Biurokratyzm: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Zarządzania
m (Infobox update) |
mNie podano opisu zmian |
||
| (Nie pokazano 20 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
'''Biurokratyzm''' - patologiczne ograniczenie sprawności działania i funkcjonowania instytucji w wysokim stopniu sformalizowanych. Wszystkie niezamierzone i nieprzewidywane skutki biurokracji, które obniżają [[sprawność]] funkcjonowania [[Organizacja biurokratyczna|organizacji biurokratycznej]]. Istotą biurokratyzmu jest pierwszeństwo realizacji przez [[pracownik]]ów - pełniących na różnych szczeblach hierarchii organizacyjnej funkcje regulacyjne - zautonomizowanych [[cel]]ów własnych lub grupowych. Krytyka biurokratyzmu pojawiła się w Europie już w XIX wieku<ref>Żyrek-Horodyska E.(2015) s. 383-384</ref> | |||
</ | |||
==TL;DR== | |||
Biurokratyzm to patologiczne ograniczenie sprawności działania instytucji, które wynika z cech struktury organizacyjnej, osobowości pracowników i wartości kulturowych. Przejawia się poprzez działań zbiurokratyzowane, które są nieprzewidziane i negatywnie wpływają na realizację celów instytucji. Przejawy biurokratyzmu to m.in. niedostosowanie do potrzeb odbiorców, przedłużanie załatwiania sprawy i unikanie decyzji innowacyjnych. Skutki biurokratyzmu to m.in. bariera dla przedsiębiorczości i niszczenie słabszych jednostek gospodarczych. | |||
==Źródła biurokratyzmu== | |||
* Źródła strukturalne - są związane z właściwościami struktury organizacyjnej instytucji tj. wielkość organizacyjnych części instytucji, właściwości podziału działań i hierarchii organizacyjnej, stopień scentralizowania decyzji, | |||
* Źródła subiektywne - są związane z osobowością działających i istotą człowieka, jego fizycznymi możliwościami wykonania określonych zadań oraz psychicznymi predyspozycjami do sprawnego działania, | |||
* Źródła kulturowe - są związane z uznawanymi w danej grupie społecznej, instytucji wartościami i normami społecznymi. Źródła te mają podłoże w ideach społecznych i obyczajach określających zachowanie członków instytucji. | |||
==Działania zbiurokratyzowane== | |||
== Działania zbiurokratyzowane == | |||
Biurokratyzm przejawia się w działaniach członków instytucji, które określamy mianem działań zbiurokratyzowanych. Działania te wyróżniają się spośród wszelkich działań podejmowanych w instytucji tym, że: | Biurokratyzm przejawia się w działaniach członków instytucji, które określamy mianem działań zbiurokratyzowanych. Działania te wyróżniają się spośród wszelkich działań podejmowanych w instytucji tym, że: | ||
* Powstają na tle biurokratyzacji instytucji, czyli w sytuacji "nasycenia" sposobu zorganizowania instytucji cechami charakterystycznymi dla biurokratycznego zorganizowania instytucji, | * Powstają na tle biurokratyzacji instytucji, czyli w sytuacji "nasycenia" sposobu zorganizowania instytucji cechami charakterystycznymi dla biurokratycznego zorganizowania instytucji, | ||
| Linia 28: | Linia 15: | ||
* Ujemnie wpływają na realizację formalnych celów instytucji. | * Ujemnie wpływają na realizację formalnych celów instytucji. | ||
[[Klasyfikacja]] działań zbiurokratyzowanych: | [[Klasyfikacja]] działań zbiurokratyzowanych: | ||
Ze względu na stosunek działań do obowiązujących przepisów w danej organizacji: | Ze względu na stosunek działań do obowiązujących przepisów w danej organizacji: | ||
* formalne - wykonywane zgodnie z przepisami np. nadmierna sztywność biurokraty, wynikająca z fetyszyzowania znaczenia przepisów, | * formalne - wykonywane zgodnie z przepisami np. nadmierna sztywność biurokraty, wynikająca z fetyszyzowania znaczenia przepisów, | ||
