Konto pozabilansowe

Konta pozabilansowe są szczególnym rodzajem kont, ponieważ ewidencjonuje się za ich pomocą zdarzenia, które nie są operacjami gospodarczymi. Oznacza to, że zdarzenia te nie maja wpływu na strukturę bilansu danej jednostki gospodarczej (nie mają wpływu na stan aktywów, pasywów i wyników działalności). Jednak z powodu określonych potrzeb np. sprawozdawczych, rozliczeniowych czy kontrolnych zdarzenia te wymagają uwagi. Dane zawarte z ewidencji pozabilansowej nie są wykazywane w bilansie ani również w rachunku zysków i strat. Ich miejsce znajduje się jednak w sprawozdaniu finansowym, a dokładniej w informacji dodatkowej, która jest elementem sprawozdania finansowego.

Zasada jednostronnego zapisu

Konta pozabilansowe są prowadzone na zasadzie jednostronnego zapisu. Zdarzenia ujmowane na tych kontach nie są księgowane tak jak w przypadku kont bilansowych, na przeciwstawnych stronach dwóch kont w takiej samej kwocie, lecz tylko po stronie Wn lub po stronie Ma jednego określonego konta. Problem może pojawić się w niektórych programach, które są wykorzystywane przez jednostki do prowadzenia ksiąg rachunkowych. Mianowicie, dla niektórych z nich jest obligatoryjne prowadzenie podwójnego zapisu dla kont pozabilansowych. W takim przypadku, wprowadzane jest konto techniczne, na które są przypisywane drugostronne zapisy dla poszczególnych kont pozabilansowych.

Zdarzenia ujmowane w ewidencji pozabilansowej

Do zdarzeń gospodarczych, które zaliczają się do ewidencji pozabilansowej, najczęściej występujące to:

• posiadanie obcych składników majątku takich jak środków trwałe czy zapasy,
• środki trwałe jednostki w likwidacji,
• zobowiązania i należności warunkowe,
• zabezpieczenia rzeczowe na majątku własnym.

Przykłady kont pozabilansowych

Zdarzenia gospodarcze, które są ujmowane na kontach pozabilansowych są zazwyczaj w tym zespole kont, którego dotyczy dane zdarzenie. Dla przykładu, konto środki trwałe obce jest ujmowane w zespole 0 a zobowiązania warunkowe w zespole 2. Warto dodać, że konta pozabilansowe oznaczane są na drugim miejscu cyfrą 9.

Przykładami kont pozabilansowych są:

• Środki trwałe w likwidacji
• Środki trwałe u leasingobiorcy
• Środki trwałe obce
• Zapasy obce
• Należności warunkowe
• Zobowiązania warunkowe
• Płatności ze środków europejskich
• Wydatki strukturalne
• Wzajemne rozliczenia między jednostkami
• Planowane dochody budżetu
• Planowane wydatki budżetu
• Zaangażowanie wydatków budżetowych przyszłych lat
• Zabezpieczenia z tytułu reasekuracji ustanowione na rzecz zakładu ubezpieczeń
• Zobowiązania związane z realizacją operacji kupna/sprzedaży

Celem tworzenia takich kont jest kontrola i ewidencja przedmiotów które są nie rejestrowane w strukturze bilansowej, np. środki własne przeznaczone do likwidacji.

Cechą charakterystyczną tego rodzaju kont jest to, że występuje tu zasada podwójnego zapisu.

Klasyfikacja kont pozabilansowych

Konta pozabilansowe są nieodłączną częścią systemu ewidencji księgowej i pełnią ważną rolę w dokładnym odzwierciedleniu finansowej sytuacji przedsiębiorstwa. Istnieje wiele różnych rodzajów kont pozabilansowych, które służą do rejestrowania informacji, które nie są uwzględniane w bilansie i rachunku zysków i strat. Przykłady takich kont to konta związane z rezerwami, odpisami, różnicami kursowymi, kosztami przyszłymi, przychodami i wydatkami rozliczanymi w okresach kolejnych lat.

Konta pozabilansowe można sklasyfikować na podstawie rodzaju składnika, którego dotyczą. W przypadku składników majątkowych, takich jak nieruchomości, środki trwałe, wartości niematerialne i prawne, stosuje się konta pozabilansowe związane z amortyzacją, utratą wartości, przeszacowaniem. W przypadku zobowiązań, takich jak zobowiązania finansowe, zobowiązania podatkowe, stosuje się konta pozabilansowe związane z odsetkami, różnicami kursowymi, rezerwami. Przychody i wydatki rozliczane w okresach kolejnych lat są rejestrowane na kontach pozabilansowych związanymi z odpisami, rezerwami, kosztami przyszłymi.

W zależności od rodzaju działalności przedsiębiorstwa, istnieją specyficzne konta pozabilansowe, które są stosowane do rejestrowania informacji finansowych. Przykładowe konta pozabilansowe dla różnych rodzajów działalności obejmują konta związane z działalnością gospodarczą, takie jak koszty reklamy, koszty wynagrodzeń, koszty materiałów. Dla działalności budżetowej stosuje się konta związane z dochodami budżetowymi, wydatkami budżetowymi, rezerwami budżetowymi. Dla działalności związanej z funduszami europejskimi stosuje się konta związane z dotacjami, remontami, inwestycjami.

