczas aresztowania przez Niemców. Stał się autorem podręczników do matematyki. Dzięki swojemu doświadczeniu jako korepetytor, doskonale wiedział jak przekazać wiedzę ich czytelnikom. Był również autorem podręczników akademickich. Za największą zasługę, którą można przypisać Stefanowi Banachowi, uważa się ogromny wkład w rozwój nauki na całym świecie i przełamanie uczucia niższości Polaków w naukach ścisłych. Stał się wzorem do naśladowania dla świata nauki.

Osiągnięcia naukowe

Liczba osiągnięć naukowych Stefana Banacha jest bardzo duża, w poniższej liście znajdują się tylko niektóre z nich:

• W 1920 roku Stefan Banach uzyskuje tytuł doktora, ale jego praca badawcza zostaje opublikowana dopiero dwa lata później
• W 1922 roku zostaje profesorem nadzwyczajnym Uniwersytetu Lwowskiego
• W 1939 roku zostaje prezesem Polskiego Towarzystwa Matematycznego
• W 1941 roku dostaje propozycję objęcia stanowiska Kierownika Katedry na Uniwersytecie Jagiellońskim
• Banach w swoim dorobku naukowym posiada 63 publikacje, także w różnych międzynarodowych czasopismach m.in. w brytyjskim Proceedings of the London Mathematical Society czy paryskim Comptes Rendus hebdomadaires des séances de l'Académie des Sciences

Stefan Banach — artykuły polecane

Abraham Maslow — Robert Owen — Amartya Sen — Marian Mazur — Herbert Simon — Thorstein Veblen — Thomas Edison — Frank Bunker Gilbreth — Friedrich Engels

Bibliografia

• Banakh T. (2020), Editors’ foreword for the special issue Mathematics in the Banach Space, European Journal of Mathematics, nr 6
• Ciesielska D., Ciesielski K. (2008), Stefan Banach remembered in Kraków, The Mathematical Intelligencer, nr 30
• Ciesielska D., Ciesielski K. (2013), Banach in Kraków: A Case Reopened, The Mathematical Intelligencer, nr 35
• Maligranda L., Prytuła J. (2012), Przesłuchanie Stefana Banacha z 1944 roku, Wiadomości matematyczne, nr 48
• Sury B. (2017), Stefan Banach (March 30, 1892 - August 31, 1945), Resonance, nr 22
• Ulam S. (1986), Science, Computers, and People: From The Tree Of Mathematics, Springer, Boston
• Waksmundzka-Hajnos M. (2013), Komunikaty, referaty - Stefan Banach 1892-1945, Biuletyn Informacyjny, nr 18

Autor: Aleksandra Kozielska