Postępowanie sądowe

Postępowanie sądowe - postępowania odbywające się przed niezawisłym i niezależnymi sądami, w oparciu o odpowiednie przepisy prawa cywilnego, administracyjnego i karnego. Każde postępowanie składa się z następujących po sobie ogniw - etapów, tworzących tok procesu. Proces zmierza do określonego rezultatu, jest więc zamierzoną działalnością ludzką. W toku procesu jedynie sąd sprawuje wymiar sprawiedliwości (art. 175 Konstytucji RP).

Wyróżniamy następujące postępowania sądowe

• Postępowanie sądowo-administracyjne

Rodzaj postępowania opartego na sprawach z zakresu kontroli administracyjnej. Decyzyjnym organem jest Sąd Administracyjny. Przykładowymi sprawami tego postępowania mogą być skargi dotyczącego administracji, postępowań wydanych w sprawach administracyjnych, bezczynność i naruszenia organów administracji czy inne akty związane z administracją. Postępowanie sądowo-administracyjne oparte jest na przepisach Kodeksu Postępowania Administracyjnego.

• Postępowanie cywilne

Inaczej proces cywilny - stanowi zespół norm i zasad który reguluje istotę postępowania w sprawach zakresu prawa cywilnego. Stronami postępowania są zazwyczaj osoby fizyczne i osoby prawne. Przykładowymi sprawami tego postępowania mogą być procesy określające własności, spadku, alimentów, majątku. Obejmują również prawo pracy i zobowiązań. Postępowanie cywilne oparte jest na Kodeksie Postępowania Cywilnego.

• Postępowanie karne

Celem tego postępowanie jest głównie ustalenie co do słuszności oskarżenia, czy doszło do przestępstwa (inaczej czynu zabronionego) oraz wykrycie i ukaranie sprawcy. Postępowanie karne oparte jest na Kodeksie Postępowania Karnego.

Prowadzenie postępowania wiąże się z ponoszeniem kosztów sądowych.

Organy procesowe w postępowaniu sądowym

Każdy z organów państwowych posiada upoważnienie do wydawania decyzji procesowych. Przykładami takich organów są m.in. Żandarmeria Wojskowa, Policja, ABW, CBŚ czy Straż Miejska.

Skład orzekający sądu, zależy od rodzaju sprawy. Wyróżniamy:

• Skład jednoosobowy (sprawy karne)
• Skład trzech sędziów (sprawy złożone)
• Skład jednego sędzi i dwóch ławników (sprawy o zbrodnie)
• Skład dwóch sędziów i trzech ławników (sprawy o kary dożywotniego więzienia)

Sędziowie powoływani są przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na wniosek Krajowego Rejestru Sądowego oraz sprawują swój zawód dożywotnio. Oczywiście ze względu na wiek, słaby stan zdrowia czy emeryturę mogą zostać zawieszeni w wykonywaniu zawodu niemniej jednak usunięcie bądź zawieszenie może nastąpić tylko na podstawie orzeczenia sądu. Obejmuje ich również immunitet, tzn. że sędziowie nie mogą zostać pociągnięci do odpowiedzialności karnej, pod warunkiem, że zostali złapani "na gorącym uczynku". Obowiązuje ich również apolityczność (brak możliwości przynależenia do partii politycznych oraz niepołączalność- nie mogą wykonywać żadnego innego zawodu.

Ławnicy natomiast powinni posiadać co najmniej średnie wykształcenie i mieścić się w przedziale wieku 30-65 lat. Powinni być niekarani i posiadać nieskazitelną opinię społeczeństwa.

Uczestnicy postępowania sądowego

• Strona procesowa - może być nią podmiot oskarżający bądź oskarżony. Do tej grupy zaliczyć możemy oskarżyciela, oskarżyciela publicznego, oskarżyciela posiłkowego oraz oskarżyciela prywatnego.
• Pokrzywdzony - osoba wnosząca o postępowanie, która z reguły poniosła uszczerbek na zdrowiu/ materialny. Ma przywilej pomocy materialnej jak i zdrowotnej (np. psycholog)
• Oskarżony - osoba, wobec której toczy się postępowanie sądowe. Nie posiada on obowiązku dochodzenia niewinności nie mniej jednak posiada prawo do obrony.
• Powód
• Pozwany

Reprezentanci strony procesowej to osoby, które przedstawiają stronę i są nimi: obrońca, pełnomocnik (adwokaci bądź radcy prawni-nie więcej niż trzech) oraz przedstawiciel ustawowy (rodzice, opiekunowie prawni).

Osobowe źródła dowodowe

Każda z wezwanych stron musi mieć świadomość odpowiedzialności kary składania fałszywych zeznań. Szczególnymi przypadkami są świadkowie incognito oraz świadkowie koronni. Status incognito określa się w przypadku podejrzenia, iż ich życie, zdrowie czy bezpieczeństwo jest narażone. Status świadka koronnego mogą otrzymać podejrzani, dzięki którym sprawa może się zakończyć szybciej i pomyślniej a wyrok będzie bezprecedensowy. W takiej sytuacji świadek koronny posiada nietykalność i wszelkie postępowania sądowe dotyczące tej osoby są umorzone. Zobacz także: krzywoprzysięstwo.

Postępowanie sądowe — artykuły polecane

Postępowanie cywilne — Postępowanie karne — Czynność procesowa — Sądowy tytuł egzekucyjny — Ubezwłasnowolnienie — Koncesja — Czynny żal — Osoba fizyczna — Rzecznik Praw Obywatelskich

Bibliografia

• Bednarczyk P. Postępowanie o stwierdzeniu nabycia spadku Kraków 2014, Wydawnictwo Lumina
• Gnela B. (red.) (2012), Podstawy prawa dla ekonomistów, Wolters Kluwer, Warszawa
• Muras Z. (2017), Podstawy prawa, C.H. Beck, Warszawa

Autor: Aleksandra Stachura, Małgorzata Zawartka, Julita Stysial

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.