Metodyka społeczna Checklanda

Metodyka społeczna Checklanda
Polecane artykuły
Podejście systemowe System informacyjny negocjacji Podejście procesowe Model organizacji Metodyka badania potrzeb informacyjnych Modelowanie Strategia koalicji (negocjacje) Funkcja informacyjna Zarządzanie strategiczne

Podstawowym założeniem metodyki jest wielostronność spojrzeń na dane zagadnienie i możliwość alternatywnych interpretacji. Podejście zakłada, że poszczególni ludzie mają indywidualne koncepcje rozwiązania problemu i różnie postrzegają system, wewnątrz którego istnieją. Metodyka społeczna jest systemem uczenia się zbioru problematycznych sytuacji w działalności ludzkiej, prowadzących do odpowiedniego zachowania w określonej sytuacji. Twórcą metodyki społecznej (Soft Systems Methodology), powstałej w latach 60. XX w. jest P. Checkland, profesor University of Lancaster w Wielkiej Brytanii.

Cykl postępowania w metodyce społecznej Checklanda

Tworzenie systemu informacyjnego w metodyce społecznej przebiega w siedmiu etapach.

Etap I. Wprowadzenie do sytuacji problemowej. Wprowadzenie polega na określeniu przez użytkowników systemu (menedżerów i pracowników) zakresu zadań i sposobów ich realizowania stanowiących o sytuacji problemowej oraz na próbie zdefiniowania opisanej sytuacji przez analityka.

Etap II. Rozpoznanie sytuacji problemowej. Podstawą rozpoznania jest próba wskazania przez menedżerów i pracowników definicji sytuacji problemowej zainicjowana w trakcie etapu I. W etapie II analityk zapoznaje się z sytuacją problemową, zbierając informacje niezbędne do sformułowania definicji dla odpowiednich systemów celowej działalności. Informacje te mogą pochodzić z trzech źródeł:

• struktura organizacyjna oraz czynniki, których nie da się łatwo zmieni
• procesy i transformacje przebiegające wewnątrz systemu
• zachowania organizacyjne członków (wnioski, uwagi krytyczne, skargi).

W trakcie gromadzenia informacji analityk może wykorzystać tradycyjne narzędzia i techniki: obserwacje, wywiady, kwestionariusze z pytaniami zamkniętymi i otwartymi, protokół zdarzeń krytycznych, nagrania wideo, warsztaty i dyskusje. Techniką właściwą dla realizacji dwóch pierwszych etapów metodyki są wzbogacone wizerunki sytuacji. Są one odwzorowaniem struktury i dynamiki analizowanej sytuacji, tj. powiązań i zależności między stanowiskami i komórkami organizacyjnymi, pełnionymi przez nie rolami, występującymi konfliktami, strukturami, zdarzeniami i procesami w sytuacji problemowej. Technicznie mają one postać "obrazków", zawierających rysunki, ikony, symbole, powiązania i opisy.

Etap III. Formułowanie definicji podstawowych dla odpowiednich systemów celowej działalności Rezultatem rozpoznania sytuacji problemowej i jej opisania jest zdefiniowanie systemu celowej działalności w ramach dyskusji na podstawie różnych interpretacji świata rzeczywistego. Osiągnięcie właściwego opisu, adekwatnego do sposobów postrzegania wszystkich uczestników systemu, jest podstawą podjęcia działań doskonalących. Definicje podstawowe zwane są definicjami CATWOE, gdyż w trakcie ich formułowania rozpatruje się następujące elementy:

• C (customers) - klienci działalności celowej
• A (actors) - wykonawcy działalności celowej
• T (transformation) - przedstawienie celowej działalności w postaci procesu (wejście - transformacja - wyjście)
• W (weltanschauung) - sens definicji podstawowej z punktu widzenia danego kontekstu
• O (owner) - właściciele problemu mający uprawnienia do podjęcia bądź zakończenia działalności celowej
• E (environmental) - otoczenie systemu (możliwości i ograniczenia).

Etap IV. Opracowanie modelu konceptualnego. Polega na powiązaniu procesów realizowanych w ramach celowej działalności. Końcowy model konceptualny opisuje system docelowy złożony z określonych komponentów systemu będących w interakcji wewnątrz systemu. Każdy system powinien mieć określone granice działania oraz mieć zdolność dostosowywania się do warunków zmieniającego się otoczenia. W trakcie tworzenia modelu konceptualnego należy uwzględnić kryteria "trzech E":

• skuteczność (efficacy) - pozwala znaleźć odpowiedź na pytanie, czy zaangażowane środki przynoszą zamierzony efekt
• wydajność (efficiency) - określa relację pomiędzy wartością otrzymanego wyniku a wartością zaangażowanych zasobów
• efektywność (effectiveness) - mówi o wyniku transformacji w systemie działalności celowej i osiągnięciu założonego celu.

Etap V. Porównanie modelu konceptualnego ze światem rzeczywistym. Celem porównania jest zarejestrowanie różnic pomiędzy modelem i rzeczywistymi zdarzeniami według kryteriów skuteczności, wydajności i efektywności.

Etap VI. Określenie pożądanych, możliwych do zrealizowania zmian. W trakcie dyskusji, analitycy i uczestnicy działalności celowej rozważają możliwości ulepszenia sytuacji problemowej.

Etap VII. Podjęcie działań mających na celu udoskonalenie sytuacji problemowej. Etap ten polega na wdrożeniu modelu uwzględniającego uwagi i poprawki zaproponowane w ramach etapu V i VI.

Cele metodyki społecznej

• Poprawa procesu komunikowania się, negocjowania i porozumiewania osób i grup zainteresowanych.
• Nakładanie się różnych punktów widzenia pozwala trafniej zdefiniować podstawowe działalności i w konsekwencji osiągnąć pożądaną zmianę.
• Efektem zastosowania podejścia społecznego w tworzeniu systemu informatycznego w przedsiębiorstwie jest zbiór wzbogaconych wizerunków, definicji podstawowych CATWOE i modeli konceptualnych w miejsce precyzyjnych opisów graficznych będących efektem podejścia technicznego.

Bibliografia

• Czekaj J., "Metody organizacji i zarządzania", Wydawnictwo AE 2007, s. 112-117

Autor: Justyna Płonka