Gender index

Projekt Gender Index opracowany został przez grupę specjalistów Programu Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju (UNDP). Finansowany jest ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Inicjatywy Wspólnotowej Equal. Głównym celem projektu jest zwrócenie uwagi na problem równych szans kobiet i mężczyzn w obszarze zatrudnienia, pogłębienie świadomości społecznej w tym zakresie oraz wypracowanie modelu efektywnego zarządzania firmą uwzględniającego politykę równouprawnienia. Co więcej, obejmuje on próbę wypracowania praktycznych narzędzi eliminowania dyskryminacji ze względu na płeć w środowisku pracy, nowoczesnych instrumentów biznesowych usprawniających zarządzanie różnorodnością, a także działań skierowanych na promowanie równych szans kobiet i mężczyzn na rynku pracy.

W odniesieniu do długookresowych celów, których osiągnięcie ma być ułatwione dzięki projektowi, jego twórcy oczekują między innymi:

• wzrostu dostępu kobiet do zatrudnienia,
• spadku bezrobocia wśród kobiet,
• zwiększenia się odsetka kobiet pełniących role kierownicze,
• zmniejszenia różnicy wynagrodzeń pomiędzy kobietami i mężczyznami wykonującymi pracę na tych samych stanowiskach.

Realizacja projektu Gender Index ma również określone zadania do spełnienia względem pracodawców, a mianowicie zakłada się, iż:

• zyskają oni wiedzę z zakresu korzyści płynących z praktycznego zastosowania zasady równego traktowania kobiet i mężczyzn w miejscu pracy,
• zwiększy się ich świadomość z zakresu prawa pracy w obszarach nawiązujących do kwestii równouprawnienia kobiet i mężczyzn w miejscu pracy,
• podejmą odpowiednie kroki mające na celu zmianę polityki personalnej, jak i sposobu zarządzania firmą na takie, które uwzględniają zasadę równych szans,
• zastosują działania wspierające kobiety w miejscu pracy.

Opracowany został wskaźnik Gender Index - narzędzie służące do badania zjawisk związanych z nierównym traktowaniem kobiet i mężczyzn oraz monitorowania równości szans w miejscu pracy przedstawicieli obu płci w skali mikro, tzn. na poziomie organizacji. Zadaniem wskaźnika jest umożliwienie porównania, a następnie tworzenia list rankingowych firm biorących udział w konkursie "Firma Równych Szans". Konkurs pozwala na wyróżnienie przedsiębiorstw mogących pochwalić się najbardziej wyrównaną sytuacją zatrudnionych kobiet i mężczyzn oraz prowadzących politykę personalną mającą na celu skuteczne zapobieganie dyskryminacji ze względu na płeć.

Dzięki zastosowaniu formy konkursu organizatorom udało się z jednej strony zwiększyć zainteresowanie tematyką wśród przedsiębiorstw poprzez możliwość otrzymania prestiżowego wyróżnienia, z drugiej strony wymusiła ona konieczność opracowania wskaźnika syntetycznego. Ostatecznie zdecydowano się poddać badaniom siedem obszarów funkcjonowania przedsiębiorstw, ściśle związanych z zarządzaniem zasobami ludzkimi, uznanych przez ekspertów za najbardziej narażone na praktyki dyskryminacyjne. Są to:

• rekrutacja pracowników,
• dostęp do awansów,
• dostęp do szkoleń,
• systemy wynagrodzeń,
• rozwiązania pozwalające pogodzić życie rodzinne z zawodowym,
• ochrona przed zwalnianiem,
• ochrona przed molestowaniem i mobbingiem.

Z tymi obszarami związane są pytania zawarte w ankietach, na podstawie których analizowana jest sytuacja w poszczególnych organizacjach. Ankiety kierowane są do działu kadr (dokonywana jest w nich charakterystyka firmy na podstawie posiadanych danych) oraz pracowników (pytania dotyczą opinii i poglądów na temat wskazanych wyżej siedmiu aspektów działalności firmy).

