Usługa społeczna

Usługa społeczna - usługa, która składa się na całość usług publicznych. Pozostałymi składowymi są usługi komunalne oraz administracyjne. Ich świadczenie musi spełnić określony cel, którym jest zaspokojenie potrzeb społeczeństwa. Ponadto definicja wskazuje na niematerialny charakter ich wykonywania, co oznacza brak personifikacji dóbr, czerpania korzyści z ich wytworzenia oraz brak możliwości posiadania ich. Ponadto ich realizacja wpływa na odbiorców pośrednio lub bezpośrednio. Istotnym czynnikiem przy definiowaniu usług społecznych jest fakt, że jest to proces, który świadczony jest przez jednostkę na rzecz innego podmiotu

TL;DR

Usługi społeczne są częścią usług publicznych, mają na celu zaspokojenie potrzeb społeczeństwa. Są niematerialne, niejednolite i nietrwałe. Istnieje kilka definicji usług społecznych, m.in. wąskie (np. edukacja) i szerokie (np. opieka nad dziećmi). Istnieją standardy usług społecznych, które mają zagwarantować odpowiedni poziom świadczenia. Standaryzacja obejmuje tworzenie, nadawanie, stosowanie standardów oraz monitoring i ewaluację.

Cechy usług

• niematerialność - brak możliwości ich pokazania,
• świadczenie i konsumpcja w tym samym czasie - praca wykonawcy ma wpływ na efekt końcowy,
• niejednolitość - trudności z wyceną niektórych świadczeń,
• nietrwałość - brak możliwości tworzenia zapasów,
• brak możliwości ich posiadania - brak możliwości operowania na wtórnym rynku.

Geneza

W latrach 80. prekursorem przy opisywaniu zjawiska usług społecznych był B. Esping-Andersen, który poszerzył definicje usług społecznych o dodatkowe usługi czyli o usługi zdrowotne, edukacyjne oraz mające związek z opieką (usługi bazujące na pomocy w domu oraz opieka nad dziećmi).

Kolejna definicja została podana przez B. Sztur-Jaworską. Autorka w swojej koncepcji założyła, że usługi społeczne funkcjonują jako forma świadczeń, jednocześnie wykluczając niepieniężną formę świadczeń. Przedstawiła ona szereg cechy wpisujących się w definicję usług społecznych (jako forma świadczeń):

• działania polegające na bezpośrednim zaspokojeniu potrzeb, lecz nie prowadzą do wytworzenia dóbr,
• pomimo tego, że mają wpływ na egzystowanie grup społecznych i generalnie społeczeństwa, to ich celem jest także zaspokojenie potrzeb indywidualnych podmiotów,
• ich zarządzaniem (tj. finansowaniem, organizowaniem i dostarczaniem) zajmują się instytucje państwowe i prywatne,
• można je uzyskać za opłatą częściową lub całościową.

Ponadto autorka podała funkcje usług społecznych:

• gospodarcze - funkcja reprodukcyjna i motywacyjna,
• społeczno-humanistyczne - zapewnienie odpowiednich usług medycznych jednostkom oraz poszerzenie ich kwalifikacji i wiedzy.

Kolejne podejście zostało zaprezentowane w ramach projektu Qu/A/Si II (project investigating quality and accessibility of sustainable social services for social inclusion). Podejście to charakteryzuje orientacja na osobę.

Ujęcie usług społecznych

Wyróżniamy dwa ujęcia usług społecznych:

• ujęcie wąskie - obejmuje szereg czynności, które wywierają wpływ na jednostki społeczeństwa. Ujęcie to zawiera w sobie takie usługi jak edukacja, usługi opieki zdrowotnej, mieszkaniowe itp.
• ujęcie szerokie - skupia swoją uwagę na usługach świadczonych w naturze. Przede wszystkim swoim zasięgiem obejmują usługi związane z opieką nad dziećmi, niepełnosprawnymi

Podział usług społeczny

• edukacja i wychowanie
• kultura
• socjalne budownictwo mieszkaniowe
• resocjalizacja
• ochrona zdrowia
• rekreacja i wypoczynek
• pomoc społeczna

