Fracht
Fracht (ang. freight) - określenie to może oznaczać przewóz towarów lub sam przewożony towar, najczęściej jednak pojęcie to stosuje się do określenia wynagrodzenia należnego przewoźnikowi od właściciela ładunku lub dostarczającego ładunek za dokonanie przewozu. Opłata ta zazwyczaj uiszczania jest przewoźnikowi po dostarczeniu towaru do miejsca przeznaczenia, jednak może być także przekazana z góry, jeżeli zostanie to uzgodnione w umowie. Określenie "fracht" najczęściej używane jest w przewozie morskim, jednak zostało rozszerzone również na inne gałęzie transportu; tak na przykład opłata za przewóz koleją, czyli tzw. przewoźne, również bywa nazywana frachtem.
TL;DR
Fracht to opłata za przewóz towarów, którą przewoźnik otrzymuje od właściciela ładunku. Może być naliczany na różne sposoby, np. według wagi, ilości, wartości lub miary. Istnieją różne rodzaje stawek frachtowych, takie jak umówiona, taryfowa, zwyczajowa czy bieżąca-przeciętna. Indeksy frachtowe są wskaźnikami cen na rynku przewozów morskich i służą do prognozowania zmian gospodarczych. BDI jest najpopularniejszym indeksem frachtowym. Giełdy frachtowe są programami komputerowymi służącymi do poszukiwania i ogłaszania wolnych przestrzeni ładunkowych i wolnych ładunków. Przedsiębiorstwa transportowe korzystają z giełd frachtowych, aby organizować transport i poszukiwać nowych ofert.
Sposób naliczania frachtu
Fracht może być liczony według różnych kryteriów, np. od wagi, ilości, wartości, miary lub ryczałtowo. Za podstawę naliczania frachtu można przyjąć:
- ciężar ładunku,
- sposób przewozu ładunku,
- szybkość przewozu (w zależności czy chodzi o przesyłkę ekspresową, przesyłkę pośpieszną lub przesyłkę zwyczajną),
- zajętą powierzchnię podłogi wagonu,
- rodzaj przesyłki, jeżeli wpływa on na jej klasę taryfową,
- taryfową odległość przewozu.
Rodzaje stawek frachtowych
- stawka umówiona,
- stawka taryfowa,
- stawka zwyczajowa,
- stawka bieżąca-przeciętna.
Umowy frachtowe należą do typu umów konsensualnych, co oznacza, iż są one wynikiem zgodnego oświadczenia woli obu stron i akceptacji warunków zawartych w umowie. W żegludze regularnej, dokumentem, który umożliwia zawarcie umowy o przewóz jest nota bukingowa, w żegludze nieregularnej natomiast jest to czarter - partia. Za zawieranie tego rodzaju umów odpowiedzialni są maklerzy frachtowi.
Jeżeli ładunek mający dotrzeć do określonego portu, nie zostanie tam odebrany i z określonych powodów wróci z powrotem do miejsca załadunku lub też zostanie wyładowany w najbliższym bezpiecznym porcie, wówczas armatorowi przysługuje tzw. fracht powrotny.
Indeksy frachtowe
Indeksy frachtowe definiuje się jako zbiorcze wskaźniki cen na rynku przewozów morskich. Uważane są nie tylko za mierniki sytuacji na rynku frachtowym, ale również za prognostyk zmian gospodarczych na świecie. Ich wartość obliczana jest jako średnia na bazie cen (stawek frachtowych bądź tenut dzierżawnych), które obowiązują na danym, częściowym rynku frachtowym w określonym czasie. Najpopularniejszym z nich jest BDI (Baltic Dry Index) - bałtycki indeks rynku suchych ładunków masowych. Jego najbardziej charakterystyczne cechy związane są z precyzyjnie dobieranym zakresem relacji przewozowych, przejrzystymi zasadami konstrukcji i szerokim zastosowaniem.
Znaczenie BDI jako miernika światowej koniunktury gospodarczej jest związane z aktywnością gospodarczą, mierzoną na przykład PKB lub produkcją przemysłową, z wielkością handlu drogą morską. Większy popyt na przewożone flotą morską surowce wywołuje większą produkcję przemysłową, co oddziałuje na wzrost gospodarczy. Większy popyt na przewozy przy stałym potencjale przewozowym oznacza wzrost stawek frachtowych. Dlatego na podstawie wysokości stawek przewozowych na rynku surowców można wywnioskować tendencje w produkcji przemysłowej.
Z reguły wielkość floty utrzymuje się na w miarę stabilnym poziomie. Budowa nowego statku trwa kilka lat, dlatego armatorzy nie są w stanie w krótkim czasie zwiększyć swojej oferty przewozowej tak, aby oddziaływała ona na cały rynek. Ograniczenia ze strony budownictwa okrętowego przekładają się na funkcjonowanie rynku frachtowego, w tym przede wszystkim na wysokość indeksów frachtowych.
Giełdy frachtowe
W ramach dystrybucji usług przewoźnicy wykorzystują też media, np. radio, pracę, telewizję i internet. Jednym ze współczesnych kanałów dystrybucji są giełdy frachtowe. Są to programy komputerowe, wykorzystujące zasoby internetu, służące do poszukiwania i ogłaszania wolnych przestrzeni ładunkowych i wolnych ładunków, zarówno w transporcie krajowym, jak i międzynarodowym.
Z giełd korzystają głównie firmy transportowe i spedycyjne, których podstawowym celem działalności jest organizacja transportu. Dzięki dynamicznie rozwijającemu się rynkowi komputerów bezprzewodowych oraz bezprzewodowego internetu, właściciel przedsiębiorstwa może sprawować rolę spedytora i kierowcy w jednej osobie. Dzięki tej mobilności giełd frachtowych, przedsiębiorstwa transportowe, które dopiero rozpoczynają swoją działalności na rynku, mają możliwość już na starcie uniknięcia dodatkowego kosztu związanego z zatrudnieniem osoby odpowiedzialnej za organizację transportu i poszukiwanie nowych ofert, co w dalszej perspektywie przekłada się na możliwości rozwoju przedsiębiorstwa.
| Fracht — artykuły polecane |
| Połączenie lotnicze — Franchising — Usługa kurierska — Transport — Monopol — Przewoźnik — Lot czarterowy — SaaS — B2B |
Bibliografia
- Dowigałło Z. (2004), Nowy słownik ekonomiczny przedsiębiorcy, Wydawnictwo ZNICZ, Szczecin
- Dziechciarz M. (2015), Giełdy frachtowe jako narzędzia wspomagające efektywność wykorzystania taboru samochodowego, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Problemy Transportu i Logistyki, nr 29, s. 357-369, rys., bibliogr. 11 poz
- Główczyk J. (2000), Uniwersalny słownik ekonomiczny, Fundacja Innowacja Wyższa Szkoła Społeczno-Ekonomiczna, Warszawa, s. 93
- Orłowski T. (1998), Nowy leksykon ekonomiczny, Oficyna Wydawnicza Graf-Punkt, Warszawa
- Penc J. (1997), Leksykon Biznesu, Placet, Warszawa
- Wagner N. (2014), Zastosowanie indeksów frachtowych jako mierników aktywności gospodarczej, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Problemy Transportu i Logistyki, nr 26, s. 185-197, rys., bibliogr. 5 poz
Autor: Dorota Rajda, Dominika Przebięda
