Prawo wekslowe

Prawo wekslowe - gałąź prawa, która reguluje przepisy dotyczące wystawiania i obrotu wekslami. Opiera się na ustawie z dnia 28 kwietnia 1936 r. - Prawo wekslowe. Ten rodzaj prawa jest głównie prawem praktyki. Stosuje się je coraz częściej, ponieważ weksel staje się coraz bardziej powszechny.

TL;DR

Prawo wekslowe reguluje przepisy dotyczące wystawiania i obrotu wekslami. Pochodzi z ustawy z 1936 roku. Weksle i prawo wekslowe mają swoje korzenie w praktyce handlu i powstały dzięki kupcom z różnych krajów. Prawo wekslowe wywodzi się z różnych zwyczajów handlowych i jest powiązane z wymianą międzynarodową. W Polsce prawo wekslowe reguluje ustawa, która opiera się na Konwencji genewskiej z 1930 roku. Istnieją również inne akty prawne, które dotykają tematyki weksla. Zdolność wekslowa to uzdolnienie do bycia podmiotem praw i obowiązków wynikających z weksla, a zdolność do czynności wekslowych to możliwość zaciągania zobowiązań wekslowych. W przypadku osób prawnych i jednostek organizacyjnych bez osobowości prawnej, zdolność do czynności wekslowych jest atrybutem zdolności prawnej.

Geneza prawa wekslowego

Weksle i prawo wekslowe mają swój początek w krajach europejskich, głównie zachodnich i południowych. Pierwsze weksle powstały w średniowiecznych miastach we Włoszech. Jednak bardzo prawdopodobne jest, że wszystko rozpoczęło się o wiele wcześniej, ponieważ weksle są wytworami praktyki obrotu, które powstały dzięki kupcom z różnych krajów (np. wymiana handlowa pomiędzy miastami na Półwyspie Apenińskim, handel morski). Prawo wekslowe wywodzi się z różnych zwyczajów handlowych i jest precyzyjnie powiązane z wymianą międzynarodową. Zakon Templariuszy znacząco wpłynął na rozwój prawa wekslowego poprzez prowadzoną działalność bankierską. Kupcy z powodu licznych systemów walutowych musieli stale wymieniać pieniądze, co doprowadziło do utworzenia nowego zawodu - bankiera. Bankierzy otrzymując monety od kupców zarabiali na różnicach kursowych. Jednak potrzeby handlu spowodowały, że wymieniano pieniądze, które przyniósł klient na pieniądze, którymi podczas zawierania umowy bankier nie dysponował. Równowartość tych pieniędzy klient otrzymywał w przyszłości, w danym miejscu i czasie. W ten sposób, aby ułatwić sobie handel i obrót gotówką powstały pierwsze weksle (Koziński M.,2005, s. 13-15).

Do powstania obecnej formy weksla i postępu w prawie wekslowym doprowadziły tzw. jarmarki wekslowe. Odbywały się w Szampanii w XII i XIII wieku oraz w XIV i XV wieku w Lyonie, Besancon, Piacenzie, Novi. Na jarmarkach miały miejsce spotkania bankierów z całego świata dokonujących kompensaty długów wekslowych (Koziński M.,2005, s. 17).

Pierwsze ustawy wekslowe tworzyły się w Niemczech. W XVII wieku powstały w Europie ustawy wekslowe we Włoszech, Szwecji, Danii, Rosji (Koziński M.,2005, s. 18).

Źródła prawa wekslowego

W Polsce w znacznej mierze prawo wekslowe reguluje ustawa - Prawo wekslowe. Jednak przepisy w niej zawarte nie zostały utworzone przez polskiego ustawodawcę. Pochodzą one z Konwencji genewskiej z 7 czerwca 1930 r. w sprawie jednolitej ustawy o wekslach trasowanych i własnych. Na kształt ustawy wpłynęły również Konwencja z dnia 7 czerwca 1930 r. o uregulowaniu pewnych kolizji ustaw w przedmiocie weksli trasowanych i własnych (Dz. U. z 1937 r. Nr 26, poz.177) oraz Konwencja z dnia 7 czerwca 1930 r. dotycząca opłaty stemplowej w przedmiocie weksli trasowanych i własnych (Dz. U. z 1937 r. Nr 26, poz.179).

Ponadto źródła prawa wekslowego obejmują również dwa rozporządzenia w celu utworzenia ustawy:

• rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 19 listopada 1936r. o niszczeniu odpisów i protestów weksli i czeków (Dz. U. Nr 90, poz.625),
• rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 9 października 1965r. w sprawie sporządzania protestów weksli przez urzędy pocztowe (Dz. U. Nr 45, poz.282).

Oprócz tego istnieje szereg aktów prawnych, które dotykają tematyki weksla bezpośrednio lub dzięki którym można doszukiwać się swoich praw powiązanych z wekslem:

• kodeks postępowania cywilnego
• prawo o notariacie
• ustawa o kredycie konsumenckim
• prawo bankowe.

Można również wskazać uchwałę nr 2/98 Zarządu NBP z dnia 27 lutego 1998r (Dz. Urz. NBP Nr 3, poz.5) w sprawie rodzajów weksli, które przyjmuje NPB do redyskonta oraz zasad i trybu ich redyskontowania (Kiedacz Z., 2010, s. 18-19).

Zdolność wekslowa a zdolność do czynności wekslowych

Polskie prawo określa zdolność wekslową jako uzdolnienie bycia podmiotem praw i obowiązków, które wynikają z weksla. Jest to atrybut zdolności prawnej. Wobec tego każdy podmiot, który jest w posiadaniu zdolności prawnej, posiada również zdolność wekslową. Zasady nabycia zdolności prawnej można znaleźć w kodeksie cywilnym.

Natomiast zdolność do czynności wekslowych jest to możliwość zaciągania zobowiązań wekslowych. W polskim prawie zbiega się to z pojęciem zdolności do czynności prawnych. Wynika z tego, że każdy podmiot, który posiada zdolność do czynności prawnych będzie posiadać zdolność do czynności wekslowych.

Trzeba wziąć pod uwagę, że w sytuacji osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, które posiadają według ustawy zdolność prawną, zdolność do czynności prawnych jest atrybutem zdolności prawnej. Należy zauważyć, że zwłaszcza spółki cywilne nie posiadają zdolności wekslowej ani zdolności do czynności wekslowych. Wspólnicy spółki cywilnej mogą być zobowiązanymi z weksla, natomiast ona sama - jako spółka cywilna - nigdy (Kiedacz Z., 2010, s. 19).

Prawo wekslowe — artykuły polecane

Ustawa o prawie autorskim — Biuro informacji gospodarczej — Spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa — Timeshare — Timesharing — Kodeks — Moratorium — Ordynacja podatkowa — Emisja obligacji

Bibliografia

• Biadacz R. (2016) Geneza i ewolucja weksli przed 1939 rokiem, Studia Oeconomica Posnaniensia, vol. 4, no. 11
• Głowacka A., Fojt A. (2015) Egzekucja z weksla w postępowaniu egzekucyjnym w administracji, Folia Iuridica Universitatis Wratislaviensis, vol. 4 (1), 343−356
• Kiedacz Z. (2010), Prawo wekslowe i czekowe, Wolters Kluwer, Warszawa
• Koziński M. (2005) Prawo wekslowe, Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa "Domu Organizatora" w Toruniu
• Ustawa z dnia 28 kwietnia 1936 r. - Prawo wekslowe. Dz.U. 1936 nr 37 poz. 282

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.

Autor: Joanna Spyrka