Umowa składu

Umowa Składu - jest rodzajem umowy, przez którą "przedsiębiorca składowy zobowiązuje się do przechowania, za wynagrodzeniem, oznaczonych w umowie rzeczy ruchomych" (art. 853. §1. k.c.). Oznacza to sprawowanie pieczy przez przedsiębiorcę składowego nad powierzoną mu rzeczą, co ma zapobiec jej utracie, uszkodzeniu lub ubytkowi ponad granice określone ustawowo lub zwyczajowo (Gnela B. i in. 2012, s. 191).

TL;DR

Umowa składu to umowa, w której przedsiębiorca składowy zobowiązuje się do przechowywania oznaczonych rzeczy ruchomych. Umowa może być zawarta na czas określony lub nieokreślony, a składający jest zobowiązany do zapłaty wynagrodzenia. Przedsiębiorca składowy ma obowiązek sprawowania pieczy nad rzeczą, wydania pokwitowania, ubezpieczenia rzeczy i informowania składającego o ważnych zdarzeniach. Strony mają także inne prawa i obowiązki, takie jak prawo do wypowiedzenia umowy czy obowiązek odebrania rzeczy w określonym terminie.

Charakter prawny umowy składu

Kodeks cywilny nie przewiduje szczególnej formy dla umowy składu. W świetle prawa umowa składu ma charakter zarówno konsensualny jak i realny. Konsensualny - wystarczy zgodne oświadczenie stron, aby uznać umowę za ważną, realny charakter umowy zostaje spełniony, gdy przedmiot umowy zostaje wydany przez jedną ze stron drugiej. Jednak dla celów dowodowych jest ona zawierana w formie pisemnej, zwykle w postaci pokwitowania (Hejbudzki M. 2015, s. 33)

Strony i przedmiot umowy

Stronami umowy składu są przedsiębiorca składowy oraz składający. Kodeks cywilny nie określa dokładnie tych pojęć zatem przyjmuje się, że:

• przedsiębiorcą składowym jest przedsiębiorca, który profesjonalnie, zarobkowo, w sposób ciągły oraz na własny rachunek zajmuje się świadczeniem usług składowych, wyłącznie lub jako działalność dodatkową, w myśl art. 43¹ (do 2011 roku taki podmiot mógł posiadać status domu składowego );
• składającym może być każda osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, ale mająca zdolność prawną, posiadająca rzecz ruchomą.

Przedmiotem umowy składu są wyłącznie rzeczy ruchome. Rzeczy ruchome mogą być oznaczone co do gatunku bądź tożsamości. W przypadku ruchomości oznaczonych co do gatunku, przedsiębiorca składowy jest obowiązany zwrócić składającemu rzecz w takiej samej ilości, tego samego gatunku oraz jakości, co rzecz przedmiot umowy (art. 854. k.c.).

Kodeks cywilny zabezpiecza taką możliwość, zobowiązując przedsiębiorcę składowego do sporządzenia i wydania składającemu pokwitowania, na którym widnieje m.in. rodzaj, ilość, oznaczenie oraz sposób opakowania rzeczy (art. 853. §2. k.c.).

Terminy i warunki umowy

Terminy

Umowę składu można zawrzeć na czas określony lub na czas nieokreślony. Czas trwania określany jest w umowie podczas jej zawierania. Umowa na czas określony może zostać przedłużona w formie umowy na czas nieokreślony w przypadku, gdy "na 14 dni przed upływem terminu przedsiębiorca składowy nie zażądał listem poleconym odebrania rzeczy w umówionym terminie" (art. Art. 859⁴ k.c.).

Wynagrodzenie

Umowa składu jest zawsze odpłatna. Składający na podstawie umowy składu zobowiązany jest do zapłaty na rzecz przedsiębiorcy składowego wynagrodzenia, czyli tzw. składowego (Gnela B. i in. 2012, s. 191).

Wypowiedzenie umowy

Kodeks cywilny przewiduje szereg ustępstw dla przedsiębiorcy składowego. Niewątpliwie należy do nich możliwość wypowiedzenia umowy lub skrócenie czasu jej trwania. Może on wypowiedzieć umowę składu na czas nieokreślony pod warunkiem, że dokona tego listem poleconym, z zachowaniem terminu miesięcznego, lecz nie wcześniej niż po upływie 2 miesięcy od złożenia rzeczy. Z ważnych przyczyn przedsiębiorca składowy może w dowolnym momencie, poprzedzającym termin odebrana przez składającego rzeczy, wezwać go do odebrania jej w odpowiednim terminie.

