Inicjatywa
Inicjatywa - jest to decyzja osoby, która ma zamiar pociągać za sobą aktywne działanie. Inicjatywa jest ważna dla osiągnięcia celów - stosuję się zarówno w codziennej praktyce, ponadto sprawia dobrą aktywność pracowników w pracy.
Inicjatywa ludowa - jest to forma bezpośredniej demokracjii, która pozwala obywatelom wymagać od posłów rady europejskiej opracowania lub zmian dotyczących konkretnych spraw (P. Uziębło 2006, s.23).
TL;DR
Inicjatywa ludowa to forma bezpośredniej demokracji, która pozwala obywatelom wnioskować o zmiany w prawie. Ma różne formy i dotyczy różnych spraw. Instytucja inicjatywy ludowej istnieje w Polsce od ponad 10 lat, ale miała małe znaczenie praktyczne. Mimo pewnych defektów i ograniczeń, inicjatywa ludowa jest ważnym elementem społeczeństwa obywatelskiego i wpływa na sprawy publiczne w Polsce.
Geneza i rozwój inicjatywy ludowej
Zdaniem doktryny polskiego prawa konstytucyjnego "instytucja ta ma swoje korzenie w ateńskiej demokracji bezpośredniej, ale we współczesnym rozumieniem instytucji inicjatywy ludowej spotykamy się po raz pierwszy we Francji w 1793 r (przewidywała ją konstytucja jakobińska), a na kontynencie amerykańskim - w Meksyku w 1835 roku, znalazła się w projekcie konstytucji tego państwa".
Duże znaczenie dla rozwoju instytucji ludowej miała Szwajcaria od 1845r, gdzie zostało wprowadzone jej praktyczne zastosowanie. Podobny rozwój był także widoczny w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej, a za 20 lat ją ustawodawstwo zostało ujęte w 18 innych stanów. Co do konstytucyjnego uregulowania inicjatywy ludowej, to po raz pierwszy zostały one wprowadzone w Konstytucji Weimarskiej w 1919 r.
Zainteresowanie ludzi inicjatywą ludową wzrosło dopiero na przełomie lat 80-90. Faktycznie obok Szwajcarii działa ona we Włoszech, Hiszpanii, Austrii, a wśród państw Europy Środkowej i Wschodniej inicjatywę ludową poza Polską mają Litwa i Słowenia (P. Uziębło 2006, s.23-27).
Rodzaje inicjatywy ludowej
Konstytucja i ustawodawstwo odpowiadające za instytucję inicjatywy ludowej mają różnorodne rozwiązania:
Inicjatywa ludowa ze względu na formę dzieli się na:
- Sformułowaną - polega na tym, że wnioskodawca opisuje gotowy projekt ustawy;
- Niesformułowaną - polega na ogólnym określeniu pewnych propozycji kierunkowych, a bardziej szczegółowy opis ma dokonać organ państwa.
Inicjatywa ludowa ze względu na materię dzieli się na (M. Jabłoński 2002, s.48-49):
- Konstytucyjną - dotyczy zagadnień konstytucyjnych;
- Ustawodawczą - udziela upoważnienie do przekazywania władzy ustawodawczej do tworzenia projektów aktów normatywnych. W Polsce, według art. 118 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, taki prawo przysługuje: Prezydentowi RP, Senatowi, Radze Ministrów, posłom albo grupie skłądającej się ze 100 tysięcy obywateli, którzy mają prawo wybierania do Sejmu.
Inicjatywa ludowa ze względu na kryterium dzieli się na (P. Uziębło 2006, s.32):
- Pierwotny - treść, która nie jest zgodna z projektem, który wcześniej był zgłoszony do parlamentu;
- Wtórny - treść, która jest przeciwna do pierwszego projektu.
Psychologowie sądzą, że inicjatywę także można rozdzielić na inicjatywę:
- odpowiedzialną
- nieodpowiedzialną
Pierwsza wskazuje na istnienie silnego intelektu i wysokiego rozwoju osoby, w tym zawodowej. Druga bardziej wskazuje na niedojrzałość jednostki i brak chęci do wzięcia odpowiedzialności za zrobione czynności. Jako przykład dobrze wiemy, że dzieci są zazwyczaj inicjatywne, bo niczego się nie boją przez brak doświadczenia, ale nie są przyzwyczajone do ponoszenia odpowiedzialności za swoje działania.
Podsumowanie pojęcia "Inicjatywa ludowa"
Instytucja inicjatywy ludowej istnieje w polskim porządku prawnym już ponad 10 lat. Uzyskała sobie pewną popularność, chociaż miała małą liczbę inicjatyw ze strony Rady Ministrów lub parlamentarystów. W czasie, w którym ona istniała - wpływała pozytywnie na państwo, bo umożliwiała określenie społecznych pożądanych celów przyszłych regulacji ustawowych. W pewnym stopniu wpływała na proces stanowienia prawa i kształtowała sposoby i charaktery działania członków ustroju przedstawicilskiego.
Mimo tego, że ustawa zawiera pewne defekty, a zakres uprawnien wnioskodawców nie daje możliwości na wywarcie większego wpływu na prace legislacyjne, nie jest koniecznym przyjęcie nowego aktu prawnego tego typu. Nie można też powiedzieć, że obawy na temat tego są bezzsadne, bo projekty przygotowane przez nieprawników mogą być jakościowo gorsze, niż te wychodzące z organów władzy państwowej. Wiadomo, że organy włady państwowej mają zaplecze eksperckie, jednak instytucja inicjatywy ludowej będzie zawsze istotnym elementem społeczeństwa obywatelskiego i będzie wpływała na sprawy publiczne w Polsce (M. Zieliński, s.16).
| Inicjatywa — artykuły polecane |
| Proces legislacyjny — Ustawa — Prezydent — Subsydiarność — Dyrektywa — Prawo administracyjne — Demokracja pośrednia — Demokracja — Karta praw podstawowych |
Bibliografia
- Borski M. (2013), Inicjatywa ludowa jako instytucja dialogu społecznego, Oficyna Wydawnicza "Humanitas", Sosnowiec
- Eckhard K. (2013), Instytucja obywatelskiej inicjatywy ustawodawczej w Rzeczypospolitej Polskiej, [w:] Konstytucyjne podstawy budowania i rozwoju społeczeństwa obywatelskiego w Polsce i na Ukrainie - dobre praktyki, Rzeszów-Przemyśl
- Jabłoński M. (2002), Obywatelskie prawo inicjatywy ustawodawczej, [w:] Prawa i wolności obywatelskie w Konstytucji RP, Warszawa
- Podolak M. (2011), Rozwój ludowej inicjatywy ustawodawczej w Polsce, [w:] Dwadzieścia lat demokratyzacji systemu politycznego RP, Lublin
- Uziębło P. (2006), Inicjatywa ustawodawcza obywateli w Polsce na tle rozwiązań ustrojowych państw obcych, Wydawnictwo Sejmowe nauki społeczne, Warszawa
- Zieliński M. (2014), Obywatelskie prawo inicjatywy ustawodawczej , E-Wydawnictwo. Prawnicza i Ekonomiczna Biblioteka Cyfrowa. Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław
Autor: Tetiana Duplii, Jagoda Kulisa, Weronika Skałka
