Test Kilmana
Test Thomasa-Kilmana to zestaw 30 pytań ułożonych w pary, z których należy wybrać jedną odpowiedz, która najlepiej opisuje postawę w sytuacji konfliktowej. Celem testu Thomasa-Kilmana jest zbadanie postaw ludzi w wyżej wymienionych sytuacjach. Wyznacznikiem są dwie podstawowe cechy takie jak asertywność i kooperacyjność (P. J. Dąbrowski, 1990). Test Thomasa-Kilmanna jest testem wynikowym, ponieważ wymaga analizy i opracowania danych w przeciwieństwie do testów standardowych, które mają na celu jedynie dostarczenie informacji (E. Roszkowska, T. Wachowicz, 2016).
Wyróżniamy pięć typów reakcji podmiotu wyznaczających style rozwiązywania sytuacji konfliktowych:
- Reakcja współdziałania (współpracy) - przy wysokiej asertywności i wysokiej kooperacyjności. Podmiot stwarza taką sytuację by realizować własne cele w imię własnych interesów.
- Reakcja rywalizacji (konkurowanie) - przy wysokiej asertywności i niskiej kooperacyjności. Podmiot dominuje, czyli konflikt rozstrzyga na swoją korzyść.
- Reakcja akomodacyjna (dostosowywania się) - przy niskiej asertywności i wysokiej kooperacyjności. Podmiot dąży do współpracy, akceptuje poglądy drugiej osoby, rekonstruuje własne poglądy.
- Reakcja unikania - przy niskiej asertywności i niskiej kooperacyjności. Podmiot wycofuje się z konfliktu, staje się wobec niego obojętny.
- Reakcja kompromisowa - przy średniej asertywności i średniej kooperacyjności. Podmiot potrafi zrezygnować z części swoich korzyści, jednocześnie stara się je odnieść (E. Mandal, 2003).
TL;DR
Artykuł przedstawia test Thomasa-Kilmana, który ma na celu zbadanie postaw i zachowań ludzi w sytuacjach konfliktowych. Test składa się z 30 pytań i analizuje cechy asertywności i kooperacji. Wyróżnia się pięć typów reakcji: współdziałanie, rywalizacja, akomodacja, unikanie i kompromis. Test pozwala na identyfikację stylów rozwiązywania konfliktów. Artykuł omawia również model Thomasa-Kilmana, fazy przebiegu konfliktu oraz różne podejścia do rozstrzygania negocjacji.
Analiza
Aby ocenić test należy zliczyć liczbę odpowiedzi powiązanych z cechą. Kolejnym krokiem jest analiza ich intensywności. Znając liczbę punktów można dokonać procentowej interpretacji wzmocnienia danej cechy (P. J. Dąbrowski, 1990). Test pozwala na identyfikację postaw i zachowań w sytuacji konfliktów, jest więc bardzo przydatnym narzędziem w przypadku negocjacji (T. Wachowicz, 2010). Analizy, które mają na celu konkretne określenie profilów negocjatorów oraz identyfikację potencjalnych przyszłych zachowań są już prowadzone przy wykorzystaniu statystycznej analizy wielowymiarowej (S. Stanek, T. Wachowicz, 2013).
Model Thomasa-Kilmanna
Model stylów rozwiązywania konfliktów w ujęciu Thomasa-Kilmana przedstawia pięć strategii relacyjnych. W zależności od stopnia zaspokojenia potrzeb otrzymujemy wynik w postaci jednej z pięciu strategii negocjacyjnych: rywalizację, współdziałanie, unikanie, kompromis oraz akomodację.
- unikanie - cechuje jednostki słabsze w ujęciu asertywności, które np. w wyniku negatywnych doświadczeń każdy konflikt traktują jako zagrożenie dla ich funkcjonowania, uważają, że podczas konfliktów ponoszą ogromne koszty a więc unikają nawet najmniejszych okazji do konfrontacji; ich celem nadrzędnym jest pozorne niedostrzeganie (czyli udawanie, że konfliktu nie ma i współpracowanie, mamy wtedy do czynienia z tzw. pokojowym współ-istnieniem), odwlekanie bądź ignorowanie konfliktu,
- akomodacja (łagodzenie) - opiera się na chęci utrzymania odpowiednich relacji społecznych oraz harmonizowania, równoważenia stosunków z innymi ludźmi; dominuje tu silna potrzeba przynależności, która wpływa znacząco na brak konfliktogenności, a nawet skłonność do rezygnacji z zaspokajania własnych potrzeb i realizacji własnych celów; osoby o takim usposobieniu chętnie służą innym pomocą, co może prowadzić do sytuacji, w której są wykorzystywani,
- kompromis - prowadzi do odczucia niepełnej satysfakcji, ponieważ wymusza rezygnację z części swoich żądań oraz skłonność do ustępstw; osoby skłonne do kompromisów poszukują różnych możliwości wyjścia z konfliktu,
- rywalizacja - cechuje osoby, które poszukują konfrontacji, wykazują wojowniczy charakter, konfliktowi towarzyszy rywalizacja, która niekoniecznie musi odbywać się na zasadach fair play, a także potrzeba dominacji za wszelką cenę,
- współdziałanie (kooperacja) - najbardziej optymalny styl, oparty na akceptacji pragnień oraz celów drugiej osoby przy jednoczesnym braku przymusu rezygnacji z własnych aspiracji i dążeń; często ten typ działania wynika ze zmęczenia działaniami rywalizacyjnymi bądź kompromisowymi, które nie przyniosły skutków lub w wyniku ingerencji "trzeciej siły", czyli przykładowo osoby z zewnątrz (K. Polak, 2010).
