Koncepcja systemu idealnego G. Nadlera

Koncepcja systemu idealnego G. Nadlera
Polecane artykuły
Podejście systemowe Analiza wartości Metoda prognostyczna Metoda Taguchi Teoria ograniczeń Podejście opisowo-ulepszające Szkoła systemowa Badania operacyjne Heurystyka

Koncepcja systemu idealnego G. Nadlera jest metodą, w której najpierw tworzy się system idealny, z którego stopniowo schodzi się w dół, aż do systemu który spełnia warunki ograniczające. Koncepcja ta poszukuje całościowego usprawnienia, tutaj to funkcja systemu jest celem, a cały system powinien do osiągnięcia tej funkcji dążyć. (Martyniak Z. 1999)

Koncepcja systemu idealnego G. Nadlera wywarła znaczący wpływ na metodologię badań organizatorskich. Znaczącym jest fakt wskazania, że system według Nadlera nie jest sumą składników systemu, gdyż (jak wskazuje teoria systemów) właściwości całości nie sprowadzają się do właściwości części i każdy system stanowi coś swoistego.

Zaproponowana metoda zwana jest metodą "wzorującą" i w przeciwieństwie do zaproponowanej przez klasyków metody "ulepszania" opierającej się na podstawie aktualnych obserwacji i analiz, ma za zadanie wyjście od systemu idealnego, a następnie stopniowe zbliżanie się do koncepcji, która spełnia narzucone warunki ograniczające, wyrażające istotę określonego procesu.

W podejściu Nadlera nie jest istotnym poszukiwanie poszczególnych usprawnień wariantów, lecz poszukuje się całościowej koncepcji rozpatrywanego procesu.

Ogólna charakterystyka systemu według Nadlera obejmuje wskazanie:

1. Funkcji
2. Wejść
3. Procesu
4. Otoczenia
5. Wyposażenia
6. Wielkości zasobów ludzkich

Według koncepcji takie sformułowanie systemu powoduje możliwość przekształceń strumieni wejściowych, takich jak materiały, informacje czy osoby, do formułowania konkretnych produktów czy usług. Istnienie danego systemu upatruje się jako jego funkcje, ujętą w kategorii celu, któremu ma służyć konkretny system. Ponadto jako otoczenie systemu Nadler definiuje ogół czynników fizycznych (np. temperatura, czy oświetlenie), ekonomicznych (np. poziom cen), i socjologicznych (stosunki między ludzkie), które wspólnie tworzą środowisko systemu organizacyjnego. Otóż rozważania oparte są na analizie kosztu jednostkowego produkcji w przedsiębiorstwie. W tym konkretnym przypadku system idealny stanowi taki stan systemu, gdzie koszt jednostkowy jest równy zeru. System ten umiejscawia się na wierzchołku trójkąta i nosi on nazwę systemu idealnego teoretycznie. W rzeczywistości trudno sobie wyobrazić zaistniała sytuację (trudno rozpatrywać system o zerowych kosztach i/lub nakładach), jednak nakreślenie takiej idealnej koncepcji, ma stanowić odnośnik do możliwości jakie niosą ze sobą różne warianty rozwiązania, które (jak w tym konkretnym przypadku) dążą do minimalizacji kosztu jednostkowego. Ponadto Nadler definiuje w szczególnym przypadku system idealny jako taki system, który może zostać wyeliminowany bez skutków dla funkcjonowania całości.

Trójkąt Nadlera

{{#ev:youtube|46lpyfAFP-o|480|right|Trójkąt Nadlera (Sławomir Wawak)|frame}}

• System idealny teoretyczny
• System idealny perspektywiczny
• System idealny realizowany technologicznie
• System proponowany
• System ulepszony
• System istniejący

Rys. 1. Trójkąt Nadlera

Etapy postępowania

1. W początkowej fazie ustala się funkcję systemu
2. Następnie zostaje wprowadzony system idealny
3. Zbierane są informacje
4. Zostaję stworzone sugerowane warianty
5. Następnym etapem jest wybór zalecanego systemu
6. Kolejno następuje:

• Sformułowanie systemu
• Rewizja systemu
• Testowanie systemu
• Instalowanie systemu
• Kontrola funkcjonowania systemu (Martyniak Z. 1999)

Sprzężenie zwrotne- część systemu kontroli, w której informacje o rezultacie wykonania konkretnego działania są przekazane danej jednostce, dając możliwość analizy i korygowania pracy.

W przypadku braku takiej możliwości projektuje się system idealny perspektywicznie. Zakłada on idealne warunki jego funkcjonowania w oparciu o najnowocześniejsze osiągnięcia nauki i techniki.

Kolejne etapy tej metody mają za zadanie "urzeczywistnienia" idealnego systemu. Wyróżnia się tutaj poziom systemu idealnego realizowanego technologicznie, powstałego w oparciu o już zaimplementowane rozwiązania w sferze organizacyjno-technicznej, wykazujące się wysoką efektywnością (jego skonstruowanie wynika z częstego braku możliwości zastosowania najefektywniejszych metod organizatorskich w konkretnym przedsiębiorstwie). Ostatnim etapem jest przejście do systemu proponowanego (uwzględnia wszystkie warunki wynikające z otoczenia, jak i wnętrza organizacji oraz uwydatnia konkretne zmiany i kierunki tych - z założenia efektywnych - zmian). U podstaw przedstawionego trójkąta leży system istniejący.

Metoda ta znajduje szerokie zastosowanie. Jej niewątpliwą zaletą jest to, iż nie wymaga znacznych nakładów na wykonywanie analiz stanu obecnego, ale jednak niewątpliwie jest metodą trudniejszą i wymagającą wysokich zdolności prognostycznego myślenia.

Ponadto jak twierdził Nadler metoda ta jest znacznie efektywniejsza (weryfikuje poszczególne rozwiązania), aniżeli koncepcja "systemu ulepszonego", który powstaje w drodze postępowania diagnostycznego, a więc biegnącego niejako "od dołu".

Zobacz też:

• Szkoła systemowa
• Podejście systemowe

Bibliografia

• Bieniok M. Metody skutecznego zarządzania
• Machaczka J. (2003) Wybory strategiczne w procesie rozwoju przedsiębiorstwa, Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Nr 613
• Martyniak Z. (1986) Organizacja i zarządzanie. 50 problemów teorii i praktyki, wyd. III, Książka i wiedza, Warszawa
• Martyniak Z (1999) Metody organizacji i zarządzania, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków
• Mikuła B. (2000) Podejścia metodyczne do humanizowania pracy, Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Nr 534
• Stabryła A., Trzecieniecki J.(red.) (1982) Organizacja i zarządzanie, Kraków
• Szarucki M. (2016) Modele doboru metod w rozwiązywaniu problemów zarządzania w ujęciu G. Nadlera, Zeszyty naukowe UEK, Nr 6

Autor: Jacek Piotrowski, Anna Urbaniak