Prawo gospodarcze

Prawo gospodarcze - dotyczy szeroko pojętego ogółu norm prawnych regulujących działalność gospodarczą. (S. Hoc 2009, s. 11)

Należy zaznaczyć, że definicja "działalności gospodarczej" została wyjaśniona w art. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Mianowicie za działalność gospodarczą uznaje się wykonywaną w sposób ciągły i zorganizowany zarobkową działalność budowlaną, handlową, wytwórczą, usługową, a także poszukiwanie oraz wydobywanie ze złóż kopalin (Dz.U. 2004 Nr 173 poz. 1807 art. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej).

Główny podział prawa gospodarczego:

• Prawo gospodarcze prywatne
• Prawo gospodarcze publiczne

Istnieją także bardziej szczegółowe podziały prawa gospodarczego, m.in. podział na:

• cywilne
• międzynarodowe prawo gospodarcze
• administracyjne
• karne

(A. Chełmoński 1993, s. 8)

TL;DR

Prawo gospodarcze reguluje działalność gospodarczą. Podzielone jest na prawo gospodarcze prywatne i prawo gospodarcze publiczne. Publiczne prawo gospodarcze dotyczy wpływu państwa na gospodarkę i uwzględnia zasady wolności i równości podmiotów gospodarczych. Prywatne prawo gospodarcze reguluje stosunki prawne między przedsiębiorcami. Istnieją różne formy prowadzenia działalności, takie jak indywidualna działalność gospodarcza i spółki.

Prawo gospodarcze publiczne

Jest to zbiór norm prawnych, które odnoszą się do regulacji oddziaływania państwa, a także jego organów na sferę gospodarczą. Jest to sposób, w jaki państwo reguluje prawa i obowiązki, które dotyczą przedsiębiorców. Są one określane biorąc pod uwagę funkcję państwa. Prawo gospodarcze publiczne przede wszystkim dotyczy zabezpieczania gospodarki, jej funkcjonowania, ale także jednocześnie wyraża granice wpływu państwa na politykę gospodarczą, które są określone zgodnie z podstawowymi zasadami konstytucji (S. Hoc 2009, s. 12) Tak więc, publiczne prawo gospodarcze dotyczy całej sfery wpływu państwa na gospodarkę.

Zasady publicznego prawa gospodarczego można podzielić na dwie grupy. Pierwsza kategoria dotyczy podmiotów gospodarczych i wymaga przestrzegania przez państwo tych zasad. Należą do nich:

• zasada wolności gospodarczej
• zasada samodzielności gospodarczej oraz finansowej
• zasada równości wobec prawa podmiotów gospodarczych
• zasada dobrowolności zrzeszania się pracowników, pracodawców, konsumentów, podmiotów gospodarczych

Drugą kategorią są zasady, które biorą pod uwagę interes podmiotów gospodarczych i odnoszą się one do państwa, od którego wymaga się ich przestrzegania. Są to:

• zasada praworządnej ingerencji w sferę gospodarczą przez państwo
• zasada gospodarczej demokracji
• zasada ochrony gospodarczych interesów publicznych
• zasada ochrony państwowej stosunków gospodarczych (C. Kosikowski 1993, s. 18)

Publiczne prawo gospodarcze ustala generalne zasady podejmowania, a także prowadzenie działalności gospodarczej. Aby realizować różnego rodzaju funkcje, prawo to wprowadza wiele wymagań, dotyczących m.in. obowiązku rejestracji działalności gospodarczej, a także wszelkich innych czynności, które muszą być spełnione w czasie trwania i prowadzenia już danej działalności gospodarczej. Celem publicznego prawa gospodarczego jest przede wszystkim zapewnienie ochrony prawidłowego funkcjonowania gospodarki, traktując ją jako całość. (A. Doliwa 2009, s. 10)

Prawo gospodarcze prywatne

Ujmując ogólnie, prawo gospodarcze prywatne ustala obowiązujące reguły działania w obrocie gospodarczym, które dotyczą przedsiębiorców (A. Doliwa 2009, s. 10)

Definicja prywatnego prawa gospodarczego bazuje na dwóch kryteriach:

• podmiotowym
• przedmiotowo-funkcjonalnym

Jest to zespół norm prawnych, jakie regulują stosunki prawne, w których biorą udział przedsiębiorcy (kryterium podmiotowe), a także ogół norm prawnych, które przy użyciu metody cywilnoprawnej regulują stosunki majątkowe, które powstają w wyniku działalności gospodarczej przedsiębiorców. Mają one postać wymiany dóbr, a także świadczenia usług i odbywają się one przy użyciu pieniądza (kryterium przedmiotowo-funkcjonalne). (A. Doliwa 2009, s. 6-7)

Prawo gospodarcze prywatne a prawo gospodarcze publiczne

Stosunki, jakie reguluje prawo gospodarcze można podzielić na poziomie i pionowe. Pierwsze z nich związane są przede wszystkim z nawiązywaniem stosunków poprzez zawarcie umowy między podmiotami, które są wobec siebie równe i autonomiczne - między przedsiębiorcami, a także przedsiębiorcą a konsumentem (prawo gospodarcze prywatne).

Natomiast, stosunki pionowe dotyczą stosunków przedsiębiorcy i państwa, mającego w tym wypadku charakter władczy (prawo gospodarcze publiczne). (A. Doliwa 2009, s. 10)

Formy prowadzenia działalności gospodarczej

W praktyce najczęściej mamy do czynienia z formą indywidualnej działalności prowadzonej pod własnym nazwiskiem oraz formą spółki. Główne różnice dotyczą:

• majątku, jaki jest wymagany, aby rozpocząć działalność
• odpowiedzialnością, która jest ponoszona za zobowiązania
• możliwości przekształcenia działalności na inną formę (A. M. Dereń 2005, s. 16)

Rodzaje spółek, które można wybrać w polskim prawie:

• spółka cywilna
• spółki handlowe osobowe:

1. spółka jawna
2. spółka partnerska
3. spółka komandytowa
4. spółka komandytowo-akcyjna

• spółki handlowe kapitałowe:

1. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
2. spółka akcyjna

(A. M. Dereń 2005, s. 16)

Prawo gospodarcze — artykuły polecane

Towarzystwo ubezpieczeniowe — Reprezentacja — Jednostka sektora finansów publicznych — Kodeks cywilny — Demokracja — Stowarzyszenie — Podmiot gospodarczy — Firma — Podmiot prawa

Bibliografia

• Allerhand M. (1935), Kodeks handlowy. Komentarz, Kodeks, Lwów
• Bator A. i in (1993), Dyskusja w sprawie wyodrębniania prawa gospodarczego, Ruch prawniczy, ekonomiczny i socjologiczny, Nr 1
• Dereń A. (2005), Prawo gospodarcze, Oficyna Wydawnicza PWSZ w Nysie, Nysa
• Hoc S. (2009), Prawo administracyjne gospodarcze. Wybrane zagadnienia, Oficyna Wydawnicza WSHiP im. R. Łazarskiego, Warszawa
• Mróz T., Stec M. (2016), Prawo gospodarcze prywatne, C.H. Beck, Warszawa
• Olszewski J. (red.) (2016), Prawo gospodarcze. Kompendium, C.H. Beck, Warszawa
• Snażyk Z., Szafrański A. (2017), Publiczne prawo gospodarcze, C.H. Beck, Warszawa
• Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych. Dz.U. 2000 nr 94 poz. 1037
• Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej Dz.U. 2004 nr 173 poz. 1807

Autor: Katarzyna Urbańska

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.