| Linia 37: | Linia 23: | ||
Ze względu na sposób wykonania działań: | Ze względu na sposób wykonania działań: | ||
* mające na celu minimalizację ryzyka np. odmowa załatwienia sprawy leżącej w kompetencji pracownika, gdy sposób jej załatwienia nie jest opisany w przepisach, | * mające na celu minimalizację ryzyka np. odmowa załatwienia sprawy leżącej w kompetencji pracownika, gdy sposób jej załatwienia nie jest opisany w przepisach, | ||
* mające na celu minimalizację wysiłku np. gromadzenie niezałatwionych spraw w celu stworzenia pozorów zapracowania. | * mające na celu minimalizację wysiłku np. gromadzenie niezałatwionych spraw w celu stworzenia pozorów zapracowania. | ||
<google>n</google> | |||
== Przejawy biurokratyzmu == | ==Przejawy biurokratyzmu== | ||
Zewnętrznymi przejawami biurokratyzmu są zjawiska: | Zewnętrznymi przejawami biurokratyzmu są zjawiska: | ||
* Niedostosowanie funkcjonowania instytucji do rzeczywistych potrzeb odbiorców ([[klient]]ów), | * Niedostosowanie funkcjonowania instytucji do rzeczywistych potrzeb odbiorców ([[klient]]ów), | ||
| Linia 52: | Linia 40: | ||
* Uzurpowanie sobie władzy nad klientem, petentem, | * Uzurpowanie sobie władzy nad klientem, petentem, | ||
* Ułatwianie sobie pracy przez przerzucanie własnych obowiązków na klientów organizacji i ograniczanie własnej wobec nich odpowiedzialności, | * Ułatwianie sobie pracy przez przerzucanie własnych obowiązków na klientów organizacji i ograniczanie własnej wobec nich odpowiedzialności, | ||
* Nie uwzględnianie jaki wpływ wywierają indywidualne cechy pracowników (postawy i [[relacje międzyludzkie]]) na [[efektywność]] organizacji,<ref>Ćwiklicki M. (2015). | * Nie uwzględnianie jaki wpływ wywierają indywidualne cechy pracowników (postawy i [[relacje międzyludzkie]]) na [[efektywność]] organizacji,<ref>Ćwiklicki M. (2015), s. 5</ref>, | ||
==Skutki biurokratyzmu== | |||
Deformacja biurokracji jaką jest biurokratyzm jest zjawiskiem negatywnym i nieodpowiednim współcześnie:<ref>Ćwiklicki M. (2015), s. 5</ref>, | |||
* Często jest wskazywany jako bariera przy zakładaniu własnej działalności gospodarczej. Nadmierna biurokracja zniechęca młodych przedsiębiorców, | |||
* Niszczy słabsze jednostki gospodarcze <ref> Tytko M. M.(2014), s. 56 </ref> | |||
== | {{infobox5|list1={{i5link|a=[[Biurokracja]]}} — {{i5link|a=[[Kultura organizacyjna]]}} — {{i5link|a=[[Dysfunkcja]]}} — {{i5link|a=[[Interesariusze]]}} — {{i5link|a=[[Kategoryzacja czynników ryzyka]]}} — {{i5link|a=[[Style kierowania wg Lewina, Lippitta i White]]}} — {{i5link|a=[[Zaufanie]]}} — {{i5link|a=[[Władza]]}} — {{i5link|a=[[Kompetencje]]}} }} | ||
==Przypisy== | ==Przypisy== | ||
<references /> | <references /> | ||
==Bibliografia== | |||
<noautolinks> | |||
* Crozier M. (1967), ''Biurokracja anatomia zjawiska'', Warszawa | |||
* Ćwiklicki M. (2015), ''[https://mpra.ub.uni-muenchen.de/65345/1/MPRA_paper_65345.pdf W kierunku neo-biurokracji: o biurokracji we współczesnych koncepcjach zarządzania publicznego]'' | |||
* Koźmiński A., Piotrowski W. (red.) (2010), ''Zarządzanie teoria i praktyka'', Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa | |||
* Solarz P. (2013), ''Biurokracja w funkcjonowaniu aparatu państwowego w Polsce po 1989 roku''. Wydawnictwo Vizja Press & It, Warszawa | |||
* Suwaj P. (red.) (2009), ''Patologie w administracji publicznej'', Wolters Kluwer, Warszawa | |||
* Tytko M. (2014), ''[https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/bitstream/handle/item/6396/tytko_uniosceptyczna_koncepcja_patriotyzmu_u_stanislawa_papieza_i_piotra_doerre%27go.pdf?sequence=1&isAllowed=y Uniosceptyczna koncepcja patriotyzmu u Stanisława Papieża i Piotra Döerre'go: (prawo unijne a biurokracja, Niemcy i kolonizacja Polski]'', Pedagogika Katolicka, nr 15 | |||
