Poświadczenie bezpieczeństwa

Poświadczenie bezpieczeństwa to dokument pozwalający na dostęp do informacji niejawnych.

TL;DR

Poświadczenie bezpieczeństwa to dokument, który umożliwia dostęp do informacji niejawnych. Struktura dokumentu obejmuje m.in. termin ważności, rodzaj postępowania sprawdzającego i zobowiązanie do zachowania tajemnicy. Okresy wydawania poświadczenia są różne w zależności od stopnia tajności dokumentów. Postępowanie sprawdzające ma na celu ustalenie, czy osoba może zachować tajemnicę. Istnieją trzy rodzaje postępowań sprawdzających: zwykłe, poszerzone i specjalne. Wynikiem postępowania może być wydanie poświadczenia, odmowa lub umorzenie. Przeprowadzenie postępowania zależy od odpowiednich służb ochrony państwa.

Struktura treści dokumentu

Podstawowymi elementami poświadczenia bezpieczeństwa są m.in.:

• termin ważności
• rodzaj postępowania sprawdzającego wraz z klauzulą tajności dokumentów
• stwierdzenie świadczące o rękojmi osoby sprawdzanej, która zobowiązuje się do zachowania tajemnicy

Okresy wydawania poświadczenia

• 10 lat - jeśli dokumenty posiadają klauzulę "poufne"
• 7 lat - jeśli dokumenty posiadają klauzulę "tajne"
• 5 lat - jeśli dokumenty posiadają klauzulę "ściśle tajne"

W przypadku posiadania poświadczenia bezpieczeństwa, które uprawnia do dostępu do dokumentów o wyższym stopniu klauzuli tajności, ten sam dokument również pozwala na dostęp do dokumentów opatrzonych klauzulą o niższym stopniu tajności.

Postępowanie sprawdzające

Aby otrzymać poświadczenie bezpieczeństwa wymagane jest poddanie się postępowaniu sprawdzającemu (K. Grott i in. 2017, s. 35).

Najważniejszym celem przeprowadzenia postępowania jest stwierdzenie czy osoba ubiegająca się o dostęp do informacji niejawnych może dać rękojmię zachowania tajemnicy.

Postępowaniu sprawdzającemu nie mają obowiązku się poddawać m.in:

• Sędzia sądu administracyjnego
• Sędzia Naczelnego Sądu Administracyjnego
• Asesor sądowy
• Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej
• Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej
• Marszałek Senatu Rzeczypospolitej Polskiej
• Prezes Rady Ministrów
• Prezes Narodowego Banku Polskiego
• Prezes Najwyższej Izby Kontroli

Podmioty wobec których nie przeprowadza się postępowania sprawdzającego muszą złożyć oświadczenie o zapoznaniu się z przepisami o ochronie informacji niejawnych, jeżeli odbędą szkolenie o tematyce obejmującej ochronę informacji niejawnych (Z. Wróblewski 2009, s. 108).

Rodzaje postępowań sprawdzających

• Postępowanie zwykłe - dotyczy osób ubiegających się o dostęp do dokumentów opatrzonych klauzulą "zastrzeżone" i "poufne"
• Postępowanie poszerzone - dotyczy osób ubiegających się o dostęp do dokumentów opatrzonych klauzulą "tajne"
• Postępowanie specjalne - dotyczy osób ubiegających się o dostęp do dokumentów opatrzonych klauzulą "ściśle tajne"(Z. Wróblewski 2009, s. 111).

Przebieg postępowania sprawdzającego

Przeprowadzenie postępowanie sprawdzającego ma na celu ustalenie czy występują wątpliwości, które dotyczą:

1. uczestnictwa w działaniach partii politycznych lub organizacjach o programie związanym z nazizmem, faszyzmem, komunizmem, nienawiścią rasową
2. uczestnictwa lub współpracy z działalnością szpiegowską, sabotażową, terrorystyczną lub inną przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej
3. zagrożenia obcych służ specjalnych np. werbunkiem
4. podawania fałszywych informacji w ankiecie bezpieczeństwa osobowego
5. sprawdzenia odporności na szantaż i wywieranie presji
6. sprawdzenia właściwości postępowania z dokumentami niejawnymi

Oprócz wyżej wymienionych postępowanie poszerzone porusza kwestie:

1. poziomu życia osoby sprawdzanej
2. sprawności umysłowej (psychicznej) osoby sprawdzanej
3. uzależnień osoby sprawdzanej (K. Grott i in. 2017, s. 36-37)

Wynik postępowania sprawdzającego

Postępowanie sprawdzające może posiadać trzy rezultaty: wydanie poświadczenia bezpieczeństwa, odmowę lub umorzenie(M.Karpiuk 2018, s. 96).

Jeśli osoba sprawdzana otrzyma negatywny wynik postępowania sprawdzającego (odmowę) oznacza to, iż nie zostały wykluczone wyżej wymienione wątpliwości oraz jeśli osoba ta została skazana za przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub przestępstwo skarbowe. Wobec osoby, która otrzymała odmowę może zostać przeprowadzone postępowanie sprawdzające po roku od daty otrzymania odmowy. Według zasady następuje to po wydaniu pisemnego wniosku prezesa wojewódzkiego sądu administracyjnego, złożonego co najmniej pół roku przed końcem terminu ważności poprzedniego poświadczenia bezpieczeństwa (K.Grott i in. 2017, s. 40).

Podmioty przeprowadzające postępowanie sprawdzające

• Służba Kontrwywiadu Wojskowego - stanowiska związane z obronnością państwa
• Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego - w przypadku pozostałych stanowisk

Za przeprowadzenie postępowania sprawdzającego odpowiedzialna jest właściwa służba ochrony państwa. Jeśli informację niejawną stanowi tajemnica państwowa, zgodę wydaje m.in. Szef Kancelarii Prezydenta RP lub właściwy minister (Z. Wróblewski 2008, s. 127-128)

Poświadczenie bezpieczeństwa — artykuły polecane

Informacja niejawna — Orzeczenie lekarskie — Ustawa o ochronie informacji niejawnych — Dane wrażliwe — Ochrona informacji niejawnych — Kurator sądowy — Rzecznik Praw Obywatelskich — Administrator danych osobowych — Administrator bezpieczeństwa informacji

Bibliografia

• Grott K., Szostak M. (2017), Bezpieczeństwo obiegu dokumentów w sądach administracyjnych, Przegląd nauk stosowanych, nr 17
• Karpiuk M. (2018), Miejsce bezpieczeństwa osobowego w systemie ochrony informacji niejawnych, Studia nad autorytaryzmem i totalitaryzmem, nr 1
• Rosak M. (2014), Standardy bezpieczeństwa kryminalistycznych baz danych, Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Agrobiznesu w Łomży, nr 53
• Szleszyński A. (2010), Szkolenie użytkowników w procesie ochrony informacji wykorzystywanych w systemach wsparcia dowodzenia, Zeszyty naukowe/Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Lądowych im. gen. T.Kościuszki, nr 2
• Wróblewski Z.(2008), Ochrona informacji niejawnych. Zagadnienia ogólne, Zeszyty Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Witelona w Legnicy, nr 4
• Wróblewski Z.(2009), Prawne wymagania dostępu do informacji niejawnych, Zeszyty Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Witelona w Legnicy, nr 5

Autor: Aleksandra Frączek