Akt notarialny

Akt notarialny
Polecane artykuły
Czynność prawna Forma umowy Umowa sprzedaży Protest wekslowy Pełnomocnictwo Cesja wierzytelności Umowa zastawu Umowa cywilno-prawna Oświadczenie woli

Akt notarialny jest formą dokumentu urzędowego, który sporządzany jest w celu potwierdzenia najczęściej czynności prawnej. Akt notarialny jest sporządzany tylko i wyłącznie w przypadku kiedy wymagają tego przepisy prawa lub taka jest wola stron.

Osobą uprawnioną do sporządzenia aktu notarialnego jest notariusz, a także konsul RP poza granicami, jeśli uzyskał od Ministra Sprawiedliwości upoważnienie wydane na wniosek Ministra Spraw Zagranicznych. Dokumenty sporządzone przez notariuszy zagranicznych mogą wywierać w Polsce skutki prawne pod warunkiem ich legalizacji przez konsula, który potwierdza zgodność dokumentu z prawem jego wystawienia.

TL;DR

Akt notarialny to oficjalny dokument sporządzany przez notariusza w celu potwierdzenia czynności prawnej. Akt powinien zawierać określone elementy, takie jak dane stron, oświadczenia, stwierdzenia i podpisy. Może również służyć jako tytuł egzekucyjny. Zabezpieczenie zapłaty ceny jest ważnym elementem umowy notarialnej. Akt notarialny może być unieważniony w przypadku wad oświadczenia woli. Istnieją również inne szczegóły dotyczące sporządzania aktu notarialnego, takie jak wymóg parafowania arkuszy, odpowiedzialność stron za wynagrodzenie notariusza i sytuacje, gdy osoba niezdolna do samodzielnego podpisania bierze udział w czynności.

Treść aktu notarialnego

Akt notarialny powinien zawierać:

• dzień, miesiąc i rok sporządzenia aktu, a w razie potrzeby lub na żądanie strony także godzinę i minutę rozpoczęcia i podpisania aktu,
• miejsce sporządzenia aktu,
• imię, nazwisko, siedzibę kancelarii notariusza, a w przypadku jeśli akt sporządził zastępca notariusza, dodatkowo imię i nazwisko zastępcy,
• imiona, nazwiska, imiona rodziców i miejsce zamieszkania osób fizycznych, nazwę i siedzibę osób prawnych lub innych podmiotów biorących udział w akcie, imiona, nazwiska i miejsca zamieszkania osób działających w imieniu osób prawnych, ich przedstawicieli lub pełnomocników, a także innych osób obecnych przy sporządzaniu aktu,
• oświadczenia stron w razie potrzeby z powołaniem się na okazane przy akcie dokumenty,
• stwierdzenie, na żądanie stron, faktów oraz istotnych okoliczności, które zaszły przy spisywaniu aktu,
• stwierdzenie, że akt został odczytany, przyjęty i podpisany,
• podpisy osób biorących udział w akcie, oraz osób obecnych przy sporządzaniu aktu,
• podpis notariusza.

Ponadto istnieją dodatkowe ważne uregulowania prawne dotyczące aktu notarialnego:

• jeżeli akt notarialny dotyczy czynności prawnej powinien zawierać treści istotne dla tej czynności,
• jeżeli akt notarialny zawiera w swej treści przeniesienie, zmianę lub zrzeczenie się prawa ujawnionego w księdze wieczystej, bądź obejmuje czynność przeniesienia własności (nawet jeśli dana nieruchomość nie ma księgi wieczystej), notariusz jest zobowiązany zamieścić w tym dokumencie wniosek o dokonanie wpisu w księdze wieczystej, zawierającego wszystkie dane wymagane przepisami kodeksu postępowania cywilnego,
• jeżeli akt w swojej treści zawiera zrzeczenie się własności danej nieruchomości, notariusz jest zobowiązany przesłać wypis tego aktu gminie na rzecz której następuje zrzeczenie własności nieruchomości,
• jeżeli akt jest sporządzony na dwóch lub więcej arkuszach, to arkusze powinny być parafowane, połączone i ponumerowane.

Forma aktu notarialnego wymaga zachowania zasady jedności osób, miejsca i akcji.