Uzyskane w ten sposób informacje przetwarza są na kilka sposobów, w zależności od rodzaju badanej cechy:

• w odniesieniu do cech ilościowych stosowane są wskaźniki udziałów,
• w odniesieniu do cech dychotomicznych wartość 1 przyznawana jest, gdy w przedsiębiorstwie występuje sytuacja korzystna, zaś wartość 0 w przeciwnym wypadku,
• w odniesieniu do cech jakościowych, w przypadku których mamy do czynienia z więcej, niż dwiema możliwościami-wartość cechy utożsamiana jest ze średnią kategorią (w stosunku do ankiet pracowników rolę wag pełnią odpowiednie frakcje wybranych odpowiedzi).

Kolejny etap to tworzenie rankingu przedsiębiorstw ze względu na każdą cechę. Pierwsze miejsce otrzymuje ta firma, w której występuje najkorzystniejsze natężenie określonej cechy. W przypadku firm, które nie podają informacji, przyznawane jest ostatnie miejsce ze względu na cechę, której pytanie dotyczy. Jeżeli mamy do czynienia z większą ilością przedsiębiorstw, które takowej informacji nie udzieliły, zajmują one średnie końcowe miejsce w klasyfikacji. Suma rang organizacji w każdym z siedmiu badanych obszarów decyduje o jej miejscu w rankingu. Przy czym za firmę, która najlepiej realizuje zasadę równego traktowania przedstawicieli odmiennych płci uznaje się tą, która otrzymała wartość 1. Kolejno tworzone są wagi dla wszystkich obszarów (obliczane są one na podstawie opinii pracowników zawartych w ankietach, a dotyczących wskazania obszarów najbardziej istotnych z punktu widzenia równego traktowania kobiet i mężczyzn). Ostateczny ranking tworzony jest zatem na podstawie średnich ważonych rankingów we wszystkich obszarach.

Warto wspomnieć, iż zarówno konkurs "Firma Równych Szans", którego pierwsza edycja miała miejsce w 2006 roku, jak i zastosowany w celach wyłonienia jego laureatów wskaźnik Gender Index, mają charakter pionierski na polu badań dotyczących dyskryminacji ze względu na płeć w miejscu pracy oraz równego traktowania kobiet i mężczyzn w Polsce. Trzeba jednak zaznaczyć, iż liczba uczestników konkursu nie tworzy jeszcze grupy na tyle reprezentatywnej, aby można było wysnuwać wnioski co do praktyk ogółu polskich przedsiębiorstw. Firmy zgłaszające się do konkursu twierdzą, iż w polityka równościowa przez nie prowadzona znajduje się na wysokim poziomie i może być przedmiotem konkurowania z innymi przedsiębiorstwami.

TL;DR

Projekt Gender Index ma na celu zwrócenie uwagi na problem równych szans kobiet i mężczyzn w zatrudnieniu. Twórcy projektu zakładają wzrost dostępu kobiet do zatrudnienia, spadek bezrobocia wśród kobiet, zwiększenie odsetka kobiet na stanowiskach kierowniczych i zmniejszenie różnicy w wynagrodzeniach. Projekt obejmuje opracowanie narzędzi eliminowania dyskryminacji w miejscu pracy oraz analizę siedmiu obszarów funkcjonowania firm. Uzyskane informacje są przetwarzane i tworzony jest ranking przedsiębiorstw. Projekt ma charakter pionierski, ale liczba uczestników konkursu nie jest jeszcze reprezentatywna dla ogółu polskich firm.

Gender index — artykuły polecane

Outplacement — Przesunięcia wewnętrzne — Ścieżka kariery — Koła jakości — Development center — Absencja — Praktyka zawodowa — Plan kadrowy - rodzaje — Polska Nagroda Jakości

Bibliografia

• Genderowy Index problemów. Genderowy Index rozwiązań, UNDP, EQUAL, Warszawa 2007
• Lisowska E. (red.) (2007), Gender Index, Monitorowanie równości kobiet i mężczyzn w miejscu pracy, UNDP, EQUAL, Warszawa
• UNDP (2007), Firma równych szans, EQUAL, Warszawa

Autor: Marta Wróblewska