Zarządzanie w średniowieczu

Wysoce rozwinięte manufaktury z XIX mają swoje historyczne początki w późnym średniowieczu. Pierwsze statuty polskich grup rzemieślniczych tej samej branży pochodzą już z drugiej połowy XIII wieku. Natomiast ich znaczny rozrost obserwujemy od XIV wieku. Można było już wtedy zaobserwować wyraźny podział pracy szczególnie w garbarstwie i skórnictwie. Usprawnienia techniczne napływały do Polski zza granicy - szczególnie z Niemiec, Czech i krajów Bliskiego Wschodu.

Znaczenie cechów i ich struktura

Jak pisze Irena Turnau w książce "Polskie skórnictwo": "... w okresie późnego średniowiecza polskie cechy skórnicze odegrały pozytywną rolę w podnoszeniu kwalifikacji zawodowych rzemieślników i podziale tej produkcji na liczne i wyspecjalizowane branże"*. Podział ten miał na celu stworzenie organizacji, w których skład wchodziło od kilkunastu do kilkudziesięciu warsztatów. Warunki w warsztatach były podobne - możemy powiedzieć, że były znormalizowane - prawdopodobnie ze względu na fakt, że produkty tam produkowane były skierowane to tych samych grup odbiorców i dystrybuowane na tych samych targach lub jarmarkach. Produkcja ta była ukierunkowana głównie na rynki lokalne i ściśle ograniczona przez dostępność surowców, o której wspomnę w dalszej części rozważań. Wewnątrz cechu budowano więzi społeczne. Cech zapewniał również wdowom po majstrach zapomogi na utrzymanie warsztatu oraz ułatwiał pogrzeb. Cech zapewnił sobie monopol na szkolenia zawodowe.

Hierarchia

Cechy posiadały ustaloną hierarchię. Na dole "drabiny" hierarchicznej mogliśmy znaleźć uczniów, którzy przez pierwsze parę lat terminowali bezpłatnie zapewniając majstrom darmową siłę roboczą. Jednakże okres ten zapewniał uczniowi konieczną praktykę i nabycie umiejętności zawodowych. Kolejnym szczeblem było czeladnictwo. W trakcie bycia czeladnikiem osoba taka poddawała swoje umiejętności próbom i pogłębiała swoją wiedzę będąc ciągle pod nadzorem majstra. Osiągnięcie majstrostwa oznaczało uzyskanie zawodowej samodzielności. By zostać majstrem trzeba było przejść test umiejętności zawodowych. Wszelakie odstępstwa od ustalonej hierarchii były automatycznie zwalczane przez władze cechu.

Surowce i ich przetwarzanie

Największym problemem dla średniowiecznych przedsiębiorców była organizacja surowców do produkcji. W IV wieku nastąpił rozwój technologiczny systemy dymarkowe są zastępowane przez proces wielkopiecowy co w dużym stopniu ułatwiło produkcję zaczęto również stosować slofarnie, czyli młyny toczne dla obsługi rzemiosł metalowych napędzanych za pomocą wody. Jednakże " produkcja kuźnic krajowych nie pokrywała w pełni zapotrzebowania na żelazo, którego zużycie wydatnie wzrosło za sprawą szerszego wykorzystania go do produkcji narzędzi rolniczych oraz w innych dziedzinach"**. Wciąż więc sporą część surowców byliśmy zmuszeni sprowadzać zza granicy.

Załączniki

Rys. 1. Rzemieślnicy pracujący w sanktuarium - Illuminacja z Paduan Bible Picture Book z konca XIV wieku

Rys. 2. Fresk na temat dobrego i złego rządzenia autorstwa Ambrogio Lorenzetti datowany 1338-1340

Rys. 3. Zakład krawiecki - Tacuinum Sanitatis 1390-1400

Zarządzanie w średniowieczu — artykuły polecane

Kraje rozwijające się — ACCA — Dolina lotnicza — Sweatshop — Ekonomia rozwoju — Wielki Skok — Czebol — Henry Ford — Geneza normalizacji systemów jakości

Bibliografia

• Nadolski A. (1990), Uzbrojenie w Polsce średniowiecznej 1350-1450, Łódź
• Turnau I. (1983), Skórnictwo w Polsce, Wrocław

Autor: Małgorzata Zięblińska