Wydatki budżetu jednostki samorządu terytorialnego

Wydatki budżetu jednostki samorządu terytorialnego, są kategorią finansową środków publicznych pozostających w dyspozycji jednostki samorządu terytorialnego.

TL;DR

Wydatki budżetu jednostki samorządu terytorialnego służą do finansowania zadań publicznych i operacji finansowych. Mogą mieć formę bieżących lub majątkowych wydatków. W przypadku naruszenia zasad, organ wykonawczy może zablokować planowane wydatki. Dotacje należy sporządzać w zestawieniu i mogą być zwrotne w przypadku niewykorzystania lub nieprawidłowego wykorzystania. Wydatki ogółem wzrastają, szczególnie wydatki inwestycyjne.

Cel

Służą one sfinansowaniu realizacji zadań publicznych jednostki samorządu terytorialnego oraz na wykonywaniu innych operacji finansowych, tj. zarządzanie środkami, finansowanie potrzeb pożyczkowych i zarządzanie długiem publicznym. Art. 167 ust. 2 ustawy o finansach publicznych, stanowi, że wydatki budżetu jednostki samorządu terytorialnego, mogą służyć wyłącznie sfinansowaniu zadań publicznych tej jednostki, wynikających z przepisów prawa. Nie zalicza się do wydatków jednostek samorządu terytorialnego środków przeznaczonych na spłatę zobowiązań z tytułu kredytów i pożyczek.

Formy wydatków

Wydatki budżetu jednostki samorządu terytorialnego przybierają różną formę:

• wydatki bieżące,
• wydatki majątkowe

Wydatki bieżące stanowią:

• dotacje,
• wynagrodzenia i pochodne od wynagrodzeń,
• inne świadczenia na rzecz osób fizycznych (tj. zasiłki i zapomogi),
• zakupy towarów i usług,
• wydatki związane z funkcjonowaniem jednostek budżetowych i obsługiwanych przez nie organów.

Wydatki majątkowe budżetu obejmują z kolei wydatki inwestycyjne (w tym zakupy inwestycyjne) jednostek budżetowych oraz dotacje celowe przeznaczone na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji konkretnych inwestycji oraz wydatki na zakup i objęcie akcji oraz wniesienie wkładów do spółek prawa handlowego. Podstawą do dokonywania wydatków jest plan wydatków, który wynika z uchwały budżetowej, a którego pozycje stanowią nieprzekraczalny limit. W przypadku nie uchwalenia budżetu (nie dłużej niż do dnia 31 marca roku budżetowego), podstawą zaciągania zobowiązań i dokonywania wydatków są limity z projektu budżetu. Limity budżetu na wydatki mają, co do zasady charakter limitów rocznych. Wyjątek od powyższego stanowi możliwość uchwalenia limitów na wydatki wieloletnie oraz tzw. wydatki niewygasające.

Wydatki powinny być dokonywane na określonych w ustawie o finansach publicznych zasadach. Jeżeli zasady zostaną naruszone, organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego może podjąć decyzję o zablokowaniu planowanych wydatków budżetowych. Wydatki nieprzewidziane, których obowiązkowe płatności są wynikiem wyroków sądowych lub ugody, mogą być dokonywane bez względu na poziom środków finansowych zaplanowanych na ten cel - po odpowiedniej zmianie dokonanej w planie wydatków.

Zestawienie dotacji z budżetu jednostek samorządu terytorialnego w formie załącznika do uchwały budżetowej należy sporządzać w podziale na dotacje dla jednostek sektora finansów publicznych i jednostek spoza tego sektora, wyszczególniając dotacje przedmiotowe, podmiotowe i celowe - związane z realizacją zadań jednostki samorządu terytorialnego. Udzielenie dotacji celowej musi być poprzedzone zawarciem umowy przez organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego. Część dotacji niewykorzystana do końca roku budżetowego podlega zwrotowi do budżetu jednostki samorządu terytorialnego do dnia 31 stycznia następnego roku. W przypadku podjęcia przez organ stanowiący uchwały w sprawie niewygasających wydatków czas na zwrot to 15 dni od dnia określonego w tej uchwale. Jeśli ma miejsce sytuacja, w której termin wykorzystania dotacji jest krótszy niż rok budżetowy - niewykorzystana część musi być zwrócona w ciągu 15 dni od tego terminu. Zwrotowi podlegają:

• dotacje wykorzystane niezgodnie z przeznaczeniem,
• dotacje pobrane nienależnie,
• dotacje pobrane w nadmiernej wysokości.

Należy je zwrócić wraz z odsetkami w wysokości jak za zaległości podatkowe w ciągu 15 dni od stwierdzenia tych okoliczności.

Wydatki ogółem w latach 2005-2010 wzrastały, podobnie jak dochody ogółem, ale w szybszym tempie. To szybsze tempo było spowodowane rosnącym wykorzystaniem środków unijnych. Ważną rolę w wydatkach odgrywają wydatki inwestycyjne związane z realizacją różnorodnych projektów infrastrukturalnych. Wzrost udziału tego typu wydatków odnotowały wszystkie kategorie jednostek samorządu terytorialnego.

Wydatki budżetu jednostki samorządu terytorialnego — artykuły polecane

Uchwała budżetowa — Wydatki niewygasające — Budżet — Obligacje komunalne — Opłata adiacencka — Inkasent — Obligacje dochodowe — Tantiema — Dochody budżetowe

Bibliografia

• Brezdeń P., Spallek W. (2012), Kondycja finansowa samorządu terytorialnego w Polsce jako czynnik stymulujący innowacyjność gospodarki., Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego nr 19
• Hałaburda D. (2011), Zadłużenie jednostek samorządu terytorialnego w świetle nowych regulacji prawnych. Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, nr 91
• Jaworska-Dębska B., Stahl M. (2010). Encyklopedia samorządu terytorialnego dla każdego, Difin, Warszawa
• Kosek-Wojnar M., Surówka K., Finanse samorządu terytorialnego , Kraków 2002, s. 75-76
• Malinowska-Misiąg E., Misiąg W., Finanse publiczne w Polsce, LexisNexis, Warszawa-Rzeszów 2006, s. 591-592, 625-628. 596-602

Autor: Katarzyna Szlachta, Paulina Breńska