W uznawaniu i klasyfikowaniu kont pozabilansowych przedsiębiorstwa muszą przestrzegać obowiązujących przepisów księgowych. Przepisy te określają, jakie informacje można ujmować na koncie pozabilansowym, jak je klasyfikować i jakie zasady dotyczące ich prezentacji należy stosować. Wiele zasad dotyczących kont pozabilansowych jest specyficznych dla danego rodzaju działalności i zależy od obowiązujących regulacji prawnych.

Rola klasyfikacji kont pozabilansowych w sporządzaniu sprawozdań finansowych i analizie wyników działalności przedsiębiorstwa

Klasyfikacja kont pozabilansowych odgrywa ważną rolę w sporządzaniu sprawozdań finansowych przedsiębiorstwa. Poprzez odpowiednie ujmowanie informacji na kontach pozabilansowych, możliwe jest dokładne przedstawienie składników majątkowych, zobowiązań, przychodów i wydatków, co umożliwia dokładne oszacowanie wyników finansowych przedsiębiorstwa. Analiza kont pozabilansowych dostarcza również cennych informacji na temat efektywności działalności i pozwala na dokładne zrozumienie źródeł dochodów i kosztów firmy.

Znaczenie i rola konta pozabilansowego w sprawozdaniu finansowym

Konto pozabilansowe pełni istotną rolę jako narzędzie uzupełniające informacje zawarte w bilansie i rachunku zysków i strat. Bilans i rachunek zysków i strat przedstawiają ogólne informacje na temat finansowej sytuacji przedsiębiorstwa, ale nie uwzględniają wszystkich szczegółowych informacji. Konta pozabilansowe umożliwiają ujęcie dodatkowych informacji, które są istotne dla dokładnego zrozumienia finansowej sytuacji przedsiębiorstwa.

Konto pozabilansowe odgrywa ważną rolę w prezentacji informacji finansowych przedsiębiorstwa. Informacje finansowe ujmowane na koncie pozabilansowym są prezentowane w sprawozdaniu finansowym przedsiębiorstwa, co umożliwia zainteresowanym stronom, takim jak inwestorzy, kredytodawcy, pracownicy, zrozumienie szczegółów dotyczących finansowej sytuacji przedsiębiorstwa.

Na koncie pozabilansowym można ujmować różne informacje finansowe, które nie są uwzględniane w bilansie i rachunku zysków i strat. Przykłady takich informacji to rezerwy na zobowiązania, odpisy na należności, koszty przyszłych napraw i konserwacji, różnice kursowe, koszty przyszłych inwestycji.

Konto pozabilansowe ma istotny wpływ na analizę wyników finansowych przedsiębiorstwa. Informacje finansowe ujmowane na koncie pozabilansowym pozwalają na dokładne oszacowanie wyników finansowych, identyfikację czynników wpływających na dochody i koszty oraz ocenę efektywności działalności przedsiębiorstwa.

Konto pozabilansowe ma znaczenie dla różnych grup interesariuszy, takich jak inwestorzy, kredytodawcy, pracownicy. Dla inwestorów, informacje ujmowane na koncie pozabilansowym mogą dostarczyć dodatkowych informacji na temat stabilności finansowej przedsiębiorstwa, co jest istotne przy podejmowaniu decyzji inwestycyjnych. Dla kredytodawców, informacje finansowe ujmowane na koncie pozabilansowym mogą pomóc w ocenie zdolności przedsiębiorstwa do spłaty zobowiązań. Dla pracowników, informacje finansowe ujmowane na koncie pozabilansowym mogą być istotne dla oceny stabilności finansowej przedsiębiorstwa i perspektyw rozwoju zawodowego.

Konto pozabilansowe — artykuły polecane

Konto syntetyczne — Konto księgowe — Otwieranie i zamykanie kont bilansowych — Rachunek zysków i strat — Rozliczenia międzyokresowe kosztów — Konto wynikowe — Moment bilansowy — Zdarzenie gospodarcze — Przychody finansowe

Bibliografia

• Dziuba-Burczyk A. (2003), Podstawy rachunkowości w świetle międzynarodowych standardów, Krakowskie Towarzystwo Edukacyjne, Kraków
• l Zasady ewidencji na kontach pozabilansowych Dodatek nr 9 do Zeszytów Metodycznych Rachunkowości nr 13 (2010)
• Obwieszczenie Ministra Finansów z dnia 31 stycznia 2013 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej Dz.U. 2013 poz. 289
• Pawnik B. (2012), Opis kont pozabilansowych, Decyzja Nr 25 Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej w sprawie zasad rachunkowości w KG PSP
• Sawicki K. (red.) (2001), Rachunkowość finansowa przedsiębiorstw, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Śnieżek E. (red.) (2004), Wprowadzenie do rachunkowości. Podręcznik z przykładami, zadaniami i testami. Oficyna Ekonomiczna, Kraków
• Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości. Dz.U. 1994 nr 121 poz. 591
• Włodarczyk K. (2015), Operacje gospodarcze, Funkcjonowanie kont bilansowych

Autor: Anna Dorynek, Weronika Bielańska