Ekwifinalność

Ekwifinalność to koncepcja z zakresu systemowej teorii chaosu, która odnosi się do możliwości osiągnięcia określonego stanu końcowego przy różnych warunkach początkowych i sposobach działania (Bielski, 2002, s. 19). Koncepcja ta może być stosowana w kontekście zarówno organizacji społecznych, jak i przedsiębiorstw.

Ekwifinalność jest rozumiana jako cecha organizacji społecznej, która oznacza, że nie ma jednego "najlepszego" sposobu organizowania w celu realizacji zadania. Podobne efekty mogą być osiągane na różne sposoby (Bielski, 2002, s. 19). W przypadku przedsiębiorstw, ekwifinalność odnosi się do zdolności firmy do osiągnięcia sukcesu przy różnych warunkach początkowych i sposobach działania (Bielski, 2002, s. 19).

Zasada ekwifinalności w systemie otwartym

Zasada ekwifinalności odnosi się do systemów otwartych, takich jak biologiczne czy społeczne, i oznacza, że można osiągnąć ten sam rezultat przy różnych warunkach początkowych i w wielu różnych sposobach. W kontekście systemów otwartych istnieje wiele potencjalnych ścieżek prowadzących do danego stanu końcowego. Teoria ta została zapoczątkowana przez Hansa Driescha, biologa rozwojowego, a później zastosowana przez Ludwiga von Bertalanffy'ego, twórcę ogólnej teorii systemów, oraz przez Williama T. Powersa, twórcę teorii kontroli percepcyjnej. Driesch i von Bertalanffy preferują termin "ekwifinalność" w odniesieniu do opisu podobnego lub zbieżnego zachowania się złożonych systemów, w przeciwieństwie do terminu "cel". Powers podkreśla natomiast elastyczność reakcji, zdaniem której ten sam stan końcowy może zostać osiągnięty na różne drogi i trajektorie.

W zamkniętych systemach istnieje bezpośredni związek przyczynowo-skutkowy między warunkami początkowymi a stanem końcowym systemu. Na przykład, po wciśnięciu przycisku "on" komputera, system uruchamia się. Jednak systemy otwarte, takie jak biologiczne i społeczne, działają inaczej. Zasada ekwifinalności sugeruje, że podobne wyniki mogą być osiągnięte przy różnych warunkach początkowych i na wiele różnych sposobów (Morgan, 1997, s. 49).

Przykłady ekwifinalności

Koncepcja ekwifinalności znajduje zastosowanie w wielu dziedzinach, takich jak biologia, psychologia, ekonomia itp. Można zauważyć, że istnieje wiele różnych ścieżek prowadzących do osiągnięcia tego samego rezultatu. Na przykład, w psychologii ekwifinalność odnosi się do tego, jak różne doświadczenia wczesne w życiu (np. rozwód rodziców, przemoc fizyczna, nadużywanie substancji przez rodziców) mogą prowadzić do podobnych wyników, takich jak depresja w dzieciństwie. W archeologii, ekwifinalność odnosi się do tego, jak różne procesy historyczne mogą prowadzić do podobnych wyników lub formacji społecznych. Przykłady to rozwój rolnictwa lub łuku i strzały, które występowały niezależnie w wielu różnych obszarach świata, ale z różnych przyczyn i poprzez różne trajektorie historyczne. Ważne jest zrozumienie, że generalizacje oparte na porównaniach międzykulturowych wymagają krytycznego podejścia.

Ekwifinalność — artykuły polecane

Aleksandr Aleksandrowicz Bogdanow — Teoria systemów — Funkcjonalizm — Socjologia — Strukturalizm — System społeczny — Analogia — Analiza systemowa — Informacja

Bibliografia

• Morgan G., Obrazy organizacji, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1997
• Bielski M., Podstawy teorii organizacji i zarządzania, C.H. Beck, Warszawa 2002