Fazy przebiegu konfliktu
Motywem przewodnim modelu Kilamanna oraz testu Thomasa-Kilmanna jest wystąpienie konfliktu, który przebiega w ramach następujących faz:
- I faza: wystąpienie sprzeczności
- II faza: zemocjonalizowanie sprzeczności i zmiana wektora działań komunikacyjnych ze współpracy na konfliktowość
- III faza: zracjonalizowanie sprzeczności i ustanowienie barier psychologicznych
- IV faza: podjęcie przez jedną z jednostek próby rozwiązania konfliktu
- V faza: eliminacja konfliktu i normalizacja relacji
- VI faza: utrzymywanie konfliktu i nieprawidłowości w stosunkach społecznych (A. Jakubiak-Mirończuk, 2010).
Zalążkiem powstania konfliktu jest zatem wystąpienie rozbieżności interesów podmiotów, które następnie nie są w stanie pracować w ramach współpracy, wkraczają więc na drogę konfliktu. Po etapie emocjonalnego podejścia do sytuacji, podmioty zaczynają racjonalizować stanowiska oraz określają bariery, które utrudniają dojście do rozwiązania. Kolejno następuje próba rozstrzygnięcia konfliktu, który wraz z zakończeniem powoduje unormowanie wzajemnych relacji i stosunków stron konfliktu.
Rozstrzyganie negocjacji
Podejścia, które są ujęte w modelu Thomasa-Kilmanna pozwalają na rozstrzygnięcie konfliktu z różnym przebiegiem oraz efektem końcowym, w zależności od podejścia i stanowisk podmiotów. Negocjacje mogą przybrać efekt:
- rozstrzygniętych - okoliczności negocjacji nie mają znacznego wpływu na zawarte porozumienie, które jest proste, skonstruowane w taki sposób, że nie zostawia większych możliwości reinterpretacji,
- rozstrzygniętych z kontekstem - zawarte porozumienie jest proste i nie zostawia możliwości reinterpretacji, strony kooperują ze sobą, pozostają niejako od siebie uzależnione,
- częściowo rozstrzygniętych - bardziej złożone, ponieważ trudno w momencie zawierania porozumienia przewidzieć to, co ma nastąpić; strony oceniają siebie nawzajem jakościowo,
- ramowo nisko rozstrzygniętych - opiera się na szczegółowych zasadach, wymaga dalszej współpracy podmiotów (B. Urbaniak, 2011).
| Test Kilmana — artykuły polecane |
| Strategie negocjacyjne — Styl negocjacji — Konflikt — Konflikt interpersonalny — Nonkonformizm — Negocjacje — Negocjator — Zarządzanie konfliktem — Etapy tworzenia zespołu |
Bibliografia
- Dąbrowski P. (1991), Praktyczna teoria negocjacji Sorbog, Warszawa
- Jakubiak-Mirończuk A. (2010), Negocjacje dla prawników. Prawo cywilne, Wolters Kluwer, Warszawa
- Mandal E. (2003). Style rozwiązywania konfliktów zawodowych przez menagerów a płeć, "Kobieta i biznes", nr 1-4
- Polak K. (2010). Uczeń w sytuacji konfliktów szkolnych w: Sytuacje konfliktu w środowisku rodzinnym, szkolnym i rówieśniczym: jak sobie radzą z nimi dzieci i młodzież? (red. Danuta Borecka-Biernat), Difin, Warszawa
- Roszkowska E., Wachowicz T. (red.) (2016). Negocjacje. Analiza i wspomaganie decyzji, Wolters Kluwer, Warszawa
- Stanek S., Wachowicz T. (2013). Negocjacje w dobie Internetu, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, Katowice
- Urbaniak B. (red.) (2011), Efektywność zarządzania zasobami ludzkimi, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź
- Wachowicz T. (2010), Metody i narzędzia wspierania fazy prenegocjacyjnej, Decyzje, nr 14
Autor: Patrycja Szewczyk, Małgorzata Talarek