Standaryzacja w usługach społecznych

Standaryzacja w usługach społecznych musi spełnić podstawowy cel, czyli odpowiedzieć na pytanie co powinno być wykonane w ramach zamówionej usługi. Jednakże standardy te mogą się różnić między sobą, ze względu na różną specyfikę usług. Standardy częściowo są bezwarunkowe oraz wynikają z regulacji prawa krajowego, dokumentów międzynarodowych. Ponadto wzmianki na temat usług społecznych można znaleźć w:

• Ustawie z dnia 23 kwietnia 2003r. o działalności pożytku publicznego i wolontariacie

Najważniejszą informacją dotyczącą usług społecznych w powyższym dokumencie jest tok postępowania przyjęty przez administracje publiczne, związany z penetracją oferty, na wykonanie zadania publicznego, złożonej przez określony w ustawie podmiot.

• Ustawie z dnia 20 lipca 2018r. zmieniająca ustawę - Prawo zamówień publicznych oraz ustawę o zmianie ustawy - Prawo zamówień publicznych oraz niektórych innych ustaw

W powyższym dokumencie można zaczerpnąć wiedzy na temat zamówień na usługi społeczne. Ustawa przewiduje specjalne progi, dzięki którym możliwe jest zastosowanie odpowiedniej procedury w ramach zamówienia na daną usługę.

Zatem podstawowym celem standaryzacji usług społecznych jest zagwarantowanie odpowiedniego poziomu świadczenia usług. Standardy usług społecznych mają następujące funkcje:

• stymulacyjna - podkreśla wpływ na całokształt oraz reguły panujące na rynku tych usług.
• normotwórcza - polega na uszeregowaniu relacji między potrzebami odbiorców usług a kryteriami świadczenia usług.
• ekonomiczna - dzięki kategorii kosztów określa konstruktywność finansową danej usługi.
• społeczna - określa relacje między poziomem zaspokojonych potrzeb społeczności, a sposobem funkcjonowania usług społecznych

Etapy standaryzacji

1. Tworzenie standardów. Etap pierwszy poprzedza diagnoza, pozwalająca na określenie zasobów oraz potrzeb. Celem tego etapu jest stworzenie standardów, tak, aby zwiększyć prawdopodobieństwo ich zastosowania
2. Stanowienie standardów. Ten etap składa się z nadania formalności standardom, a następnie po procesie legislacyjnym, tworzy się bazę do stosowania tychże standardów.
3. Stosowanie standardów. W tym etapie przygotowuje się jednostki do realizacji usług zgodnie ze standardami.
4. Monitoring i ewaluacja. Ostatni etap skupia się na badaniu efektywności. Ważne jest aby informacje pochodziły z różnych kanałów

Przypisy

Usługa społeczna — artykuły polecane

Organizacja pozarządowa — Pomoc publiczna — Marketing terytorialny — Polityka społeczna — Polityka — Badania i rozwój — Socjotechnika — Usługa — Ekonomia społeczna

Bibliografia

• Cibor K. (2015) Standardy usług społecznych. Cele, korzyści, przykłady FISE Fundacja Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych Warszawa
• Grewiński M. (2013) Usługi społeczne i socjalne jako wspólny obszar polityki i ekonomii społecznej Ekonomia społeczna nr 3 s. 24-39
• Marzec I. (2015) Employability Enhancement in Public Organizations Providing Social Services: Evidence from Labor Offices and Social Welfare Centers Zarządzanie Zasobami Ludzkimi nr 6(107) s. 111-130
• Niemelä T., Kauko-Valli S. (2015) Imbalance of Power: Social Service Entrepreneurs’ Experiences of Entrepreneur-Municipality Relationship Journal of Entrepreneurship, Management and Innovation, T.10 nr 2 s. 119-140
• Szarfenberg R. (2010) Polityka społeczna i usługi społeczne Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich
• Szarfenberg R. (2010) Standaryzacja usług społecznych Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich
• Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie Dz.U. 2003 nr 96 poz. 873
• Ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych Dz.U. 2004 nr 19 poz. 177

Autor: Kinga Urbaniec