Henry Louis Le Chatelier

Henry Louis Le Chatelier urodził się 8 października 1850 roku w Paryżu. Był jednym z pięciu głównych przedstawicieli nurtu inżynierskiego (industrial engineering) w nauce organizacji i zarządzania. Nurt ten zajmował się organizacją procesów produkcyjnych i usługowych w różnych dziedzinach gospodarki. Zmarł 17 września 1936 roku w wieku 85 lat.

Życie prywatne

Dzieciństwo

Le Chatelier urodził się jako syn inżyniera Louisa Le Chatelier i Louise Durand. Jego ojciec miał spory udział w powstaniu francuskiego przemysłu aluminiowego. Miał jedną siostrę - Marie i czwórkę braci: Louis'a, Alfreda, Geogre'a i André. W 1869 roku podjął się nauki na Politechnice École w Paryżu (Desch, C. H., 1938, s. 250-259)

Małżeństwo

H. L. Le Chatelier wziął ślub z Geneviève Nicolas. Para miała siódemkę dzieci, czwórkę dziewczynek i trójkę chłopców. Piątka z nich poszła w ślady ojca i rozpoczęła karierę naukową. Dwójka zmarła jeszcze za życia rodziców (Desch, C. H., 1938, s. 250-259)

Praca naukowa

Le Chatelier w 1881 roku opublikował regułę przekory, która stała się przełomem w ówczesnej chemii. Mówi ona, że: "każdy układ pozostający w stanie równowagi na skutek działania czynników zewnętrznych ulega przemianie ograniczającej oddziaływanie tych czynników" (Z. Martyniak, 1999, s. 41). Zasadę tę do nauk organizacji przeniósł Karol Adamiecki, który stwierdził, że jeśli w organizacji wprowadzimy zmiany (wytrącimy system z równowagi), to będzie ona chciała powrócić do poprzedniego stanu równowagi. Wynika z tego, że należy stopniowo wprowadzać zmiany, aby nie doprowadzić do ich odrzucenia.

W 1904 roku Le Chatelier założył pierwsze we Francji czasopismo metalurgiczne "Le Revue de Metallurgie", w którym drukował artykuły na tematy związane m.in. z organizacją pracy, a także niektóre artykuły F.W. Taylora.

W 1926 roku Le Chatelier wydał książkę pt. "Filozofia systemu Taylora" gdzie zamieścił nie tylko opracowane przez Taylora zasady i metody naukowej organizacji, ale także swoje artykuły uogólniające te teorie. Zostały one sformułował jako zasada stopniowego doskonalenia, zwana obecnie cyklem organizacyjnym. Składa się on z pięciu, kolejnych etapów:

1. Wybór celu do osiągnięcia:

• zasada jedyności - cel nie powinien być rozdrobniony, należy skupić się na jednym (głównym),
• zasada ograniczoności - cel powinien być odpowiednio zawężony,
• zasada ścisłości - cel musi być jasno określony,
• zasada użyteczności (ekonomizacji) - realizacja celu powinna przynieść określoną korzyść (np. zmniejszenie kosztów).

2. Zbadanie środków i warunków potrzebnych do zrealizowania zamierzonego celu:

• zasada przyczynowości - te same warunki danego zjawiska prowadzą zawsze do tych samych wyników (ustalenie wzorcowych warunków, które dadzą najlepsze wyniki),
• ustalenie i zbadanie wszystkich czynników, które wpływają na wynik danego działania,
• przeprowadzenie hierarchizacji według stopnia ważności,
• przeprowadzenie analizy ilościowej - do jej podstawowych reguł należy: badanie składników elementarnych oddzielnie, zmiana tylko jednego czynnika w trakcie eksperymentu, oszczędne przeprowadzanie doświadczeń oraz przedstawianie wyników pomiarów i doświadczeń w formie formuł matematycznych.

3. Zgromadzenie potrzebnych środków:

• pozyskanie oraz uporządkowanie wszystkich środków (materialnych oraz zasobów ludzkich) potrzebnych do realizacji danego działania

4. Wykonanie zamierzonego planu:

• wykonanie powinno przebiegać według ustalonego wcześniej planu pracy

5. Kontrola wyników:

• konfrontacji wyników z założonymi wcześniej celami poprzez stosowanie odpowiedniego systemu ewidencji wyników.

Publikacje

• Cours de chimie industrielle (1896),
• High Temperature Measurements (1901),
• Recherches expérimentales sur la constitution des mortiers hydrauliques (1904),
• Leçons sur le carbone (1908),
• Introduction à l'étude de la métallurge (1912),
• La silice et les silicates (1914),

Henry Louis Le Chatelier — artykuły polecane

Eugeniusz Słucki — Zarządzanie naukowe — Klasyczna szkoła zarządzania — Elton Mayo — Frank Bunker Gilbreth — Karol Adamiecki — Teoria zarządzania — Reguła przekory — Zygmunt Rytel

Bibliografia

• Desch C. (1938), Henry Louis Le Chatelier. 1850-1936, [w:] Obituary Notices of Fellows of the Royal Society, Royal Society, Londyn
• Lachiewicz S., Matejun M. (2012), Ewolucja nauk o zarządzaniu, [w:] Zakrzewska-Bielawska A. (2012). Podstawy zarządzania, Wolters Kluwer, Warszawa
• Le Chatelier H. (1926), Filozofia systemu Taylor'a, Instytut Naukowej Organizacji, Warszawa
• Martyniak Z. (1987), Organizatoryka, PWE, Warszawa
• Martyniak Z. (1999), Organizacja i zarządzanie: 15 pionierów, Antykwa, Kraków
• Wisniak J. (2003), The significance of applied research Henry-Louis Le Châtelier, Ben-Gurion University of the Negev, Beer-Sheva, Israel

Autor: Joanna Augustyńska, Magdalena Urbanek