PESEL

PESEL jest to jedenastocyfrowy symbol numeryczny, jednoznacznie identyfikujący osobę fizyczną, zawierający datę urodzenia, numer porządkowy, oznaczenie płci oraz liczbę kontrolną.

Oznaczenie poszczególnych cyfr w numerze PESEL:

• w pierwszych sześciu cyfrach zawarta jest data urodzenia w następującej kolejności:

- dwie ostatnie cyfry roku urodzenia,

- miesiąc urodzenia wraz z zakodowanym stuleciem urodzenia,

- dzień urodzenia,

• w cyfrach od siódmej do dziesiątej zawarty jest numer porządkowy osoby, przy czym ostatnia cyfra numeru porządkowego zawiera oznaczenie płci: cyfrę parzystą (w tym "0") dla kobiet, a cyfrę nieparzystą dla mężczyzn,
• jedenasta cyfra numeru PESEL jest liczbą kontrolną umożliwiającą elektroniczną kontrolę poprawności nadanego numeru identyfikacyjnego.

Stulecie urodzenia kodowane jest poprzez dodanie do liczby oznaczającej miesiąc urodzenia:

a) liczby 80 - w przypadku osób urodzonych w latach 1800-1899,

b) liczby 0 - w przypadku osób urodzonych w latach 1900-1999,

c) liczby 20 - w przypadku osób urodzonych w latach 2000-2099.

Liczby oznaczające rok, miesiąc lub dzień, będące liczbami jednocyfrowymi, poprzedza się cyfrą "0", z zastrzeżeniem zasady określonej w art. 15 pkt. 2. (Ustawa o ewidencji ludności 2010, art. 15)

Przykład:

PESEL 970418xxx8x należy do kobiety, która urodziła się 18 kwietnia 1997 roku, a PESEL 911019xxx9x - do mężczyzny, który urodził się 19 października 1991 roku (Dokumenty i dane osobowe - czym jest numer PESEL, 2016)

TL;DR

PESEL to unikalny numer identyfikujący osoby fizyczne w Polsce. Składa się z daty urodzenia, numeru porządkowego, oznaczenia płci i liczby kontrolnej. Numer PESEL jest nadawany z urzędu i jest używany w wielu obszarach, takich jak rejestracja w systemie opieki zdrowotnej. Działa on również dla cudzoziemców przebywających legalnie w Polsce.

W jaki sposób można obliczyć cyfrę kontrolną

Przykładem będzie numer 0207080362.

Należy pomnożyć każdą cyfrę z numeru PESEL przez odpowiednią wagę: 1-3-7-9-1-3-7-9-1-3.

0 * 1 = 0

2 * 3 = 6

0 * 7 = 0

7 * 9 = 63

0 * 1 = 0

8 * 3 = 24

0 * 7 = 0

3 * 9 = 27

6 * 1 = 6

2 * 3 = 6

Następnie dodać do siebie otrzymane wyniki. Uwaga, jeśli w trakcie mnożenia otrzymano liczbę dwucyfrową, należy dodać tylko ostatnią cyfrę (na przykład zamiast 63 dodać 3).

0 + 6 + 0 + 3 + 0 + 4 + 0 + 7 +6 + 6 = 32.

Odjąć uzyskany wynik od 10. Uwaga: jeśli w trakcie dodawania otrzymano liczbę dwucyfrową, należy odjąć tylko ostatnią cyfrę (na przykład zamiast 32 odejmij 2). Cyfra, która została uzyskana, to cyfra kontrolna. 10-2 = 8.

