Rachunek ekonomiczny
| Rachunek ekonomiczny |
|---|
| Polecane artykuły |
Podstawowe narzędzie służące dokonywaniu wyborów ekonomicznych przy uwzględnieniu ograniczonych zasobów (pracy, kapitału, ziemi) i możliwych alternatyw ich zastosowania. Wykorzystuje różne warianty obliczeniowe i analityczne, na podstawie których można określić celowość przeprowadzenia zamierzonego projektu gospodarczego oraz opłacalność przedsięwzięcia. Stanowi porównanie uzyskiwanych efektów i możliwość wyboru optymalnej opcji, czyli najbardziej efektywnej ekonomicznie. Tworzy się pewnego rodzaju zespół kombinacji nakładów i efektów, przy uwzględnieniu alternatywnych możliwości ich wykorzystania, który odpowiada na pytanie co i jak wytwarzać. Przy podejmowaniu decyzji za pomocą rachunku ekonomicznego, zasadnicza rolę odgrywają czynniki ekonomiczne. Kryteria społeczne, polityczne, czy kulturowe nie powinny mieć wpływu na decyzje. Jest to rachunek który szczególnie wiąże się ze sformalizowanymi procedurami i metodami kalkulacji z drugiej zaś strony ma zdominować kryteria ekonomiczne. Dążąc w ten sposób do wskazania podstaw wyboru ekonomicznie najskuteczniejszych wariantów tych decyzji.
Rodzaje
Tradycyjnie rozróżniamy dwa możliwe warianty wyboru, ze względu na:
- zasadę najmniejszego nakładu - przy z góry określonym efekcie, za pomocą rachunku ekonomicznego poszukuje się kombinacji przy której nakłady potrzebne do osiągnięcia efektu będą minimalizowane,
- zasadę największego efektu - przy z góry określonym nakładzie dąży się do maksymalizacji efektu.
Kombinacją tych dwóch wariantów, pierwszego - oszczędnościowego, oraz drugiego - efektywnościowego jest podejście optymalizacyjne. Polega ono na dążeniu do takiej kombinacji, gdzie jest osiągane optimum. Zakłada ono że w optimum zwiększanie nakładów jest nieopłacalne, jednocześnie osiągnięcie większych efektów jest niemożliwe.
Warunki posługiwania się rachunkiem ekonomicznym
- efekty i nakłady działalności gospodarczej muszą być mierzalne,
- efekty i nakłady muszą być zdefiniowane w jednakowych jednostkach miary,
- posiadanie jednoznacznego kryterium wyboru.
Aby rachunek ekonomiczny mógł być możliwy do wyznaczenia muszą być spełnione wyżej wymienione warunki. Mierzalność efektów oznacza możliwość określenia efektów, a co za tym idzie i nakładów w określonych jednostkach miary. Aby dokonać analizy i optymalnego wyboru jednostki te muszą być takie same, w przeciwnym wypadku zastosowanie modeli, wszelkiego rodzaju technik porównywania często może być niemożliwe. Jednoznaczne kryterium wyboru determinuje ostateczne decyzje. W większości wypadków w realnym świecie decyzje społeczno - gospodarcze nie mogą być oparte na precyzyjnym rachunku ekonomicznych.
Rachunek ekonomiczny jako narzędzie optymalizacji
Rachunek ekonomiczny jako narządzie optymalizacji musi zostać określone:
- względną optymalnością w stosunku do przyjętego celu
- wielowariantowością
- kompleksowością
- dualizmem
Do Optymalizacji w stosunku do do przyjętego celu potrzeba konkretnego mierzalnego celu, ograniczając w ten sposób liczbę możliwych rozwiązań.W wyniku tego można zakreślić ramy w których warto poszukiwać decyzji optymalnej.
Wielowymiarowość rachunku ekonomicznego wiąże się z wyborem jednego z wielu kierunków działań gospodarczych. Im większa liczba wariantów rozwiązań tym szanse,że wybór będzie bliższy optymalnemu rozwiązaniu.
Kompleksowość rachunku ekonomicznego odnosi się do wszystkich sfer jego zastosowania w szczególności sfery makroekonomicznej jak i mikroekonomicznej.W tym pojęciu musi to być rachunek kompleksowy.Oznacza to że w kalkulacji ekonomicznej wszystkie warianty biorą ważną role w uzasadnianiu.
Dualność rachunku ekonomicznego w szczególności ma ważne znaczenie w znalezieniu odpowiedzi na pytanie dotyczące tego czy można równolegle stosować obie zasady racjonalnego gospodarowania.Przy optymalizacji rachunku ekonomicznego zawsze trzeba wybrać jedną z poszczególnych zasad.
Bibliografia
- Milewski R.Podstawy ekonomii, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003
- Dębski D. Ekonomika i organizacja przedsiębiorstw, WSiP, Warszawa 2006
- Drozdowski G. Znaczenie rachunku ekonomicznego w efektywnym zarządzaniu organizacją, Zeszyty naukowe Uniwersytetu Przyrodniczo - Humanistycznego w Siedlcach, Nr 97\2013
- Huerta de Soto J. Socjalizm, rachunek ekonomiczny i funkcja przedsiębiorcza, Rozdział III - Socjalizm, Warszawa 2011
- Stachowiak Z., Stachowiak B. Ekonomia gospodarki rynkowej Ujęcie instytucjonalne, Wydawnictwo Akademii Ochrony Narodowej, Warszawa 2015
Autor: Agnieszka Czerwonka, Katarzyna Boduszek
