Planowanie przestrzenne zakładu
Planowanie przestrzenne zakładu należy rozumieć jako metodyczne postępowanie dotyczące sfery przestrzennego organizowania procesów pracy wewnątrz przedsiębiorstwa. Należy podczas planowania tej sfery określić: treść, zasady oraz metody i techniki stosowane podczas realizacji kolejnych etapów. Jedną z pierwszych metodyk zaprezentował R.Munther, nazwał ją "metodą SLP". Wskazywała ona w swej treści poszczególne etapy przystosowania do przestrzennego organizowania procesów produkcyjnych takie jak:
- zbieranie i analizę informacji,
- ustalenie niezbędnej powierzchni,
- ustalenie ogólnej koncepcji rozmieszczenia obiektów,
- opracowanie szczegółowego planu rozmieszczenia,
- wdrożenie projektu.
Z. Martyniak opublikował własną metodykę przestrzennego organizowania pracy w której wyróżnił następujące etapy:
- rozpoznawanie,
- modelowanie,
- analizowanie,
- projektowanie,
- wdrażanie.
Etap rozpoznawania ma swój początek w zdefiniowaniu przedmiotu badania lub projektowania. Przedmiot badania powstaje gdy mamy do czynienia z reimplantacją, natomiast przedmiot badania występuje podczas tworzenia obiektów od podstaw. W etapie tym wyznaczamy dokładne granice przestrzennego rozmieszczenia przedmiotu badania i przystępujemy do zbierania niezbędnych danych. Dane te powinny zawierać informacje dotyczące struktury organizacyjnej czyli podziału funkcji, ich nośników oraz ich hierarchicznego uporządkowania. Zbieramy dane dotyczące (w przypadku zakładu przemysłowego) materiałów podstawowych, pomocniczych, półfabrykatów, technologii. Kompletujemy dane z zakresu procesów pracy, aparatury, plany sytuacyjne pomieszczeń, otoczenia oraz istniejących powiązań z sąsiednimi systemami i otoczeniem zewnętrznym. Etap rozpoznawania kończy się definitywnym ustaleniem celów jakie mamy do osiągnięcia, które były przesłanką do rozpoczęcia badania. Może to być minimalizacja kosztów, lepsze wykorzystanie zaangażowanych w proces produkcyjny środków trwałych m.in. transportu wewnętrznego. Etap modelowania realizowany przeważnie jest w dwóch równoległych fazach nazywanych odpowiednio modelowaniem graficznym i modelowaniem matematycznym. Zdarza, się że występuje tylko jedna faza modelowania graficzna lub matematyczna. Podczas modelowania graficznego ustalany jest model przebiegów operacyjnych i model przestrzenny, występujący w szczególnej postaci pod nazwą "wykres Sankeya". W przypadku modelowania matematycznego problemów dotyczących optymalnego rozmieszczenia przestrzennego zastosowanie ma programowanie dyskretne lub nieliniowe. W praktyce większość przypadków dotyczy programowania dyskretnego.
Etap analizowania wariantów rozmieszczenia prowadzony może być za pomocą wielu metod i technik, które w uproszczeniu można pogrupować jako:
- oparte na metodzie prób i błędów,
- algorytmy przybliżonej optymalizacji prowadzące do rozwiązań suboptymalnych,
- algorytmy optymalizacyjne.
Jako efekt przeprowadzonej analizy wariantów rozmieszczenia obiektów otrzymuje się rozwiązanie idealne, pomijające rzeczywiste powierzchnie obiektów, faktyczne odległości między nimi, wymuszoną lokalizację obiektów ze względów technicznych.
Etap projektowania szczegółowego rozpoczyna się od określenia praktycznych ograniczeń, dotyczących niezbędnej powierzchni lokalizowanych obiektów, ograniczeń jakościowych, narzuconych warunków technicznych i wymogów BHP. Dodatkowo uwzględniając ograniczenia jakościowe zakładające, ze wszystkie oddziały powinny mieć lokalizacje w prostokątnej hali można za pomocą tzw. makiet płaskich otrzymać najbardziej optymalne zadanie mając na uwadze istniejące ograniczenia. W ten sposób otrzymujemy rozwiązanie metodą prób i błędów przechodząc przez kolejne etapy od rozwiązania teoretycznego.
| Planowanie przestrzenne zakładu — artykuły polecane |
| Badanie pracy biurowej — Analiza diagnostyczna — Metoda prognostyczna — Metodyka badania potrzeb informacyjnych — Cykl organizacyjny — Diagram systematyki — Metoda RAPPOS — Założenia koncepcji wariantowania — Mapa procesów |
Bibliografia
- Martyniak Z. (1987), Organizatoryka, PWE, Warszawa
Autor: Andrzej Kogut
