Autokracja
| Autokracja |
|---|
| Polecane artykuły |
Autokracja- "jest to system rządzenia, w którym nieograniczona władza należy do jednego człowieka i jest sprawowana poza jakąkolwiek kontrolą społeczną; samowładztwo[1]".
Cechy autokracji jako systemu rządów w państwie
Autokracja najczęściej odnosi się do systemu rządów w państwie. Wymienia się następujące cechy tego systemu[2]:
- rząd nie może zostać usunięty zgodnie z cywilizowanymi i pokojowymi procedurami,
- instytucje, które gwarantują sposób usuwania rządu są słabe albo jedynie formalne,
- kilka partii uczestniczy w wyborach parlamentarnych, występuje legalna opozycja,
- terror (objawiający się np. więzieniami w obozach pracy, czy egzekucjami na dużą skalę) nie występuje, jednak różne rodzaje przymusu wobec politycznych przeciwników (np. aresztowania z powodu fałszywych zarzutów, morderstwa polityczne) są okazjonalnie stosowane,
- wobec opozycji parlamentarnej wykorzystuje się środki represji,
- instytucje, które gwarantują zachowanie równowagi politycznej w państwie zazwyczaj nie są niezależne, a ich pozycja jest bardzo słaba,
- praktycznie wszystkie ważne stanowiska obsadzane są przez rządzącą grupę polityczną "swoimi ludźmi",
- społeczeństwo obywatelskie jest słabe; nie istnieją prawne zapisy, które zakazywałyby sprzeciwów obywatelskich,
- ramy prawne partycypacji istnieją, jednak nie są wykorzystywane w praktyce,
- wolność pracy jest ograniczana prawnie i poprzez środki ekonomiczne.
Autokracja jako styl zarządzania
O autokracji możemy mówić nie tylko w kontekście władzy państwowej, ale również jako o rodzaju stylu zarządzania w organizacji. Styl ten opiera się na zarządzaniu zorientowanym na władzę, a jej źródłem jest autorytet formalny. Podwładni są całkowicie uzależnieni od ich przełożonego, wymagane jest bezwzględne posłuszeństwo[3]. Autokratyczny kierownik samodzielnie ustala cele grupy, zadania, które prowadzą do ich osiągnięcia, sam również decyduje o sposobie podziału pracy[4] . Menedżer autokrata wydaje bezpośrednie polecenia i skrupulatnie kontroluje sposób, czas i jakość ich realizacji. Motywowanie pracowników opiera się najczęściej na wzmocnieniach negatywnych (występuje na przykład częste stosowanie kar)[5].
Coraz częściej odchodzi się od tego stylu zarządzania. Znaczącą jego wadą jest to, że pracownicy mający autokratycznego przełożonego wykazują bardzo niski poziom zaangażowania w pracę, jak i słabe poczucie lojalności wobec organizacji. Duży dystans między pracownikami a kierownikiem, który zazwyczaj towarzyszy zarządzaniu autokratycznemu powoduje wzrost nieufności w stosunku do przełożonego. Od pewnego czasu obserwuje się też wzrost zainteresowania zdolnościami interpersonalnymi i ich rolą w kontekście sprawnego zarządzania. Menedżer autokrata wykazuje się bardzo silnym ukierunkowaniem na zadania, co często sprawia, że stosunki międzyludzkie w zespole są zaniedbywane, a to z kolei może negatywnie wpływać na wyniki zespołu.
Jednak autokratyczny styl zarządzania może dobrze sprawdzić się w niektórych okolicznościach. Jego zaletą jest dużo szybszy system podejmowania decyzji- konsultowanie ich z innymi członkami zespołu często bywa czasochłonne. W sytuacji, kiedy decyzja musi zostać podjęta w bardzo krótkim czasie, autokratyczny sposób zarządzania może okazać się bardzo skuteczny. Dobrze sprawdza się też tam, gdzie kluczowe jest sprawne wykonywanie zadań i szybka realizacja planu działania (np. we wszelkiego rodzaju służbach, takich jak policja, wojsko).
Sposób zarządzania powinien też być dopasowany do podwładnych. Styl autokratyczny dobrze sprawdzi się w przypadku pracowników, którzy:
- stronią od odpowiedzialności,
- lubią mieć jasno sprecyzowane zadania (minimalizuje to prawdopodobieństwo popełnienia błędu),
- posiadają ograniczone kwalifikacje.
Przypisy
- ↑ Szymczak M. (red.) (1978), Słownik języka polskiego, s.100
- ↑ Kornai J. (2017), Zrewidowany paradygmat systemowy : Wyjaśnienia i dodatkowe elementy w świetle doświadczeń państw postsocjalistycznych – część druga, s. 10
- ↑ Mikuła B., Pietruszka-Ortyl A. (red.) (2019), Zachowania organizacyjne Zarys problematyki, s. 27
- ↑ Galla R., Żukowski P. (2009), Style kierowania przejawiane przez menedżerów w zarządzaniu organizacją, s. 24
- ↑ Michalska A. (2015), Style kierowania menadżerów w sytuacjach trudnych, s. 18-21
Bibliografia
- Galla R., Żukowski P. (2009), Style kierowania przejawiane przez menedżerów w zarządzaniu organizacją, „Problemy profesjologii”, nr 1
- Kornai J. (2017), Zrewidowany paradygmat systemowy : Wyjaśnienia i dodatkowe elementy w świetle doświadczeń państw postsocjalistycznych – część druga, "Zarządzanie Publiczne / Public Governance", nr 4 (42), s. 10
- Michalska A. (2015), Style kierowania menadżerów w sytuacjach trudnych, Wydawnictwo Uczelniane Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego, Bydgoszcz, s. 18-21
- Mikuła B., Pietruszka-Ortyl A. (red.) (2019), Zachowania organizacyjne Zarys problematyki, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków, s.27
- Szymczak M. (red.) (1978), Słownik języka polskiego, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, s.100
Autor: Magdalena Chlebda