W tym przypadku pełny numer PESEL: 02070803628. (Dokumenty i dane osobowe - czym jest numer PESEL, 2016)

Rejestr PESEL

Rejestr PESEL jest centralnym zbiorem danych, prowadzonym przez ministra właściwego do spraw informatyzacji. Gromadzone są w nim dane:

1. obywateli polskich zamieszkujących na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
2. obywateli polskich zamieszkujących poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej w związku z ubieganiem się o polski dokument tożsamości;
3. cudzoziemców zamieszkujących na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
4. członków rodziny cudzoziemców zamieszkujących na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej

W rejestrze PESEL i rejestrach mieszkańców gromadzone są następujące dane:

1. nazwisko i imię (imiona);
2. nazwisko rodowe;
3. imiona i nazwiska rodowe rodziców;
4. data urodzenia;
5. miejsce urodzenia;
6. kraj urodzenia;
7. stan cywilny;
8. oznaczenie aktu urodzenia i urzędu stanu cywilnego, w którym został on sporządzony,
9. płeć;
10. numer PESEL;
11. obywatelstwo albo status bezpaństwowca;
12. imię i nazwisko rodowe oraz numer PESEL małżonka, jeżeli został mu nadany;
13. data zawarcia związku małżeńskiego, oznaczenie aktu małżeństwa i urzędu stanu cywilnego, w którym został on sporządzony, data rozwiązania związku małżeńskiego, sygnatura akt i oznaczenie sądu, który rozwiązał małżeństwo, sygnatura akt i oznaczenie sądu, który ustalił nieistnienie małżeństwa, sygnatura akt i oznaczenie sądu, który unieważnił małżeństwo, data zgonu małżonka albo data znalezienia jego zwłok, oznaczenie jego aktu zgonu i urzędu stanu cywilnego, w którym ten akt został sporządzony;
14. adres i data zameldowania na pobyt stały;
15. kraj miejsca zamieszkania;
16. kraj poprzedniego miejsca zamieszkania;
17. data wymeldowania z miejsca pobytu stałego;
18. adres i data zameldowania na pobyt czasowy oraz data upływu deklarowanego terminu pobytu;
19. data wymeldowania z miejsca pobytu czasowego;
20. data wyjazdu poza granice Rzeczypospolitej Polskiej trwającego dłużej niż 6 miesięcy i wskazanie kraju wyjazdu;
21. data powrotu z wyjazdu poza granice Rzeczypospolitej Polskiej trwającego dłużej niż 6 miesięcy;
22. seria, numer i data ważności ostatniego wydanego dowodu osobistego obywatela polskiego oraz oznaczenie organu wydającego dokument;
23. seria, numer i data ważności ostatniego wydanego paszportu obywatela polskiego;
24. seria, numer i data ważności dokumentu podróży cudzoziemca, a w przypadku cudzoziemców, o których mowa w art. 7 ust. 1 pkt 3 lit. a i b, ważnego dokumentu podróży lub innego ważnego dokumentu potwierdzającego tożsamość i obywatelstwo;
25. data upływu deklarowanego przez cudzoziemca terminu pobytu;
26. data zgonu albo data znalezienia zwłok, numer aktu zgonu i oznaczenie urzędu stanu cywilnego, w którym ten akt został sporządzony (Ustawa o ewidencji ludności 2010, art. 6-8)

Nadawanie numeru PESEL

Numer PESEL jest nadawany z urzędu. Czyni to na wniosek minister właściwy do spraw informatyzacji. Nadanie numeru PESEL jest czynnością materialno-techniczną. (Ustawa o ewidencji ludności 2010, art. 16)

Organem właściwym do przyjęcia wniosku o nadanie numeru PESEL jest organ gminy właściwy do zameldowania na pobyt stały albo na pobyt czasowy. W przypadku braku miejsca zameldowania na pobyt stały albo na pobyt czasowy, jest to organ gminy właściwy dla siedziby pracodawcy. W razie niemożności ustalenia właściwego organu gminy - organ gminy właściwy dla dzielnicy Śródmieście miasta stołecznego Warszawy. Wniosek o nadanie numeru PESEL zawiera wskazanie podstawy prawnej oraz udokumentowane dane, o których mowa w art. 8 pkt 1-9, 11-13, 15 i 22-24, z uwzględnieniem art. 9 i 12. W celu nadania numeru PESEL organ wymieniony wyżej przekazuje wniosek do ministra właściwego do spraw informatyzacji (Ustawa o ewidencji ludności 2010, art. 18)

Raz nadany numer PESEL nie może być ponownie nadany innej osobie (Ustawa o ewidencji ludności 2010, art. 22)

