Badania lekarskie

Są istotnym elementem profilaktycznej ochrony zdrowia w zakresie której pracodawca ściśle współdziała z służbą medycyny pracy. Przed rozpoczęciem i w trakcie wykonywania pracy w ramach stosunku pracy pracownik musi poddawać się określonym badaniom lekarskim, są to:

• badania wstępne
• badania okresowe
• badania kontrolne

Celem tych badań jest przede wszystkim ustalenie, czy pracownik nie ma żadnych przeciwwskazań do wykonywania powierzonej mu pracy i czy jego zdrowiu i życiu nie zagraża niebezpieczeństwo.

Obowiązek skierowania na badania lekarskie osoby, ciąży na pracodawcy na zasadach określonych w przepisach rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz. U. nr 69, poz. 332 z późn. zm.), dalej rozporządzenia. Wzór skierowania na badania lekarskie pracownika, również na badania wstępne przed podjęciem zatrudnienia, określa rozporządzenie Ministra Zdrowia

Pracodawca jest zobowiązany do wydania pracownikowi skierowania na badania w dwóch egzemplarzach, jeden dla pracownika - osoby kierowanej na badania, drugi dla lekarza medycyny pracy. Skierowanie na badania lekarskie powinno zawierać nazwę stanowiska pracy, a także związane z nim zagrożenia, może wykonać kopię wydanego skierowania i przechowywać w aktach osobowych pracownika razem z orzeczeniem lekarskim.

Badania lekarskie okresowe i kontrolne przeprowadza się w miarę możliwości w godzinach pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Przy ustalaniu wynagrodzenia za czas nieobecności, stosuje się zasady obowiązujące przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy. Pracodawca pokrywa ewentualne koszty związane z przejazdem pracownika na badania do innej miejscowości.

Badania lekarskie wstępne wykonuje się poza godzinami pracy. Badania wstępne, okresowe i kontrolne są wykonywane na podstawie umowy zawartej przez pracodawcę z podstawową jednostką służby medycyny pracy art. 12 ust.1

TL;DR

Pracodawcy są zobowiązani do przeprowadzania badań lekarskich wstępnych, okresowych i kontrolnych dla swoich pracowników w celu ochrony ich zdrowia i bezpieczeństwa. Badania wstępne są wykonywane przed rozpoczęciem pracy, badania okresowe są przeprowadzane regularnie w zależności od rodzaju pracy, a badania kontrolne są wykonywane po dłuższej nieobecności w pracy z powodu choroby. Badania te są przeprowadzane przez lekarzy medycyny pracy na podstawie umowy zawartej z pracodawcą.

Badania wstępne

Wykonywane są przed podjęciem pracy, podlegają nim według art. 229 §1 Kodeks pracy:

• osoby przyjmowane do prac,
• pracownicy młodociani przenoszeni na inne stanowisko pracy,
• pracownicy przenoszeni na stanowiska pracy, na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub uciążliwe

Wyjątek stanowią:

1. Osoby ponownie przyjmowane do pracy u tego samego pracodawcy

• na to samo stanowisko,
• na stanowisko o takich samych warunkach pracy,
• na podstawie kolejnej umowy o pracę zawartej w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej umowy o pracę z tym samym pracodawcą

2. Osoby przyjmowane do pracy u innego pracodawcy na dane stanowisko w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniego stosunku pracy (bądź pozostających jednocześnie w stosunku pracy z innym pracodawcą), jeżeli przedstawią pracodawcy aktualne orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie, a pracodawca ten stwierdzi, że warunki te odpowiadają warunkom występującym na danym stanowisku pracy; zwolnienie to nie dotyczy osób przyjmowanych do wykonywania prac szczególnie niebezpiecznych, o których mowa w § 80 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 z późn. zm.).

3. Jeżeli pracownik podejmuje dodatkowe zatrudnienie pozostając w stosunku pracy z innym pracodawcą w takich samych warunkach pracy lub zbliżonych do wcześniejszych, w których była wykonywana praca jest zwolniony z wstępnych badań lekarskich. Skierowanie na wstępne badania lekarskie prawnik otrzymuje od pracodawcy w którym określone powinno zostać stanowisko pracy, a także związane z nim zagrożenia.

Badania okresowe

Badaniom lekarskim okresowym podlega każdy pracownik w celu ustalenia zdolności do wykonywania pracy na danym stanowisku. O zakresie i częstotliwości wykonywania badań okresowych decyduje lekarz przeprowadzający te badania w oparciu o załącznik do rozporządzenia MZiOS z 30.05.1996r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników. Terminy kolejnych badań lekarskich wyznacza lekarz medycyny pracy w wydanym orzeczeniu, pracodawca jest zobowiązany wystawić skierowanie na badania w określonym czasie

Badania okresowe to cały pakiet badań, na podstawie których lekarz medycyny pracy kontroluje kondycję pracownika, sprawdza, czy warunki pracy nie pogarszają jego stanu zdrowia, dlatego też częstotliwość wykonywania badań jest różna dla każdego pracownika i uzależniona jest od stanu zdrowia i rodzaju zajmowanego stanowiska pracy:

• co 2 lata, gdy pracownik narażony jest na wdychanie szkodliwych oparów i pyłów
• co 3 lata, gdy w zakładzie pracy panuje gorący mikroklimat
• co 4 lata, gdy pracownik stale korzysta z komputera
• co 5 lat, pracownicy biurowi, którzy nie korzystają z komputera

Pracodawcy zatrudniający pracowników w warunkach narażenia na działanie substancji i czynników rakotwórczych lub pyłów zwłókniających, ma zwiększone obowiązki w zakresie badań.

Oprócz badań wstępnych i podstawowych badań okresowych powinien zapewnić tym pracownikom badania okresowe:

• po zakończeniu pracy w kontakcie ze wskazanymi substancjami, czynnikami i pyłami
• na wniosek pracowników - po rozwiązaniu stosunku pracy.

Badania kontrolne

Badania kontrolne wykonuje się w celu sprawdzenia, czy stan zdrowia pracownika pozwala na jego dalsze wykonywanie pracy na dotychczasowym stanowisku. Badaniom muszą poddać się pracownicy, których nieobecność w pracy z powodu choroby trwała dłużej niż 30 dni.

Badania lekarskie — artykuły polecane

Badania medycyny pracy — Badania do pracy — Skierowanie na badania — Badania profilaktyczne — Posiłki regeneracyjne — Dyscyplina pracy — Pracownik — Okres rozliczeniowy — Obowiązki pracodawcy

Bibliografia

• Ambroziewicz M. (2017), Meritum. Bezpieczeństwo i higiena pracy, Wolters Kluwer, Warszawa
• Naróg B. (2013), Badania lekarskie, Okulary korekcyjne, Szkolenia bhp, Stanowiska pracy. Bhp w praktyce dla pracodawcy, C.H. Beck, Warszawa
• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Dz.U. 1997 nr 129 poz. 844
• Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy. Dz.U. 1996 nr 69 poz. 332
• Ustawa z dnia 27 czerwca 1997 r. o służbie medycyny pracy. Dz.U. 1997 nr 96 poz. 593

Autor: Karolina Klimek Beata Twardosz