Spółka prawa handlowego

Spółka prawa handlowego
Polecane artykuły
Rodzaje spółek Spółka komandytowo-akcyjna Komplementariusz Spółka cicha Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka partnerska Procedura założenia działalności gospodarczej Spółka komandytowa Prokurent

Spółka prawa handlowego to spółka osobowa bądź kapitałowa której tworzenie, organizację, funkcjonowanie, rozwiązywanie, łączenie, podział i przekształcanie reguluje ustawa z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (KSH). Ponadto w sprawach nieuregulowanych w powyższej ustawie stosuje się przepisy Kodeksu Cywilnego. Umowa spółki handlowej zobowiązuje akcjonariuszy do dążenia do osiągnięcia wspólnego celu poprzez wniesienie wkładów (lub poprzez współdziałanie w inny określony sposób jeśli stanowi tak umowa lub statut spółki).

Podział spółek

W myśl przepisów art. 2 KSH oraz art. 4 par. 1 pkt 1 i 2 KSH spółki handlowe dzielimy na:

• spółki osobowe (dominujące role odgrywają w nich wspólnicy):

1. spółka jawna,
2. spółka partnerska,
3. spółka komandytowa,
4. spółka komandytowo-akcyjna,

• spółki kapitałowe (główne znaczenie przypisywane jest zgromadzonemu kapitałowi):

1. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością,
2. spółka akcyjna.

Rys historyczny

Zrzeszanie się jednostek w celu wspólnego prowadzenia interesów istniało odkąd handel postawił sobie za zadanie sprowadzanie lub wysyłanie towarów z oddalonych miejscowości. Wspólne prowadzenie interesów miało początkowo charakter okolicznościowy i ograniczało się do pojedynczych wypraw czy też interesów. Forma taka rozwijała się na szeroką skalę w krajach romańskich.

Spółki osobowe a spółki kapitałowe

Osobowe spółki handlowe są podmiotami prawa, co oznacza, iż mogą we własnym imieniu nabywać prawa (w tym prawa rzeczowe), zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywana (zdolność prawna i zdolność sądowa). Nie są one jednak osobami prawnymi ze względu na brak przepisu przyznającego osobowym spółkom handlowym osobowość prawną. Natomiast spółki kapitałowe zostały wyposażone w osobowość prawną.

W spółkach osobowych wspólnicy angażują zarówno swój majątek jak i osobistą pracę. Zazwyczaj liczba uczestników w tego rodzaju spółkach jest niewielka, natomiast ryzyko znaczne - wspólnicy odpowiadają całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki. Odpowiedzialność ta ma charakter subsydiarny i powstaje w momencie, gdy jednostka organizacyjna staje się niewypłacalna, to znaczy, gdy majątek jednostki nie wystarcza na wykonywanie zobowiązań.

W odróżnieniu od spółki osobowej w spółce kapitałowej wspólnicy są wyłączenia z osobistej odpowiedzialności za zobowiązania spółki. Substratem spółek kapitałowych jest ich majątek, wniesiony przez wspólników w postaci majątkowych wkładów. Wspólnicy z reguły są odsunięci od bezpośredniego prowadzenia spraw spółki i kontroli jej działalności (do tego celu służy specjalny organ - rada nadzorcza, komisja rewizyjna), natomiast za ich reprezentowanie odpowiedzialne jest zgromadzenie wspólników.

W odróżnieniu od spółek osobowych, w spółkach kapitałowych przyjmuje się zasadę równego traktowania wspólników lub akcjonariuszy. Odstępstwa od tej reguły podlegają ścisłemu uregulowaniu i wyłączają stosowanie w tym zakresie zasady swobody umów.

Wpis do rejestru

Każda spółka handlowa powinna być wpisana do rejestru handlowego. Rejestr prowadzony jest przez sądy gospodarcze rejonowe. Wpisu do rejestru dokonuje się na podstawie zgłoszeń, chyba że odrębne przepisy przewidują wpis z urzędu. Sąd rejonowy bada czy zgłoszenie i dołączone dokumenty zgadzają się pod względem formy i treści z bezwzględnie obowiązującymi przepisami. W przypadku spółek osobowych wpis do rejestru ma charakter konstytutywny – w momencie wpisu spółka zyskuje podmiotowość prawną.

Spółka w organizacji

Spółą w organizacji jest spółka kapitałowa w okresie pomiędzy zawarciem umowy spółki z o.o. lub zawiązaniem spółki akcyjnej, a wpisem do rejestru. Spółka ta jest ułomną (niepełną) osobą prawną. Posiada ona zatem zdolność prawną i zdolność sądową (podobnie jak osobowe spółki handlowe). Firma spółki w organizacji powinna zawierać dodatkowy człon "w organizacji”. Za zobowiązania zaciągane przez spółkę odpowiadają solidarnie sama spółka oraz osoby, które działały w jej imieniu, czyli członkowie zarządu spółki w organizacji lub działający w imieniu spółki pełnomocnicy (np. wspólnicy, założyciele spółki akcyjnej, akcjonariusze).

Potrzeba wprowadzenia spółki w organizacji wynikła ze znacznego często czasu, jaki potrzebny jest na powołanie spółki kapitałowej. Pomiędzy zawarciem umowy spółki lub podpisaniem jej statutu, a rejestracją, przez którą nabywa osobowość prawną mija niekiedy wiele miesięcy. Potrzeby gospodarcze jednak często przemawiają za tym, by spółka działa niemal od razu, by funkcjonowała w obrocie gospodarczym, zaciągała zobowiązania itp.

Z chwilą wpisania do rejestru spółka w organizacji nabywa osobowość prawną – staje się kapitałową spółką handlową (spółką z o.o. lub spółką akcyjną) i jest podmiotem praw i obowiązków spółki w organizacji.

Bibliografia

• Ignatowicz J. (2000). Prawo rzeczowe, Wydawnictwa Prawnicze PWN, Warszawa
• Jamroży A. (2012). Spółka osobowa prawa handlowego. Aspekty prawno-podatkowe, optymalizacja podatkowa, Wolters Kluwer SA, Warszawa
• Janczewski S. (1991). Spółki prawa handlowego, Wydawnictwo MARKET, Wałcz
• Kappes A. (2014). Spółki handlowe. Przepisy ogólne. Spółki osobowe, Spółki kapitałowe. Zmiany strukturalne spółek, Prawo cywilne i handlowe w zarysie, pod red. W.J. Katner, Wolters Kluwer SA, Warszawa
• Kruczalak K. (1998). Prawo handlowe dla ekonomistów, Polskie wydawnictwo ekonomiczne, Warszawa
• Ustawa ustawa z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych, Dz.U. 2000 nr 94 poz. 1037

Autor: Elżbieta Frydrych, Katarzyna Szybalska

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.