Koszt stały
| Koszt stały |
|---|
| Polecane artykuły |
Koszty stałe (fixed cost- FC) - koszty, które firma ponosi nawet w okresie, w którym produkcja jest równa zero.
Pozostają niezmienne (constans) dla szerokiego zakresu działalności w pewnym okresie czasu, w długim czasie mogą ulegać zmianom, np. ze względu na zmianę warunków makroekonomicznych.
Należy pamiętać, że określenie "koszty stałe", nie jest równoznaczne z określeniem "koszty które nigdy się nie zmieniają". Koszty stałe mogą się zmieniać, ale ich zmiany nie są spowodowane zmianami poziomu działalności, lecz innymi czynnikami. Do typowych czynników wpływających na zmianę poziomu kosztów stałych należą choćby: zmiany organizacji przedsiębiorstwa, zmiany stosowanej technologii, sprzedaż maszyn i urządzeń produkcyjnych, podjęcie decyzji przez zarząd o przeprowadzeniu kampanii promocyjnej itd.
Koszty stałe wraz z kosztami zmiennymi mają duże znaczenie dla kalkulacji cen i dla wielkości produkcji indywidualnej, jak i społecznej.
Gdy rozpatrujemy koszty z perspektywy krótkiego okresu czasu i weźmiemy pod uwagę rozmiary przedsiębiorstwa, organizację procesów technologicznych w tym przedsiębiorstwie i jego poziom techniczny, które się nie zmieniają to pewne koszty są niezależne od produkcji. To znaczy, że zarówno zwiększenie, jak i zmniejszenie rozmiaru produkcji nie ma wpływu na wielkość tych kosztów. Takie koszty nazywamy właśnie kosztami stałymi.
Przykładem takich kosztów mogą być:
- płace kierownictwa oraz administracji
- koszty konserwacji urządzeń
- zużycie energii np. dogrzewania budynku
Koszty stałe są ściśle związane z krótkim okresem czasu. W przypadku długiego okresu gdy przedsiębiorstwo zmienia zarówno rozmiary, jak i metody produkcji koszty stałe będą tak naprawdę kosztami zmiennymi. Wynika z tego, że w analizie długookresowej nie ma kosztów stałych.
Koszty stałe są głównym składnikiem kosztów dla wielu przedsiębiorstw, zwłaszcza dostarczających usługi, m.in. restauracji, kin, teatrów, hoteli.
Chcą rozróżnić co jest kosztem zmiennym, a co kosztem stałym zależy w dużej mierze od okresu analiza. Im okres jest krótszy, tym więcej kosztów można zaliczyć do kosztów stałych. "Musimy jednak pamiętać, że ten podział na koszty stałe i zmienne nie dokonuje się według kryterium zmian w czasie.” (S. Forlicz, M. Jasiński, 2010, s. 97) Błędem jest stwierdzenie, że konkretny wydatek należy do kosztów stałych ponieważ nie następuje jego zmiana w czasie. Według Forlicza i Jasińskiego kryterium podziału kosztów stałych i zmiennych jest to czy w określonym czasie wydatki są zależne od wielkości produkcji. Dodając do kosztów stałych, koszty zmienne otrzymamy całkowitą ilość kosztów ekonomicznych, które są ponoszone przez podmiot gospodarczy. Możemy to zapisać jako:
- Ks + Kz = Kc
gdzie:
Ks- Koszty stałe
Kz- Koszty zmienne
Kc- Koszty całkowite
więc:
- Kc - Kz = Ks
"Całkowite koszty stałe są równe iloczynowi liczby jednostek użytych stałych czynników produkcji i jednostkowych cen tych czynników” (Z. Dach, 2011, s. 168)
Geneza
Do kosztów stałych należą takie nakłady jak: czynsz, procenty od kredytów, koszty konserwacji, płace strażników i służb administracyjnych, często pensie pracownicze (w przypadku sztywnego rynku pracy). Koszty te narastają w miarę upływu czasu.
Dla określenia wielkości produkcji niezbędnej do pokrycia kosztów stałych, należy wyliczyć tzw. ilościowy próg rentowności, zapisany we wzorze
gdzie:
- PRi - ilościowy próg rentowności
- Ks - koszt stały
- Cj - cena jednostkowa
- Kjz - koszt zmienny na jednostkę produkcji
Większa od wyliczonego progu wielkość produkcji zapewnia nam zysk.
Rodzaje
W obrebie kosztów stałych wyróżniamy:
- Koszty bezwzględnie stałe,- koszty skokowo stałe.Koszty bezwzględnie stałe są całkowicie niezależne od skali produkcji. Nie podlegają więc żadnym zmianom przy zmianach wielkości produkcji. W praktyce kosztów bezwzględnie stałych jest niewiele; przykładem jest koszt amortyzacji ustalony metodą liniową.
- Koszty skokowo stałe zachowują jednakowy poziom tylko w pewnym przedziale wielkości produkcji, po przekroczeniu którego następuje ich skok na wyższy poziom, na którym znowu występuje pewna ich stabilizacja do określonej wielkości produkcji. Takim kosztem jest koszt wynajmu pomieszczeń produkcyjnych
- Przeciętne koszty stałe - przeciętne koszty stałe otrzymamy gdy Koszty stałe podzielimy przez wielkość produkcji.
gdzie: AFC- przeciętny koszt stały FC- koszt stały Q-wielkość produkcji
"Przeciętne koszty stałe spadają gdy produkcja całkowita rośnie, bo taka sama suma kosztów rozkłada się na coraz to większą ilość wytworzonych produktów.” (Z. Dach, 2012, s. 170)
Krzywa opisująca przeciętne koszty stałe jest opadająca. Analizując krzywą, na początku spadek tych kosztów jest szybki, w późniejszej fazie staje się coraz wolniejszy.
Przykłady praktyczne
Jeden z zakładów produkujących meble kuchenne, ponosi w skali miesiąca koszty stałe na poziomie 28 500 zł. Standardowy zestaw tego typu mebli ma cenę 1 000 zł. Koszt wytworzenia zestawu wynosi 700 zł. Z danych tych wynika, że firma aby osiągnąć zysk, powinna sprzedawać ponad 95 zestawów mebli kuchennych miesięcznie.Aktualnie sprzedaż kształtuje się na poziomie maksymalnie 100 szt. Wzrost zysku będzie możliwy, gdy firma ograniczy koszy stałe i zmienne, albo podniesie cenę
Bibliografia
- Czarny B., (2011), Podstawy ekonomii, PWE, Warszawa
- Dach Z., (2012), Mikroekonomia, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków
- Forlicz S., Jasiński M.,(2010) Mikroekonomia, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej, Poznań
- Gawlik L., (2007), Koszty stałe i zmienne pozyskania węgla kamiennego jako element zarządzania produkcją
- Kożmiński A., Piotrowski W., (2006) Zarządzanie teoria i praktyka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
- Mankiw N.G., Taylor M.P., (2015) Mikroekonomia, PWE, Warszawa
- Samuelson P., Nordhaus W., (2007), Ekonomia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
- Stoner J., Freman R.E., (2001) Kierowanie Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
- Zimniewicz K., (2003), Współczesne koncepcje i metody zarządzania, PWE, Warszawa
Autor: Urszula Stelmaczonek, Sylwia Markowska
