Homogenizacja kultury

Homogenizacja kultury
Polecane artykuły
Kultura masowa Społeczeństwo Archetyp kulturowy Psychologia poznawcza Socjotechnika Opinia publiczna Kryteria segmentacji rynku Socjalizacja Wzornictwo przemysłowe

Homogenizacja jest procesem prowadzącym do wyłaniania się z różnych składników ostatecznie jednorodnej substancji. Najczęściej termin ten kojarzony bywa z przemysłem spożywczym, jednak w dobie współczesnej globalizacji dotyczyć może wielu płaszczyzn życia społecznego, w tym również kultury. Dostępność i niska cena komunikacji prowadzi do tego, że wszelkie idee, utwory, style, dobra materialne i niematerialne rozprzestrzeniają się dziś o wiele szybciej niż kiedykolwiek przedtem, prowadząc jednocześnie do powstania nowej jakości kultury (zob. A. Giddens 2006, s. 85) - homogenicznej kultury globalnej.

Homogenizacja kultury jest więc procesem zatarcia się różnic między elementami kultury "wyższej" i "niższej". Skutkiem homogenizacji jest homogeniczność - ujednolicenie, podobieństwo elementów lub jednorodność. W znacznym stopniu rozwinęła się pod wpływem rozwoju produkcji masowej, komercjalizacji, globalizacji oraz umasowienia kultury symbolicznej.

W kulturze homogenizacja obejmuje język, kulturę materialną oraz dziedziny konsumpcji, mody i stylu życia. Zjawiskiem przeciwnym do homogenizacji kultury jest heterogenizacja. Polega na różnicowaniu wartości wzorców zachowań oraz postaw. Oba te procesy prowadzą do stworzenia różnych trendów w konsumpcji.

Typy homogenizacji kultury

Polska socjolog Antonina Kłoskowska wyróżnia trzy rodzaje homogenizacji:

• upraszczającą,
• immanentną,
• mechaniczną,

Pierwszy typ homogenizacji ma na celu uprzystępnienie kultury wyższego rzędu dla szerszych rzesz odbiorców. Zabieg ten polega na uproszczeniu treści elementu kultury wyższego rzędu, tak był mógł być on zrozumiały i dostarczyć satysfakcji w odbiorze, nie tylko wąskiej grupie wykształconej elity. Przykładem może być wkomponowanie dzieł sztuki w reklamy.

Drugi typ homogenizacji polega na zabiegu przeciwnym do pierwszego. Polega na włączeniu do kultury ambitnej elementów kultury popularnej. Elementy kultury "wysokiej" poddawane są przeróbką, dzięki którym będzie można włączyć ją do kultury masowej. Celem tego jest zwrócenie uwagi liczniejszej grupy społeczeństwa na dzieła kultury wyższego poziomu. O zmianach w dziele decyduje sam autor i sam ich dokonuje.

Ostatnia, najbardziej typowa forma homogenizacji opiera się na przeniesieniu dzieła kultury wysokiego rzędu wprost do środków masowego komunikowania, bez jakichkolwiek zmian w treści. Za przykład służą tu tzw. paperbacks, czyli wielkie dzieła literackie w formie broszurowej dołączane do gazet. Jest najbardziej popularnym rodzajem. Zestawienie treści z różnych poziomów kultury daje możliwość na powiększenie grona odbiorców.

Kultura w ujęciu wąskim i szerokim

Kulturę zdefiniowano na kilkaset definicji. Termin ten można jednak przedstawić w dwóch ujęciach: wąskim i szerokim.

W ujęciu szerokim kultura obejmuje postępowania przebiegające wedle społecznie przyjętych wzorców, obecne w każdej dziedzinie życia. Są to zachowania ludzkie, stany psychiczne, a także przedmioty stanowiące rezultat postępowania ludzkiego. Ujęcie szerokie zwykle dotyczy, także wszystkiego co zostało wytworzone przez człowieka. Przyjmuje, iż głównym elementem kultury są wartości - bez zintegrowanego zmierzania do danych wartości nie może istnieć żadna grupa społeczna i szersza zbiorowość. Badania nad związkami między dwoma nierozdzielnymi elementami kultury, czyli wartościami i działaniami społecznymi w większości przypadków prowadzi do specyficznego determinizmu kulturowego.

Ujęcie wąskie definicji kultury podkreśla sferę symbolicznego komunikowania się, zawiera takie elementy jak religia, filozofia, nauka i sztuka. Proces komunikowania się stanowi integralną część każdej z wcześniej wymienionych dziedzin oraz zakłada zdolność wykorzystywania znaków oraz symboli.

Bibliografia

• Giddens A., (2006) Socjologia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 85
• Kłoskowska A., (1998) Homogenizacja, w Antropologia Kultury: zagadnienia i wybór tekstów pod red. A. Mencwla, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, s. 225-226
• Pacholski M., Słaboń A., (2010) Słownik pojęć socjologicznych", Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, s. 105-110
• Pasek-Gawlikowska A., (2013) Kultura masowa i co dalej...? Rozprawy społeczne", Vol. 7, N 2
• Siuda P., (2011) Homogenizacja i amerykanizacja globalnej popkultury Kultura - Historia - Globalizacja", Nr 10
• Sułkowski Ł., (2012) Czy kultury organizacyjne zmierzają do unifikacji? "Artykuły"

Autor: Arkadiusz Binczyk, Klaudia Hachaj