* Wawrzyniak B. (1972), ''Organizacja formalna zakładu pracy''. Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa | |||
* Żyrek-Horodyska E. (2015), ''Biurokracja PRL-u w dokumencie Krzysztofa Kieślowskiego w kontekście powieści Urząd Tadeusza Brezy i publikacji z „Trybuny Ludu”'', Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków | |||
</noautolinks> | |||
{{a|Łukasz Brzyski, Natalia Prusak}} | {{a|Łukasz Brzyski, Natalia Prusak}} | ||
[[Kategoria:Teorie organizacji]] | [[Kategoria:Teorie organizacji]] | ||
{{#metamaster:description|Biurokratyzm to patologiczne ograniczenie sprawności instytucji, wynikające z formalizacji. Powoduje obniżoną efektywność i dominację celów pracowników. Krytyka pojawiła się już w XIX wieku.}} | |||
Aktualna wersja na dzień 12:15, 19 sty 2024
Biurokratyzm - patologiczne ograniczenie sprawności działania i funkcjonowania instytucji w wysokim stopniu sformalizowanych. Wszystkie niezamierzone i nieprzewidywane skutki biurokracji, które obniżają sprawność funkcjonowania organizacji biurokratycznej. Istotą biurokratyzmu jest pierwszeństwo realizacji przez pracowników - pełniących na różnych szczeblach hierarchii organizacyjnej funkcje regulacyjne - zautonomizowanych celów własnych lub grupowych. Krytyka biurokratyzmu pojawiła się w Europie już w XIX wieku[1]
TL;DR
Biurokratyzm to patologiczne ograniczenie sprawności działania instytucji, które wynika z cech struktury organizacyjnej, osobowości pracowników i wartości kulturowych. Przejawia się poprzez działań zbiurokratyzowane, które są nieprzewidziane i negatywnie wpływają na realizację celów instytucji. Przejawy biurokratyzmu to m.in. niedostosowanie do potrzeb odbiorców, przedłużanie załatwiania sprawy i unikanie decyzji innowacyjnych. Skutki biurokratyzmu to m.in. bariera dla przedsiębiorczości i niszczenie słabszych jednostek gospodarczych.
Źródła biurokratyzmu
- Źródła strukturalne - są związane z właściwościami struktury organizacyjnej instytucji tj. wielkość organizacyjnych części instytucji, właściwości podziału działań i hierarchii organizacyjnej, stopień scentralizowania decyzji,
- Źródła subiektywne - są związane z osobowością działających i istotą człowieka, jego fizycznymi możliwościami wykonania określonych zadań oraz psychicznymi predyspozycjami do sprawnego działania,
- Źródła kulturowe - są związane z uznawanymi w danej grupie społecznej, instytucji wartościami i normami społecznymi. Źródła te mają podłoże w ideach społecznych i obyczajach określających zachowanie członków instytucji.
Działania zbiurokratyzowane
Biurokratyzm przejawia się w działaniach członków instytucji, które określamy mianem działań zbiurokratyzowanych. Działania te wyróżniają się spośród wszelkich działań podejmowanych w instytucji tym, że:
- Powstają na tle biurokratyzacji instytucji, czyli w sytuacji "nasycenia" sposobu zorganizowania instytucji cechami charakterystycznymi dla biurokratycznego zorganizowania instytucji,
- Zostały nieprzewidziane z punktu widzenia formalnych celów instytucji,
- Ujemnie wpływają na realizację formalnych celów instytucji.
Klasyfikacja działań zbiurokratyzowanych: Ze względu na stosunek działań do obowiązujących przepisów w danej organizacji:
- formalne - wykonywane zgodnie z przepisami np. nadmierna sztywność biurokraty, wynikająca z fetyszyzowania znaczenia przepisów,
- nieformalne - wykonywane poza przepisami lub wbrew nim np. nadmierne przeciąganie załatwiania sprawy interesanta.
