Miary ryzyka

Miara ryzyka - funkcja, która pozycji finansowej o niepewnej wartości przyszłej przypisuje współczynnik ryzyka, wyrażany przez liczbę rzeczywistą. To istotna faza postępowania w procesie zarządzania ryzykiem. Wyszczególniamy dwie grupy w pomiarze ryzyka.

Grupa pierwsza składa się z miar informujących o stopniu ryzyka oraz zawiera szerszy zakres. W niewątpliwej istocie są to obiektywne miary, ponieważ są one niezależne od odbiorcy. Pojęcie miary ryzyka stosowane jest w odpowiedzi do tych miar, które mają swoje zastosowanie w procesach zarządzania ryzykiem.

Grupa druga podobnie jak grupa pierwsza obliguje się z nazwą ryzyka. W tej grupę są to miary korelacyjne z podmiotem określonym. Nie wiążą się one wprost z ryzykiem poziomu, aczkolwiek z werdyktami podejmowanymi poprzez osobę fizyczną. Są to miary subiektywne, ponieważ oznaczają odniesienie decydenta w kierunku ryzyka.

W ostatnich kilku latach można zaobserwować szybki rozkwit w obszarze tej dziedziny. Spory segment znalazł swoje zastosowanie, po zaproponowaniu dużej ilości różnorodnych miar ryzyka. Wiele różnych metod pomiaru ryzyka oraz ich przeznaczenie skutkuje tym, że statystyczny odbiorca może mieć problemy z koncepcją ich zrozumienia oraz utrudnienia w ich zastosowaniu. Głównym powodem, dla którego nie wykorzystujemy danego narzędzia pomiaru, jest jego niewystarczające zrozumienie. Bardzo ważne jest to, aby metody pomiaru ryzyka były jasne i proste dla menadżerów, którzy zajmują się zarządzaniem ryzyka (K. Jajuga i in. 2007, s. 33)

TL;DR

Miara ryzyka to funkcja, która przypisuje pozycji finansowej współczynnik ryzyka. Istnieją dwie grupy miar ryzyka: obiektywne miary informujące o stopniu ryzyka oraz subiektywne miary korelacyjne. W ostatnich latach pojawiło się wiele różnych miar ryzyka, co może utrudnić ich zrozumienie i zastosowanie. Miary ryzyka wynikające z rozkładu statystycznego obejmują miary zmienności, kwantyle rozkładu i wartości dystrybuanty. W zarządzaniu inwestycjami finansowymi stosuje się miary zmienności, zagrożenia i wrażliwości. Miary ryzyka operacyjnego można podzielić na metody "z góry na dół" i "z dołu do góry".

Miary ryzyka wynikające z rozkładu statystycznego

Za podstawę wyróżniającą miary wynikające z rozkładu statystycznej zmiennej ryzyka jest właśnie rozkład statystyczny zmiennej ryzyka. Przyjmujemy, że zmienna ta ma rozkład ciągły (zmienna ciągła zawsze może być przekształcona w zmienną skokową). Zaprezentowana analiza tych miar ryzyka sugeruje, iż można dokonać podziału tych miar na:

• miary zmienności (volatility measures),
• kwantyle (quantiles) rozkładu,
• wartości dystrybuanty (distribution function) rozkładu (K. Borowski 2014, s. 28)

Miary zmienności mogą mieć swoje zastosowanie zarówno w koncepcji negatywnej, jak i w koncepcji neutralnej ryzyka. "Idea pomiaru ryzyka za pomocą miar zmienności wywodzi się z teorii portfela (por. Markowicz, 1951). Według tej idei im większa jest zmienność stopy zwrotu (lub innej zmiennej ryzyka), tym większe jest ryzyko, gdyż tym bardziej zrealizowana stopa zwrotu może się różnić od spodziewanej (oczekiwanej) stopy zwrotu". (K. Jajuga i in. 2007, s. 41)

Kwantyle rozkładu to miara stosowana tylko w koncepcji negatywnego ryzyka. Kwantyle występują również w niektórych miarach zmienności, ale tylko po to, żeby ku jej podłożu ustalić właśnie zmienność miary. To właśnie w tym przypadku sam kwantyl to miara ryzyka. Kwantyl rozkładu jednocześnie może przybrać nazwę poziomu bezpieczeństwa. Im wyższe ryzyko, tym stopień bezpieczeństwa jest niższy.