Akt notarialny przed podpisaniem powinien być odczytany przez notariusza lub inną osobę w jego obecności. Przy odczytaniu notariusz powinien się dokładnie upewnić czy osoby będące przy podpisaniu tego aktu rozumieją jego treść i znaczenie, oraz że jest on zgodny z ich wolą. Oryginały aktów notarialnych nie mogą być wydawane poza miejsce ich przechowywania. Oryginały zawsze pozostają w kancelarii notarialnej, zaś strony otrzymują ich wypisy, które są dosłownym powtórzeniem oryginałów i mają również taką samą wartość. (Ustawa z dnia 14 lutego 1991 r. Prawo o notariacie art. 94)

Egzekucja z aktu notarialnego

Możliwa jest również egzekucja z aktu notarialnego. Może stanowić tytuł egzekucyjny, a również tytuł wykonawczy. W akcie notarialnym można określi, iż np. dłużnik podda się egzekucji tylko w stosunku do części majątku lub co do określonego sposobu egzekucji. Niepodważalną zaletą dobrowolnego poddania się egzekucji jest znaczne skrócenie i uproszczenie bardzo złożonego procesu windykacji. Oświadczenie takie bardzo pozytywnie wpływa na dłużnika - motywuje go do spełnienia świadczenia, czyli w tym przypadku - do zapłaty.

Zabezpieczenie zapłaty ceny

Zabezpieczenie zapłaty ceny jest bardzo ważnym elementem każnej umowy notarialnej. Bardzo skuteczną metodą jest poddanie strony kupującej egzekucji, czyli odebranie oświadczenia, w którym zobowiązuje się on do zapłaty osobie sprzedającej umówionej ceny w umówionym terminie.

Kiedy możliwe jest unieważnienie aktu notarialnego?

Akt notarialny może zostać unieważniony w oparciu o wady oświadczenia woli. Są to:

• brak świadomości lub swobody-oświadczenie zostało złożone przez osobę, która była w stanie wyłączającym świadome lub swobodne podejmowanie decyzji
• pozorność oświadczenia woli-druga strona musi wtedy wiedzieć o pozorności takiego oświadczenia
• błąd istotny - jeżeli wystąpi błąd co do treści czynności prawnej, to można uchylić się od wywołanych skutków prawnych podpisanego oświadczenia
• zniekształcenie oświadczenia-wywołuje takie same skutki jak błąd przy złożeniu oświadczenia
• podstęp
• groźba

(R. Trzaskowski 2014, s. 8,9,20,25,26)

Dodatkowe informacje

• Przy odczytaniu aktu notariusz musi sprawdzić, czy wszystkie osoby, które biorą udział w czynności, rozumieją treść i znaczenie aktu i że ten akt jest zgodny z ich wolą
• w przypadku, gry akt notarialny jest sporządzany na dwóch lub więcej arkuszach, to wszystkie arkusze muszą być parafowane, ponumerowane i połączone ze sobą
• jeżeli na arkuszu pozostało wolne miejsce, to powinno być ono przekreślone, a wszelkie poprawki powinny zostać szczegółowo omówione na końcu aktu
• strony odpowiadają solidarnie za wynagrodzenie należne notariuszowi za sporządzenie aktu notarialnego
• możliwa jest sytuacja, w której bierze udział osoba, która nie jest zdolna do samodzielnego złożenia podpisu (nie umie pisać lub nie może tego zrobić z innych powodów). Wtedy notariusz stwierdza, że akt nie został przez taką osobę podpisany i podaje przyczynę takiego zajścia.

Bibliografia

• Borkowski P., Trześniewski-Kwiecień J. (2008), Wpisy do ksiąg wieczystych, Wolters Kluwer, Warszawa
• Oleszko A. (2015) Akt notarialny jako podstawa odpowiedzialności prawnej notariusza, Wolters Kluwer Polska
• Oleszko A., Wachna D. (2006) Prawo o notariacie, Wolters Kluwer Polska
• Szereda A. (2017) Akty notarialne, C.H.Beck
• Trzaskowski R. (2014), Prawo w działaniu. Nieważność czynności prawnej dokonanej w formie aktu notarialnego, Wolters Kluwer, Warszawa
• Ustawa z dnia 14 lutego 1991 r. Prawo o notariacie (Dz. U. z 2016 r. poz. 1796, 1948, 2175, 2261)

Autor: Bartłomiej Piróg, Joanna Dąbrowska

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.