W sytuacji gdy, pomimo upływu terminu odbioru rzeczy (realizacji bądź wypowiedzenia umowy), składający nie wywiązał się z umowy składu, przedsiębiorca składowy może takową rzecz oddać na przechowanie na koszt i ryzyko składającego. Jednak, aby móc skorzystać z tego prawa przedsiębiorca składowy musi poinformować składającego listem poleconym o takim zamiarze nie później niż na 14 dni przed upływem terminu odbioru rzeczy. (art. 859⁴-art. 859⁷ k.c.)

Przedawnienie

Wszelkie roszczenia z tytułu umowy składu przedawniają się po roku, jednak kodeks cywilny nie wskazuje na dokładny moment rozpoczęcia przedawnienia.

Prawa i obowiązki stron

Prawa i obowiązki przedsiębiorcy składowego:

• obowiązek sprawowania pieczy nad nad rzeczą oddaną do składu
• obowiązek wydania składającemu pokwitowania z odpowiednimi danymi tj. rodzaj, ilość, oznaczenie oraz sposób opakowania rzeczy
• obowiązek odpowiedzialności za szkodę, ubytek lub uszkodzenie rzeczy w czasie sprawowania nad nią pieczy (w przypadku braku dowodu na niemożność zapobieżeniu takiego zdarzenia)
• obowiązek konserwacji rzeczy
• obowiązek ubezpieczenia rzeczy na zlecenie składającego
• obowiązek zawiadomienia składającego o zdarzeniach ważnych ze względu na ochronę praw składającego lub dotyczących stanu rzeczy oddanych na skład
• prawo do sprzedania rzeczy w przypadku rzeczy narażonej na zepsucie, w sytuacji gdy nie można czekać na oświadczenie składającego; w przypadku, gdy wymaga to interes składającego powyższa sytuacja staje się obowiązkiem przedsiębiorcy składowego
• obowiązek udzielenia dostępu składającemu do rzeczy
• prawo łączenia zamiennie rzeczy tego samego gatunku i ilości
• prawo do zabezpieczenia roszczeń oraz poniesionych kosztów w związku z umową składu podczas jej trwania
• prawo do wypowiedzenia umowy (patrz: Terminy i warunki umowy; Wypowiedzenie umowy)
• prawo do oddania przedmiotu umowy na przechowanie na koszt i ryzyko składającego (patrz: Terminy i warunki umowy; Wypowiedzenie umowy).

Prawa i obowiązki składającego:

• prawo oddania rzeczy na przechowanie przedsiębiorcy składowemu
• obowiązek zapłaty wynagrodzenia przedsiębiorcy składowemu
• prawo wglądu do rzeczy
• prawo do przedłużenia umowy składu z umowy na czas określony na umowę na czas nieokreślony
• obowiązek odebrania rzeczy w określonym umownie terminie lub w terminie wyznaczonym przez przedsiębiorcę składowego
• prawo do roszczeń z tytułu niewidocznych uszkodzeń rzeczy w terminie 7 dni od dnia odbioru, po poinformowaniu przedsiębiorcy składowego o zaistniałym fakcie. (art. 853-859)

Umowa składu — artykuły polecane

Umowa agencyjna — Umowa ubezpieczenia — Pełnomocnictwo — Umowa zlecenie — Umowa użyczenia — Umowa — Umowa o dzieło — Gwarancja — Zadatek

Bibliografia

• Dąbek P., Wiatrowski P. (red.) (2010), Kazusy z prawa gospodarczego dla ekonomistów, Wolters Kluwer, Warszawa
• Gnela B. (red.) (2012), Podstawy prawa dla ekonomistów, Wolters Kluwer, Warszawa
• Hejbudzki M. (2015) Dowód składowy jako instrument prawny realizacji funkcji domów składowych na rynku rolnym. Uwagi de lege ferenda, Wydawnictwo UWM, Olsztyn
• Jaślan W. (2010), Umowy w działalności gospodarczej, Infor, Warszawa
• Kidyba A. (2016), Prawo handlowe, C.H. Beck, Warszawa
• Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93

Autor: Justyna Suchcicka

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.