Wartości dystrybuanty rozkładu również jak kwantyle rozkładu są stosowane wyłącznie w koncepcji negatywnej ryzyka (K. Jajuga i in. 2007, s. 45-47)

Miary opisujące ryzyko w zarządzaniu inwestycjami finansowymi

Istnieje wiele kategorii pomiaru ryzyka. W zależności od omawianych podejść do ryzyka stosowane są różne jego miary. W przypadku podziału miar opisujących ryzyko w zarządzaniu inwestycjami finansowymi można wyszczególnić trzy grupy:

• miary zmienności (rozproszenia),
• miary zagrożenia,
• miary wrażliwości (K. Guzik i in. 2013, s. 20)

Miary zmienności centralizują się na stopie zwrotu. Mówią one o tym, o ile osiągana stopa zwrotu różni się od oczekiwanej. Im większe ryzyko, tym większa jest zmienność stopy zwrotu. Ta grupa dzieli się na miary bezwzględne i miary względne. Na szczególną uwagę miar bezwzględnych zasługują wariancja stopy zwrotu oraz odchylenie standardowe stopy zwrotu, gdyż stanowią one bardzo ważne narzędzia w zarządzaniu ryzykiem. Do miar bezwzględnych możemy zaliczyć również odchylenie przeciętne i zmiany ekstremalne cen akcji. Jeżeli chodzi o miary względne, to zaliczamy do nich współczynnik asymetrii, współczynnik zmienności, a także współczynnik zysku względnego (P. Jamróz 2013, s. 199)

Miary zagrożenia koncentrują się na rozumieniu ryzyka jako zjawiska negatywnego, czyli rozpatrywaniu go jako zagrożenie. Ryzyko polega tutaj na możliwości osiągnięcia wartości oczekiwanej wyższej niż stopa zwrotu. Zatem uwzględniają tylko wyniki gorsze od oczekiwanego. Przykładem takich miar może być semiwariancja, semiodchylenie standardowe, prawdopodobieństwo nieosiągnięcia poziomu aspiracji, jak również Value at Risk (VaR).

Miary wrażliwości to kolejna grupa pomiaru ryzyka, która z kolei informuje o wpływie różnych czynników ryzyka na stopę zwrotu z inwestycji. Koncentruje się na przyczynach ryzyka, a nie ma jego skutkach. Przykładem miary wrażliwości może być współczynnik beta akcji (β). (U. Banaszczak-Soroka i in. 2016, s. 135-137), (M. Bełej 2006, s. 17-18)

Miary ryzyka operacyjnego

Metody pomiaru ryzyka operacyjnego możemy poklasyfikować, stosując różne kryteria podziału. Przyjęty kierunek analizy ryzyka to właśnie jeden z nich. Możemy wyróżnić dwie grupy metod pomiaru ryzyka operacyjnego:

• metody oparte na podejściu "z góry na dół" (top down),
• metody oparte na podejściu "z dołu do góry" (bottom up). (M. Thlon 2016, s. 51)

Miary ryzyka — artykuły polecane

Indeks — Metoda Monte Carlo — Metoda XYZ — Ciąg Fibonacciego — VAR — Zasada Pareto — Próba — Karta kontrolna — Analiza przyczynowa

Bibliografia

• Banaszczak-Soroka U. (red.) (2016), Rynek papierów wartościowych, C.H. Beck, Warszawa
• Bełej M. (2006), Koncepcja oceny poziomów ryzyka na rynku nieruchomości i sposoby jego uwzględniania w procesie inwestycyjnym, Studia i Materiały Towarzystwa Naukowego i Nieruchomości Vol. 14, Nr 1
• Borowski K. (2014), Miary ryzyka na rynku akcji i obligacji, Difin, Warszawa
• Guzik K. (red.) (2013), Ryzyko i rentowność inwestycji finansowych i rzeczowych, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego, Kraków
• Jajuga K. (red.) (2008), Zarządzanie ryzykiem, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Jamróż P. (2013), Efektywność wybranych fio rynku akcji w latach 2003-2011, Nr 768
• Thlon M. (2016), Podstawy zarządzania ryzykiem operacyjnym, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego, Kraków

Autor: Aleksandra Wołoszyn