Projektowanie cyklu życia wyrobu
| Projektowanie cyklu życia wyrobu |
|---|
| Polecane artykuły |
Koncepcja cyklu życia jako podejścia metodologicznego występuje w różnych dyscyplinach naukowych. W naukach ekonomicznych cykl życia przeważnie odnosi się do zarzadzania organizacją, technologią, produktem. Cykl życia wyrobu jest zazwyczaj analizowany w aspekcie marketingowym w okresie występowania wyrobu na rynku. Od momentu wprowadzenia wyrobu na rynek do wycofania go z rynku oprócz czynnika czasu są analizowane wielkość sprzedaży oraz relacje między jakością wyrobu a potrzebami konsumentów, a także kwestie efektywności wytwarzania. Ważnym zjawiskiem jest powszechne skracanie życia wyrobów. Zjawisko to występuje zarówno na rynku, wskutek wprowadzania nowych wyrobów zwłaszcza innowacyjnych i zmodernizowanych, jak i w cyklu użytkowania wyrobów. Skracanie cyklu użytkowania jest spowodowane wzrostem poziomu zamożności i reakcją na ofertę rynku, a nie zmniejszeniem trwałości wyrobów lub wcześniejszą utratą ich właściwości techniczno-użytkowych.
Zjawisko to wyraźnie wskazuje na niebezpieczeństwo ekologiczne spowodowane eksploatacją wyrobów, powstawaniem odpadów poużytkowych i produkcyjnych oraz wzmożonym pozyskiwaniem surowców pierwotnych i energii. Pozyskiwanie surowców pierwotnych, ich przetwórstwo oraz produkcja wyrobów finalnych powodują negatywne zmiany w ekosystemach, zmieniają warunki bytowania i naruszają równowagę ekosystemu. Procesy zachodzące w systemach produkcyjnych są źródłem powstawania odpadów o różnym stania skupienia i stopniu szkodliwości. Podobnie użytkowanie większości wyrobów jest źródłem emisji odpadów stałych, ciekłych i gazowych, hałasu oraz energii odpadowej. Metody oceny relacji między środowiskiem a wyrobem i procesem jego wytwarzania można uznać za instrumentarium właściwe ekologii wyrobów która zajmuje się interakcją wyrobu z ekosystemem w całym cyklu życia wyrobu. Dla ekologii wyrobów znamienne jest to, że za początek cyklu życia wyrobu uznaje się już fazę koncepcji i projektu wyrobu oraz technologii służącej do jego wytwarzania, a więc sferę przedprodukcyjną. Badania cyklu życia rozpoczyna się zwykle od ekologicznych uwarunkowań popytu i analizy potrzeb. Tę fazę cyklu życia wraz z procesem projektowania tożsamą ze sferą przedprodukcyjną można określić jako wirtualną. Jej efektem jest opracowany projekt wyrobu, którego jakość opisują ściśle sprecyzowane zbiory cech, w tym cech ekologicznych, a także projekt procesu wytwarzania wyrobu na określonych poziomie techniki, który oprócz parametrów technologicznych charakteryzuje zbiór cech ekologicznych procesu opisujących jego relacje ze środowiskiem. Od przejęcia wyrobu przez dystrybucję zaczyna się sfera poprodukcyjna. Zważywszy, że jakość wyrobu realizuje się u konsumenta w procesie zaspokajania potrzeb, można mówić o fazie cyklu życia w procesie użytkowania. W tym fragmencie cyklu życia wyrób oddziaływa przede wszystkim na użytkownika oraz na jest otoczenie, innych ludzi i pozostałe elementy środowiska. Następną fazą jest okres poużytkowy, w których wyrób lub jego pozostałość stanowi odpad. Wtedy to ujawniają się te cechy wyrobu, które decydują o zdolności do przetwórstwa, biodegradacji i przyjęcia produktów rozkładu przez ekosystem.
Celem analizy cyklu życia wyrobu jest uzyskanie kompleksowej wiedzy niezbędnej w podejmowaniu decyzji dotyczących procesu projektowania wyrobu i procesu wytwarzania.
Bibliografia
- Adamczyk W.red., Ekologiczne problemy jakości wyrobów, Wyd. Naukowe PTTŻ, Kraków 2002, s. 235
- Adamczyk W., Ekologia wyrobów, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2004, s. 19
Autor:Aneta Antkowicz