PESEL dla cudzoziemców

W czasie ostatnich lat w naszym kraju odnotowano zwiększenie się liczby imigrantów z zagranicy na stałe. Wśród obcokrajowców, którzy posiadają ważne karty pobytu w Polsce dominują obywatele: Ukrainy, Rosji i Białorusi, a także państw azjatyckich, m.in.: Wietnamu, Iraku i Armenii (D. Nawrotnik 2013, s. 179)

Numer PESEL otrzymują osoby które:

• uzyskały prawa stałego pobytu przez obywatela państwa członkowskiego Unii Europejskiej, obywatela państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym i obywatela Konfederacji Szwajcarskiej,
• uzyskały prawa stałego pobytu przez członka rodziny obywatela państwa członkowskiego Unii Europejskiej, obywatela państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym i obywatela Konfederacji Szwajcarskiej,
• którym udzielono zezwolenia na pobyt stały,
• udzielono zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej,
• uzyskały status uchodźcy,
• uzyskały ochronę uzupełniającą,
• uzyskały azyl,
• uzyskały zgodę na pobyt tolerowany,
• uzyskały ochronę czasową,
• uzyskały zgodę na pobyt ze względów humanitarnych (Ustawa o ewidencji ludności 2010, art. 7)

Rola numeru PESEL w opiece zdrowotnej

eWUŚ to system Elektronicznej Weryfikacji Uprawnień Świadczeniobiorców. Działa on w Polsce od 1 stycznia 2013 roku. Świadczeniobiorcą jest każdy pacjent, którego posiadane prawo do opieki medycznej finansowanej przez Narodowy Fundusz Zdrowia zostaje zweryfikowane jedynie na podstawie numeru PESEL. Poza tym, system ten pozwala na usprawnienie systemu ubezpieczeń zdrowotnych. Główną zaletą eWUŚ jest znaczne ograniczenie ilości dokumentów takich jak legitymacja emeryta lub rencisty, zaświadczenie z zakładu pracy lub aktualne głoszenie do ubezpieczenia zdrowotnego. Następstwem tego jest zdecydowany postęp w dostępie do opieki medycznej (L. Kowalczyk, F. Mroczko i in. 2014, s. 626-633)

Bardzo ważny jest fakt, iż w przypadku braku potwierdzenia uprawnień pacjenta w eWUŚ nie powoduje odmowy udzielenia świadczeń finansowanych przez Narodowy Fundusz Zdrowia. W takim przypadku należy przedstawić odpowiedni dokument lub złożyć oświadczenie, którego wzór został ustalony przez Ministerstwo Zdrowia. Po zrealizowaniu procedury medycznej, świadczeniodawca sprawozdaje informację o tym do oddziału Funduszu. Oczywistym jest, że pacjent ponosi odpowiedzialność finansową w przypadku oświadczenia nieprawdy (T. Holecki, A. Bocionek, K. Lar 2014, s. 80)

PESEL — artykuły polecane

Karta kierowcy — Ewidencja ludności — Certyfikat rezydencji — Pozew zbiorowy — Wotum nieufności — Ewidencja działalności gospodarczej — Numer KRS — Prawa przedsiębiorców — Badania kliniczne

Bibliografia

• Holecki T., Bocionek A., Lar K. (2014), Elektroniczna weryfikacja uprawnień świadczeniobiorców (eWUŚ). Nowe narzędzie zarządzania informacją w ochronie zdrowia, Studia Ekonomiczne, nr 199
• Kowalczyk L., Mroczko F. i in. (2014). Zarządzanie operacyjne w teorii i praktyce organizacji biznesowych, publicznych i pozarządowych, Prace Naukowe Wałbrzyskiej Wyższej Szkoły Zarządzania i Przedsiębiorczości, nr 30
• Nawrotnik D. (2013), Imigracje zagraniczne na stałe do Polski, Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego
• Strona internetowa: Dokumenty i dane osobowe - czym jest numer PESEL, Ministerstwo Cyfryzacji
• Ustawa z dnia 24 września 2010 r. o ewidencji ludności Dz.U. 2010 nr 217 poz. 1427

Autor: Danuta Swatek

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.