Kompetencje poznawcze

Kompetencje poznawcze odnoszą się do zdolności jednostki do uczenia się, rozumienia i zapamiętywania informacji, a także do otwartości na świat i ciekawości. Są one niezwykle istotne w różnych dziedzinach życia, w tym zarządzaniu, edukacji, naukach społecznych i wielu innych.

Charakterystyka kompetencji poznawczych

Kompetencje poznawcze można rozumieć jako umiejętności i zdolności do pracy umysłowej, które pomagają jednostce w przetwarzaniu i interpretowaniu informacji. Są to umiejętności, które można rozwijać przez całe życie, a ich rozwinięcie przyczynia się do rozwijania myślenia krytycznego i analitycznego.

Podstawowe cechy kompetencji poznawczych to zdolność do uczenia się, rozumienia i zapamiętywania. Oznacza to, że osoby o wysokich kompetencjach poznawczych mają zdolność szybkiego przyswajania nowych informacji, a także potrafią je skutecznie przetwarzać i interpretować.

Nie mniejsze znaczenie ma też otwartość na świat i ciekawość, czyli chęć poszerzania własnej wiedzy i odkrywania nowych rzeczy. Osoby o wysokich kompetencjach poznawczych są ciekawe świata i mają świeże spojrzenie na otaczającą je rzeczywistość. Są one otwarte na nowe pomysły i podejmują wysiłek intelektualny potrzebny do poszerzania swojej wiedzy.

Ważną cechą osób o wysokich kompetencjach poznawczych jest również unikanie stereotypów, uprzedzeń i nadmiernego podatności na wpływy innych. Oznacza to, że takie osoby są bardziej niezależne intelektualnie, nie kierują się stereotypami i są mniej podatne na manipulację. Posiadają one również większą samodzielność i umiejętność podejmowania odpowiedzialnych decyzji.

Największa ciekawość i pasja poznawcza występują zazwyczaj we wczesnych okresach życia, w dzieciństwie i młodości. Jednakże, wiele osób utrzymuje tę ciekawość przez całe życie. Biorąc pod uwagę te cechy, grupa badaczy wskazała na możliwość rozwijania kompetencji poznawczych w organizacjach poprzez promocję uczenia się przez całe życie.

Kompetencje poznawcze a efektywność pracy

Kompetencje poznawcze odgrywają istotną rolę w różnych dziedzinach życia, w tym w kontekście zawodowym. W ramach każdej organizacji istnieje szereg wymagań dotyczących kompetencji pracowników, które mają przyczynić się do skuteczności i efektywności działań.

Wśród tych kompetencji, kompetencje poznawcze odgrywają szczególną rolę. Niezależnie od zajmowanego stanowiska, pracownik powinien być w stanie pracować wydajnie i skutecznie, a jego efektywność powinna przewyższać koszty pracy. Kompetencje poznawcze, takie jak zdolność szybkiego przyswajania i przetwarzania informacji, umożliwiają pracownikowi skuteczne wykonywanie swoich zadań i podejmowanie trafnych decyzji.

Ponadto, kompetencje poznawcze wiążą się również z innymi umiejętnościami, które są niezbędne w pracy, takimi jak samodzielność, odpowiedzialność czy zdolność do współpracy. Współpraca stała się coraz bardziej powszechnym wymaganiem w miejscu pracy z powodu społecznego charakteru większości zadań oraz wzrastającej złożoności procesów i zjawisk. Osoby o wysokich kompetencjach poznawczych mają większą zdolność do efektywnej komunikacji i pracy zespołowej.

Brak kształcenia myślenia krytycznego i szablonowego w edukacji

W ostatnich latach zauważa się pewne problemy w edukacji, które negatywnie wpływają na rozwój kompetencji poznawczych. Podstawowa programowa często nie stawia wymagań dotyczących kształcenia myślenia krytycznego i analitycznego, co przekłada się na słabą umiejętność uczniów w przetwarzaniu i interpretowaniu informacji. Uczniowie stają się biernymi odbiorcami treści, nie mają wpływu na to, czego i jak się uczą, przez co ich inicjatywy oddolne są hamowane lub niewspierane przez nauczycieli czy dyrekcję.

W odpowiedzi na ten problem, proponowane są różne rozwiązania, które mogą promować inicjatywność i rozwój kreatywności uczniów. Jeden z nich to organizowanie konkursów lub debat, na których uczniowie mogą przedstawiać swoje pomysły i prezentować swoje zdolności poznawcze. Ponadto, instytucje zewnętrzne, takie jak miejski Ośrodek Rozwoju Edukacji, mogą odegrać istotną rolę w promocji inicjatywności wśród uczniów poprzez organizowanie różnorodnych zajęć i projektów.

Metaproblemy uczenia się

Istnieją również inne metaproblemy dotyczące uczenia się, które negatywnie wpływają na rozwój kompetencji poznawczych. Jednym z nich jest niewystarczające rozwijanie kompetencji twórczych i umiejętności rozumienia informacji. W obliczu cyfrowego otoczenia, ważne jest posiadanie umiejętności filtracji i rozpoznawania fake newsów, a także umiejętności tworzenia własnych treści.

Ponadto, istotne jest rozwijanie umiejętności uczenia się przez całe życie. Oprócz zdobywania wiedzy i umiejętności w trakcie formalnego procesu edukacyjnego, ważne jest, aby jednostki potrafiły samodzielnie poszerzać swoje kompetencje poznawcze także po zakończeniu edukacji formalnej.

W kontekście rozwoju kompetencji poznawczych pojawia się również kwestia technik uczenia się i prostszego przyswajania wiedzy. Podstawowa programowa często nie stawia wymagań dotyczących nauki tych technik, co przekłada się na trudności w przyswajaniu informacji oraz w rozwoju umiejętności uczenia się. Propozycje działań na tym polu mogą objąć wprowadzenie zajęć, projektów lub innych działań edukacyjnych, które mają na celu rozwijanie umiejętności uczenia się i zdobywania wiedzy.

Wnioskując, kompetencje poznawcze są niezwykle istotne w różnych dziedzinach życia, w tym zarządzaniu, edukacji i naukach społecznych. Są one kluczowe dla skuteczności i efektywności działań, zarówno na poziomie jednostki, jak i organizacji. Jednocześnie, istnieje konieczność rozwijania tych kompetencji przez całe życie, poprzez kształcenie myślenia krytycznego, promowanie inicjatywności uczniów i rozwijanie umiejętności uczenia się.

Kompetencje poznawcze — artykuły polecane

Kompetencje społeczne — Profesjonalizm — Autorytet — Predyspozycje — Osoba przedsiębiorcza — Kultura organizacyjna — Peter Drucker — Wymagane kwalifikacje kierownika — Role kierownicze

Bibliografia

• Nosal, C. S. (1997). Psychologia decyzji kadrowych. Strategie. Kryteria. Procedury. Kraków: Wydawnictwo Profesjonalnej Szkoły Biznesu.
• Oleksyn, T. (2006). Zarządzanie kompetencjami teoria i praktyka. Kraków: Oficyna Ekonomiczna.