Ze względu na obiekty, na które ukierunkowane jest działanie:
- dotyczące członków danej instytucji np. przesunięcie podjęcia decyzji na innych członków instytucji,
- związane ze stosunkami: instytucja - otoczenie np. zniechęcenie interesanta przez wykazanie trudności w załatwieniu danej sprawy,
Ze względu na sposób wykonania działań:
- mające na celu minimalizację ryzyka np. odmowa załatwienia sprawy leżącej w kompetencji pracownika, gdy sposób jej załatwienia nie jest opisany w przepisach,
- mające na celu minimalizację wysiłku np. gromadzenie niezałatwionych spraw w celu stworzenia pozorów zapracowania.
Przejawy biurokratyzmu
Zewnętrznymi przejawami biurokratyzmu są zjawiska:
- Niedostosowanie funkcjonowania instytucji do rzeczywistych potrzeb odbiorców (klientów),
- Podejmowanie decyzji na podstawie informacji o charakterze wtórnym (pisemne sprawozdania, protokoły itp.),
- Przedłużanie toku załatwiania sprawy, będące skutkiem każdorazowego zwracania się don osób o wyższym autorytecie, dla uzyskania formalnej akceptacji decyzji,
- Przesuwanie podjęcia decyzji na niższy lub wyższy szczebel organizacyjny,
- Unikanie podejmowania decyzji w zakresie innowacji organizacyjnych,
- "Migrena kancelaryjna", tzn. nie uzasadnione żadną koniecznością przewlekanie załatwiania spraw i podejmowania decyzji,
- Wykazywanie w stosunkach z otoczeniem instytucji swojego znaczenia jako osoby, bez której nie można załatwić określonej sprawy,
- Nadmierne pisemne dokumentowanie i uzasadnianie zgodności własnych działań z obowiązującą formalnie procedurą,
- Sztywność, formalizm i rytualizm w interpretowaniu sytuacji i przepisów,
- Uzurpowanie sobie władzy nad klientem, petentem,
- Ułatwianie sobie pracy przez przerzucanie własnych obowiązków na klientów organizacji i ograniczanie własnej wobec nich odpowiedzialności,
- Nie uwzględnianie jaki wpływ wywierają indywidualne cechy pracowników (postawy i relacje międzyludzkie) na efektywność organizacji,[2],
Skutki biurokratyzmu
Deformacja biurokracji jaką jest biurokratyzm jest zjawiskiem negatywnym i nieodpowiednim współcześnie:[3],
- Często jest wskazywany jako bariera przy zakładaniu własnej działalności gospodarczej. Nadmierna biurokracja zniechęca młodych przedsiębiorców,
- Niszczy słabsze jednostki gospodarcze [4]
| Biurokratyzm — artykuły polecane |
| Biurokracja — Kultura organizacyjna — Dysfunkcja — Interesariusze — Kategoryzacja czynników ryzyka — Style kierowania wg Lewina, Lippitta i White — Zaufanie — Władza — Kompetencje |
Przypisy
Bibliografia
- Crozier M. (1967), Biurokracja anatomia zjawiska, Warszawa
- Ćwiklicki M. (2015), W kierunku neo-biurokracji: o biurokracji we współczesnych koncepcjach zarządzania publicznego
- Koźmiński A., Piotrowski W. (red.) (2010), Zarządzanie teoria i praktyka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
- Solarz P. (2013), Biurokracja w funkcjonowaniu aparatu państwowego w Polsce po 1989 roku. Wydawnictwo Vizja Press & It, Warszawa
- Suwaj P. (red.) (2009), Patologie w administracji publicznej, Wolters Kluwer, Warszawa
- Tytko M. (2014), Uniosceptyczna koncepcja patriotyzmu u Stanisława Papieża i Piotra Döerre'go: (prawo unijne a biurokracja, Niemcy i kolonizacja Polski, Pedagogika Katolicka, nr 15
- Wawrzyniak B. (1972), Organizacja formalna zakładu pracy. Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
- Żyrek-Horodyska E. (2015), Biurokracja PRL-u w dokumencie Krzysztofa Kieślowskiego w kontekście powieści Urząd Tadeusza Brezy i publikacji z „Trybuny Ludu”, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków
Autor: Łukasz Brzyski, Natalia Prusak
