Henry Louis Le Chatelier
| Henry Louis Le Chatelier |
|---|
| Polecane artykuły |
Henry Louis Le Chatelier urodził się 8 października 1850 roku w Paryżu. Był jednym z pięciu głównych przedstawicieli nurtu inżynierskiego (industrial engineering) w nauce organizacji i zarządzania. Nurt ten zajmował się organizacją procesów produkcyjnych i usługowych w różnych dziedzinach gospodarki. Zmarł 17 września 1936 roku w wieku 85 lat.
Życie prywatne
Dzieciństwo
Le Chatelier urodził się jako syn inżyniera Louisa Le Chatelier i Louise Durand. Jego ojciec miał spory udział w powstaniu francuskiego przemysłu aluminiowego. Miał jedną siostrę - Marie i czwórkę braci: Louis'a, Alfreda, Geogre'a i André. W 1869 roku podjął się nauki na Politechnice École w Paryżu. (Desch, C. H., 1938, s. 250–259)
Małżeństwo
H. L. Le Chatelier wziął ślub z Geneviève Nicolas. Para miała siódemkę dzieci, czwórkę dziewczynek i trójkę chłopców. Piątka z nich poszła w ślady ojca i rozpoczęła karierę naukową. Dwójka zmarła jeszcze za życia rodziców. (Desch, C. H., 1938, s. 250–259)
Praca naukowa
Le Chatelier w 1881 roku opublikował regułę przekory, która stała się przełomem w ówczesnej chemii. Mówi ona, że: "każdy układ pozostający w stanie równowagi na skutek działania czynników zewnętrznych ulega przemianie ograniczającej oddziaływanie tych czynników" (Z. Martyniak, 1999, s. 41). Zasadę tę do nauk organizacji przeniósł Karol Adamiecki, który stwierdził, że jeśli w organizacji wprowadzimy zmiany (wytrącimy system z równowagi), to będzie ona chciała powrócić do poprzedniego stanu równowagi. Wynika z tego, że należy stopniowo wprowadzać zmiany, aby nie doprowadzić do ich odrzucenia.
W 1904 roku Le Chatelier założył pierwsze we Francji czasopismo metalurgiczne "Le Revue de Metallurgie", w którym drukował artykuły na tematy związane m.in. z organizacją pracy, a także niektóre artykuły F.W. Taylora.
W 1926 roku Le Chatelier wydał książkę pt. "Filozofia systemu Taylora" gdzie zamieścił nie tylko opracowane przez Taylora zasady i metody naukowej organizacji, ale także swoje artykuły uogólniające te teorie. Zostały one sformułował jako zasada stopniowego doskonalenia, zwana obecnie cyklem organizacyjnym. Składa się on z pięciu, kolejnych etapów:
- 1. Wybór celu do osiągnięcia:
- zasada jedyności - cel nie powinien być rozdrobniony, należy skupić się na jednym (głównym),
- zasada ograniczoności - cel powinien być odpowiednio zawężony,
- zasada ścisłości - cel musi być jasno określony,
- zasada użyteczności (ekonomizacji) - realizacja celu powinna przynieść określoną korzyść (np. zmniejszenie kosztów).
- 2. Zbadanie środków i warunków potrzebnych do zrealizowania zamierzonego celu:
- zasada przyczynowości - te same warunki danego zjawiska prowadzą zawsze do tych samych wyników (ustalenie wzorcowych warunków, które dadzą najlepsze wyniki),
- ustalenie i zbadanie wszystkich czynników, które wpływają na wynik danego działania,
- przeprowadzenie hierarchizacji według stopnia ważności,
- przeprowadzenie analizy ilościowej - do jej podstawowych reguł należy: badanie składników elementarnych oddzielnie, zmiana tylko jednego czynnika w trakcie eksperymentu, oszczędne przeprowadzanie doświadczeń oraz przedstawianie wyników pomiarów i doświadczeń w formie formuł matematycznych.
- 3. Zgromadzenie potrzebnych środków:
- pozyskanie oraz uporządkowanie wszystkich środków (materialnych oraz zasobów ludzkich) potrzebnych do realizacji danego działania
- 4. Wykonanie zamierzonego planu:
- wykonanie powinno przebiegać według ustalonego wcześniej planu pracy
- 5. Kontrola wyników:
- konfrontacji wyników z założonymi wcześniej celami poprzez stosowanie odpowiedniego systemu ewidencji wyników.
Publikacje
- Cours de chimie industrielle (1896),
- High Temperature Measurements (1901),
- Recherches expérimentales sur la constitution des mortiers hydrauliques (1904),
- Leçons sur le carbone (1908),
- Introduction à l'étude de la métallurge (1912),
- La silice et les silicates (1914),
Bibliografia
- Desch, C. H. (1938). Henry Louis Le Chatelier. 1850–1936, [w:] Obituary Notices of Fellows of the Royal Society, Royal Society, Londyn,
- Lachiewicz S., Matejun M., Ewolucja nauk o zarządzaniu, [w:] Zakrzewska-Bielawska A. (2012). Podstawy zarządzania, Oficyna a Wolters Kluwer Business, Warszawa, s. 94,
- Le Chatelier H. (1927). Filozofia systemu Taylor'a, Instytut Naukowej Organizacji, Warszawa,
- Martyniak Z. (1999). Organizacja i zarządzanie 15 pionierów, Antykwa, Kraków, s. 41-49,
- Martyniak Z. (1987). Organizatoryka, PWE Warszawa, s. 25-27,
- Wisniak J. (2003). The significance of applied research Henry-Louis Le Châtelier, Ben-Gurion University of the Negev, Beer-Sheva, Israel.
Autor: Joanna Augustyńska, Magdalena Urbanek
